22 Eylül 2019

Kostümün tarihi ve talihi

Kostümün tarihini yazmak neye gerek, baksanıza giyim kuşam ve düğün dernek derdinde her kelek

Önce fibula geldi (çengelli iğne), sonra da dikiş iğnesi ama bilinenin aksine ilk başlarda makramé (bağlama-düğümleme) vardı.

Sonra posttan keçeye, keçeden örgüye, örgüden dokumaya geçti insanlık. Kimi zaman Urfa bezi kefen oldu İsa'ya, kimi zaman kiton oldu morkurdela eklenip Sezar'a…

Günü geldi ikiye bölünüp ihrama kuşandı yenisi.

Derken 12'nci yüzyıla gelindiğinde parçalı giyime erken rönesans ile geçmişti modanın ta kendisi.

Kültürel anlam renklendirme ile başladı. Bizansın moru artık Çin hanedanının zehir sarısının karşısındaydı.

İlk önce kalamarın mürekkep mavisiydi üstün olan… Hint kınasından önce indigoydu bulunan...

Sanayi devrimi ile geldi kimyasal pigment. Ardından floresan ve fosforlu oldu hiddet.

Hepsinden eskiydi takıp takıştırmak, allanıp pullanıp boyanmak. Ancak o zaman farklı olurdu diğerlerinden insan denen hayvan.

Giyindikçe kirlendi içi, süslendikçe kararıyordu zihni.

Belki bilmezsiniz ama gezegenimizde en zor korunandır tekstil örnek.

En uzun ömürlü olanı ketendir hava ile temas etmez ise ilelebet. Yazı bulunmadan çok önce başladı hayatın tasvirini ona kaydetmek.

Kimi zaman eli belinde oldu motif diye, kimi zaman ise hayat ağacı Âdem ve Havva'ya göndermeye.

Sırası ile yün, pamuk ve ipek gelir ömürleri sayarken… Polyester kefen olur sonunda mezar yerine yatarken.

Kostümün tarihini yazmak neye gerek. Baksanıza giyim kuşam ve düğün dernek derdinde her kelek.

Üniformaya karşı duran bir şebek, kalkmış bir de ders vermiş haddini bilmeyerek… Oysa ışıkların altında bedeli ödenenlerin bedel ödemeyi unuttuğunu da bilmeyerek.

Kıçını açmanın serbest olduğu bir coğrafyada örtünün masadan bile kalkıp Amerikan servis ve runner olduğunu mu düşünsek?

Evet nerede ne giyilmesi gerektiğini bilmek için harcanan tecrübe aslında uzunca bir emek. Ama pasta yoksa ekmek yiyin derdinde olanın bilgi fukarası üslubu ile konuşması değil, önce kendine bakması ve susması gerekecek.

Ya soyunan ya örtünen bir coğrafyada kostümün tarihi değil de talihi işte bunlar yüzünden kör olsa gerek!..

Yazarın Diğer Yazıları

Bıçak sırtı

Eli bıçaklı genç, "Ben burada doğdum" diyerek siyah kepini başından çıkarıp yere attıktan sonra, "Bak, Alman polisine göre ben Schwarzkopf ('Karakafa'yım) bu yüzden bıçak taşıyorum" diyor

Çakma Şanel

Uğurkan Erez'in tabiriyle, giymeyin Kardeşim! Kumaşa göre model olur, modele göre kumaş olmaz derler ya, sağdan soldan bulduğunuz o polyester karışımı taklit dokulardan vazgeçin!..

Gladyatör

Tüm ömrünü arşiv ve sanata vakfetmiş Sanat Güneşi’nin mirası bağışlanmıştı TEV ve Mehmetçik vakıflarına… Bir de baktık ki iki yıllık mahkeme sonucu elde avuçta kalan Fatih Ürek ve Kuşum Aydın üzerinde Star TV ekranlarında!..