'Çocuklar ve Canavarları' adlı romanımın iki başkahramanından biri olan sorgu şefi şöyle der: "Mahkûm dediğin nedir ki? Zamana dönüştürülmüş insan." Evet, hapishanedeki insan zamana dönüştürülmüş, dönüşmüş insandır ve zaman artık bu insanı hem fiziksel hem imgesel olarak işlemektedir, üstünde işlemektedir. Selahattin Demirtaş'ın geçen hafta kamuoyuna duyurulan sağlık sorunundan yola çıkarak zamanın bir siyasi tutsak üzerinde, bir siyasi tutsağa nasıl işlediğine cevap arayayım şimdi de:

1. Devlet/Hükümet/İktidar, muhalif siyasetçiyi toplumsal bünyeye/yapıya zararlı/yabancı olarak tanımlamış/işaretlemiş ve aynı böylesi bir durumda canlı organizmanın vücut içindeki zararlı/yabancı maddeyi bir savunma mekanizmasıyla bir torbacık/kesenin içine alması, etrafını çevirmesi gibi tutuklayıp hücreye koymuştur. İktidar kurumu için toplumsal bünyede bir apse olarak görülen tutsak siyasetçi, belli bir zaman sonra ama; bu defa toplum/halk için toplumsal organizmadaki bir fetüs imgesi edinebilir. Etrafını çeviren hücre duvarları/cezaevi sistemi onun reenkarnasyon, yeniden doğum için hazır olana kadar içinde bekleyeceği amniyotik kesedir artık. Sosyolojinin biyolojik saati işlemeye başlamıştır.

2. İktidar, muhalif siyasetçiyi bütün sosyal ilişkilerinden koparmak için vakumlu bir cam fanus ya da naylon paketin içine alır gibi kapatıp/hapsedip toplumsal derin dondurucuda unutturmak ister. Ancak her vakumlu hacmin içinde sıkışma sonucu müthiş bir enerji birikir. Tarih, muhalif siyasetçilerin cezaevinden çoğunca daha güçlü ve enerjik çıktığına tanıklık eder.

3. İktidar, muhalif siyasetçiyi tutuklarken onu aslında bir alternatif olarak işaretlediğinin farkında değil midir? İktidarın hapishanesi, bir süre sonra siyasetin haznesine (TDK'ya göre 'hazne' hem depo hem döl yatağı anlamına gelir.), giderek de toplumun hazine dairesine dönüşür. İktidar, iktidarda olmanın doğal sonucu olarak yıpranırken, tutsak siyasetçinin imgesi daha fazla ışıldar. Hapishaneden hazneye, sonrasında da hazneden hazineye dönüşme, zamana böyle yayılır işte.

4. Dışarıdaki/iktidardaki siyasetçinin sadece o an yaptığı görülür, içerideki/muhalif siyasetçinin bütün biyografisi. Biri 'o an'da yıpranırken, diğeri özgeçmişinde tazelenir.

5. Dondurma anlık bir şoklamadır, çözülme sürece yayılır. İktidar, muhalif siyasetçiyi anlık tutuklamayla suçlayıp unutulmaya bırakırken, toplum onu zaman içinde hatırlayarak aklar. Suçlama ve tutuklama işaretlemedir, hatırlamak ise anlama, aklama. Toplumun hatırlayarak aklama süreci iktidarın koyduğu anlık işaret üzerinden başlar.

6. Zaman geçtikçe iktidarda olmanın doğal sonucu olarak dışarıdaki siyasetçiye olan sempati antipatiye dönüşmeye başlarken, içerideki siyasetçiye psikolojinin de etkisiyle önce empati, sonrasında da sempati duyulmaya başlanır.

7. Devlet/Hükümet/İktidar unutturmaya çalıştıkça, toplum hatırlar. Kitlelerin, sessiz çoğunluğun, iktidar tarafından istenenin, söylenenin, dayatılanın tersini yapması siyasetin irrasyonel, zamanın ise rasyonel işleyişinin doğal sonucudur. 

8. Cezaevindeki mahkûm, kurumlar nezdinde pozitif hukuka istinaden haklarından yoksun bırakılırken, insanlar-toplum-insanlık nazarında adalet hukukuna istinaden yeniden haklarıyla donatılır. Pozitif hukuk devlet hukukudur, insanlığınki ise adalet hukukudur. Pozitif hukuk anlıktır, anın sonrasına etkimez. Adalet hukuku zamana yayılır, evrenseldir.

9. Filantropi ve insan hakları savunuculuğu insanın ve toplumun kendi kendisine de yaptığı bir iyiliktir. İnsanın ve toplumun kendisini olağan ve olağan dışı durumlar için savunma ve güvenceye almasıdır. Bir insanın yaşama hakkına saygı isteyebilmesi için başkalarının yaşama hakkına koşulsuz saygı göstermesinin gerekmesi gibi bir durumdur bu. Ve yargı kararları ne olursa olsun siyasette de filantropi ve insan haklarına saygı er ya da geç devreye girer. Zaman içinde.

10. Zaman, tutsak siyasetçinin üzerinde iki yönde işler, tutsak siyasetçiyi iki yönde işler. Elbette, mahpusluk zordur. İnsanlar, sevdiklerinden mahrum kalıyor. Sağlık hakları tanınmıyor, ellerinden alınıyor çoğu zaman. Ama dediğim gibi, siyasetçi söz konusu olduğunda zaman hapishanede bir yandan saat yönünde, diğer yandan saat yönünün tersine işliyor. Zamana dönüştürülmüş siyasetçi fiziksel olarak yıpranırken, imgesel olarak gençleşiyor.