Nobranlığın her geçen gün biraz daha fazla prim yaptığı ve normalleştiği bir dönemden geçiyoruz. Tıpkı toplumsal hayatımızın bütün alanlarında olduğu gibi spor sahalarında da kabul gören bir davranış hali ile karşı karşıyayız. ‘Sen Benim Kim Olduğumu Biliyor musun?’ cümlesi adeta her köşe bucakta tekrar tekrar karşımıza çıkmakla kalmıyor, her seferinde biraz daha fazla makbul bir hale dönüşüyor.
Kazanma öylesine iliklerimize dek işledi ki artık onun dışında hiçbir sonuca yan gözle bile bakmaz olduk. Mutlak surette kazanmak ve mutlak surette başarmak üzerine kurgulanan hayatlar/karşılaşmalar/mücadeleler sonucunda ise ötekini görmezden gelen bir anlayış adım adım iliklerimize işlendi. Herkes sadece kendisinin/kendi takımının/kendi partisinin ya da kendi adamının kazanmasını istiyor. Üstelik istemekle de kalmayıp dışarıdan müdahale etmeyi kendisine hak olarak görüyor. Böylesi bir yaklaşımın kabul gördüğü ortamda ise şiddetin kapakları açılıyor ve şiddet ister fiziksel isterse de sözel hali ile hepimizi esir almaya başlıyor.
Recep İvedik serisinin gördüğü hüsnü kabulün arkasında yatan saikleri dünkü yazımda işlemeye çalışmıştım. Tam İvedikleşmeden bahsederken spor sahalarından gelen görüntüler ve açıklamalar yaşadıklarımızın her alanda nasıl bir karşılığı olduğunu göstermesi açısından önem arz ediyordu. Kadınlar Basketbolundaki final karşılaşmasının ilk ayağında Fenerbahçe ile Yakın doğu üniversitesi takımları karşı karşıya geldiler.
Ancak karşılaşmadan ziyade maç öncesindeki protokol tribününde Fenerbahçe kulübü başkanı Aziz Yıldırım’ın, rakip kulübün başkanı Işık Eyigüngör’e yönelik fiili saldırısı konuşuldu. Bir kulüp başkanı ile diğer kulüp başkanı arasında kameralar önünde hiç de hoş olmayan ya da medyanın sıkça kullandığı söylemle sahalarımızda görmek istemediğimiz olaylar yaşanıyor. Ve ardından sanki hiçbir şey olmamış gibi maç izleniyor, basın toplantısında ‘yaptım bir daha yaparım’ ifadelerini kullanıyor.
Bu açıklamalara kendi programından yanıt veren Erman Toroğlu ise yaşananlara ateş püskürüyor. “Adam bir daha olsa yine döverim diyor ya. Kimsin lan sen bir daha döveceksin rakip kulüp başkanını? Ben ona lan diyorum çünkü o da rakip kulüp başkanına lan diyor. Ben de sana kimsin lan sen rakip kulüp başkanını dövüyorsun diyorum. Ama sen haklısın Aziz Yıldırım. Türkiye’de ne savcı var ne de hakim var. Senden korkuyorlar. Helal olsun sana. Yürü be(!) Sen yakında hakim de savcı da döversin. Yeter lan yeter be! Sen kimsin ya! Sahte evrakla askere gitmeyeceksin. Paraya yatır sonra Türkiye’de ahkam kes. Kim ulan bu Aziz Yıldırım? Kim ulan bu? Türkiye’de adalet olsaydı seni çoktan yakarlardı. Yeter abi. Kim ulan bu Aziz Yıldırım!’
Kullanılan dile lütfen bir daha bakın ve bu dilin sık sık söylenen spor, dostluk-kardeşlik barıştır ifadesi ile nasıl bir ilişkisi olduğunu düşünün. Kişisel husumetlerin ekranlar üzerinden savaştırıldığı ve ikbal kaygılarının diğer bütün değer yargılarının önüne geçirildiği bir anlayışla karşı karşıyayız. Bütün renkler hızla kirleniyor ve renkler kirlendikçe sporun/futbolun güzellikleri de bir bir kayboluyor. Çirkinlik, kabalık, kötülük giderek bizi daha fazla içine çekiyor. Buradaki asıl sıkıntı ise kendi durduğu yerden hayatı anlamlandıran insan sayısının her geçen gün biraz daha fazla hale gelmesi. Kendisi için, takımı için, ideolojisi için ne derseniz deyin fark etmeyecek bir biçimde her türlü olumsuzluğu normal gören bir kitle var artık. Ve o kitlenin sayısı kadar sesi de giderek daha fazla çıkıyor. Onlar bağırdıkça kendilerini daha güçlü daha ulaşılmaz ve yıkılmaz hissediyorlar. Oysa asıl gücün sahiplerinin kendileri değil karşılarında sessiz duran yığınlar olduğunun bal gibi de farkındalar. Aslında için için korkuyorlar ve korktukça daha fazla bağırarak haklı olduklarını gösterme yolunu tercih ediyorlar.
Tribünlerde, ekranlarda gördüğümüz bu pespayelik sadece orada kalmıyor ülkenin en önemli iki takımı arasında oynanan müsabaka içerisinde bir bakıyorsunuz milli takımın kaptanlığını yapmış bir isim kameralara baka baka ana avrat küfrediyor. Onun iki metre uzağında yer alan maçın hakemi ise üç maymunu oynamayı tercih ediyor.
Halbuki aynı hakem yıllar önce gencecik bir futbolcuyu atma konusunda tereddüt göstermemiş dudaklarıyla küfür ettiğine kanaat getirmişti. Maçın içerisinde ev sahibi takımın Talisca, rakip takım kalecisine orta parmağı ile her dilde aynı anlama gelen bir işaret yapıyor. Bu iki takım arasında kupa karşılaşmasında da benzer gerilimler olduğunu ve orada da Van Persie’nin elini şortunu içerisine sokarak rakip futbolcuları ve taraftarları tahrik ettiği üzerinde çok durulmuştu.
Maçlar bitiyor ardından sahalar karışıyor ve her defasında aynı isimlerin içerisinde yer aldığı olayları görüyoruz. Bir dahaki karşılaşma ve olaylara kadar olan bitenler hızla unutuluyor ancak ivedikleşme hız kesmeden saha içinde, protokol tribünlerinde ve ekranlarda devam ediyor. Hayatı fragman gibi yaşamaya alışkanlık haline getirdiğimiz ölçüde yaşadıklarımızın anlaşılır ve makul açıklamalarının yapılması da güçleşiyor. Kabalığın prim yaptığı, nezaketin ve inceliğin hakir görüldüğü hatta çoğu zaman kadınsılaştırıldığı bir dönemden geçiyoruz. Nazik ve ince erkeklerin argo ifadelerle karşı karşıya bırakılması da yine bu anlayışın bir tezahürüdür.
Spor/futbol karşılaşmaları ivedikleşmenin en güzel örneklerini karşımıza çıkartan alanlar olarak giderek daha fazla tuhaflaşıyor. Tuhaflaştıkça karşılaştıklarımızı daha fazla normal görmeye ve anormalliği normal kabul etmeye başlıyoruz. Ardından ise kulüp başkanından teknik direktörüne, futbolcusundan, yorumcusuna ve taraftarına kadar hepsini içine hapseden bir davranış biçimi adeta dalga dalga yayılıyor.
Bu zihniyet açısından rakip alt edilmesi gereken düşmanlar misali her türlü muameleyi hak edenler olarak görülmekte ve kazanmak için her türlü yol mübah sayılmaktadır. Gündelik hayatın mutlak surette kazananları ile spor sahalarının mutlak surette kazananlarını belirleyen aynı davranış kalıplarıdır. Kazananlar her şeye sahip olduklarını zannettikleri ölçüde daha fazla patavatsız ve ölçüsüz hale dönüşmekle kalmamakta, her türlü haltı edebileceklerini zannetmektedirler. Tıpkı hayat gibi sporun da kendine has kuralları ve uyulması gereken ritüelleri bulunmaktadır. Bunları es geçenler kısa vade içerisinde yenilmez, şampiyon ya da baş edilemezler olarak lanse edilebilirler. Ancak ivedikleşmenin spordaki karşılığı çok daha ağır tecrübelerle yüzünüze çarpabilir.
Bunun için illa ki uluslararası karşılaşmalarda daha güçlü rakiplere ihtiyaç da yoktur, tam tersine hiç beklemediğiniz yerde beklemediğiniz şekilde kaybedebilirsiniz. Ve bu kaybediş, onlarca kazandığınızı bir çırpıda yok edebilecek potansiyeli bünyesinde barındırabilir. Fenerbahçe’nin Pendik, Galatasaray’ın 1461 Trabzon, Beşiktaş’ın Çanakkale Dardanel takımlarına Türkiye kupası karşılaşmalarında nasıl kaybettiklerine bir daha bakıverin.
Spordaki/futboldaki bu yaklaşımların en tehlikeli yanı ise kaldığı kadarıyla oyunun tamamen oyunluktan çıkartılması ve şiddetin tek yol olarak kabul görmesinin önünü açmasıdır. Yönetimde, sahada, tribünlerde, ekranlarda şiddetle yaşayanların şiddeti içselleştirenlerin şiddetsiz bir dünyanın var olabileceğine inanmaları ise mümkün değildir.
