Meclise sevk edilen ve adalet komisyonunda kabul edilen sporda şiddet yasasında yapılması öngörülen değişikliklere dair ikinci yazımda, hem yasa teklifine ilişkin hem de aslında odaklanılması gereken noktalara ilişkin görüşlerimi sıralayacağım. İlk olarak söz konusu yasa teklifi ile bir kez daha spor sahalarında ortaya çıkan şiddetin tek sorumlusu olarak taraftarların görüldüğü ve onların cezalandırılması ile sorunun çözüleceği düşüncesinin bir kez daha kalın çizgilerle çizilmek istendiği görülmektedir. Oysa daha önce defalarca belirtmiş olduğum gibi spor sahalarında ortaya çıkan şiddetin ne bir tek sorumlusu bulunmaktadır ne de şiddet tek başına yasal düzenlemelerle ortadan kaldırılabilir.

Son on beş yıl içerisinde üç kez yasal düzenleme yoluna giden ve çıkarttığı her düzenlemeyi gerçekten uygulamak yerine şekilsellik temelinde uyguluyormuş gibi yapan anlayış, bir kez daha ve bu kez daha da ağırlaştırılmış cezai tedbirlerle sorunu ortadan kaldırabileceğine inanıyor. Buna karşın yine aynı hataları tekrarlamayı sürdürüyor ve sorunun tek bir aktörden kaynaklandığı sanısına kapılmak suretiyle yaşananların arkasındaki diğer aktörleri adeta görmezden gelmeye devam ediyor. Bir kez daha yenileyelim; spor sahalarındaki özellikle de futbol sahalarındaki şiddetin arkasında yatan aktörlerin başında kulüp yöneticileri ve buna çanak tutan medyanın rolü görmezden gelindiği müddetçe, spor sahalarını dikensiz gül bahçesine çevirme girişimleri başarısız olmaya mahkumdur!

Türkiye’nin şiddet kültürü ve şiddeti bir yaşam biçimi olarak içselleştirme anlayışına ilişkin harekete geçilmediği sürece, spor sahalarını dizayn etme yaklaşımı her defasında daha da ağırlaştırılmış uygulamalarla garabete uğratılmaya devam edilecek buna karşın istenilen sonuca hiçbir zaman ulaşılamayacaktır. Oysa tribünler ve o tribünlere gelen kitle, içinde yaşanılan toplumun bir parçasını oluşturmaktadır. Evde, sokakta, trafikte, askerde, okulda ne kadar şiddet(fiziksel ve sözel) varsa spor sahalarında da o kadar vardır. Spor sahalarını başka bir yer gibi gösterme ve buna ilişkin olarak çıkarsamalarda bulunma arzusu sadece güvenli bir şekilde spor seyretme olanağının yaratılması ile açıklanamaz!

Yeni yasa teklifi taraftarların maç öncesi bir araya geldikleri mekanları da kodlayan ve onların kendilerine ilişkin özgürlüklerini de sınırlamaya tabi tutabilecek yaptırımları da beraberinde getiren düzenlemeleri içermektedir. Burada tüm taraftarları potansiyel suçlu olarak gören ve spor izleme kültürünü aynı potada eritme yanlışı içerisine düşen bir yaklaşımın izleri hemen göze çarpmaktadır. Spor sahalarında yaşanan sorunun bir parçası olan taraftarlar aynı zamanda çözümün de parçasıdırlar ve söz konusu yaklaşım ne yazık ki onları her seferinde damgalamak suretiyle çözümü değil çözümsüzlüğü yeğlemektedir. ‘Bir avuç kendini bilmez’ olarak nitelendirilmek suretiyle belirsizleştirilen kişilerin bir anda tüm taraftarlarmış gibi gösterilmesi ve cezalandırılması arzusu, aslında taraftarlık anlayışının yanı sıra ülkemizin futbol kültürünün de terbiye edilme yaklaşımının parçasıdır.

Oysa gayet iyi bilindiği gibi sadece dayakla terbiye edemezsiniz, ne yazık ki ülkemizde spor sahalarında yaşanan şiddete ilişkin olarak bugüne kadar çıkartılan ve çıkartılmayı düşünülen bütün yasal düzenlemelerin arkasında yatan saik: taraftarların ceza ile terbiyesine dayanmaktadır. Buna karşın asıl üzerinde durulması gereken sportif alanda taraftarlık kültürünün farklı bir temel üzerinde nasıl yükselebileceğine ilişkin uygulamalarda gizlidir. Bunun için ise taraftarlarla kulüplerin bütünleşmesinin önünü açacak Avrupa’daki fan-coaching uygulamasına benzer girişimlere ihtiyacımız bulunmaktadır. Sportif alanda yaşanan şiddetin sadece sportif alandan kaynaklanmadığı gerçeği, çözümün anahtarının da sadece sportif alan olamayacağı üzerinde düşünmemiz gerektiğini ortaya koymaktadır. Şiddet çok farklı dinamikleri olan ve toplumsal hayatın içerisinde bambaşka şekillerde kendisini gösterebilen bir olgudur. Söz konusu olan şiddet ile mücadele etmek ise bunun yolu değil yolları olduğunu kabullenmek ve bu doğrultuda toplumun tüm bileşenlerini çözümün parçası kılacak adımları atmak, zorunluluktur.

Yeni yasa teklifindeki ayakta maç seyretme uygulamasının kararlarının federasyona bırakılması düşüncesinin yerinde olduğu kanaatindeyim. Öte yandan bugüne kadar kişilere satılan biletlerin üzerindeki numaraların işlemediği ve herkesin başkasının yerinde maç seyrettiği meselesini de tekrar hatırlatmalıyım. Ayakta maç seyretme uygulaması gelmeden fiilen koltukların üzerine tüneyen ve maç seyredebilmek için sizi zorunlu olarak ayakta bırakan uygulamalarla bugüne kadar hiçbir federasyon yönetimi mücadele etmedi! Taraftarlar, başta sigara içme yasağı olmak üzere kendi takımlarının taraftarlarının sağlığını tehdit eden meşale yakma ve tribünleri daha insani koşullara doğru yönlendirme girişimlerinde ne yazık ki sınıfta kaldılar.

Türkiye’de futbol ve futbolun son kırk yıl içerisinde yaşadığı büyük dönüşüm sadece futbol sahaları ile sınırlı değil. Bu açıdan taraftarların özellikle de ülke futbolunun gidişatına yön veren taraftar sayısı itibarıyla daha güçlü etkisi olan takımların taraftar gruplarının yarattığı etki, tribünlerin siyasal açıdan üzerinde daha fazla dikkatle durulması gereken yerler olarak algılanmasına yol açtı. Belki de bu yüzden yasal düzenlemeler adı altında şiddetin kontrol edilmesi üzerinden taraftarlara da ayağınızı denk alın mesajı veriliyor. Buna karşın tribün dinamiğinin getirilmek istenen yaklaşımların tam aksine yol açacağını öngörmek için kahin olmak gerekmiyor.

Türkiye’de futbolun siyasallaştırılmasının önünü açanlar taraftarlar olmadığı gibi asıl bu sürecin oluşmasına katkıda bulunanlar, taraftarların siyasallaştığını ileri sürenlerdir. Ülkenin içinden geçtiği siyasal konjonktür ve bu dönemler içerisindeki yaşanan gelişmelerin spor sahalarında karşılık bulması son derece doğaldır. Çünkü spor sahası, bazılarının ileri sürdüğü gibi ideolojiden yoksun bir alan değildir. Hatta tam tersine ideolojilerin yansıma alanlarından birisidir. İşte bu yüzden de tribünleri disipline etme girişimleri çözümsüzlüğe mahkumdur. ‘Tribünler arasında sınıf farkı vardır ama her tribün kendi içinde sınıfsızdır. Yani her sınıf kendi tribününe gider’. Türkiye’de taraftarlar ve taraftar grupları bir araya gelmek ve söz konusu oyunun önemli bir parçası olduklarını göstermek için birleşmek zorundalar. Taraftarlar içinden geçilen teknolojik dönemle birlikte artık birbirlerinin daha fazla farkındalar ve yaşadıklarının ortak olduklarını görüyorlar. Onları oyunun dışına atma ve spor sahalarını ‘soylulaştırma’ girişimleri, kentlerin dönüştürülmesi ve ‘soylulaştırılması’na benzemez!

Futbol, bu ülkenin ortak paydalarından bir tanesidir ve bu paydanın yaşadığı sorunların çözümünde taraftarlar anahtar konumundadırlar. Onları, yok sayma ve dışlama girişimleri üzerinden spor sahalarındaki şiddet sorunsalı ortadan kalkmaz! Bunun yerine taraftarla birlikte ve sporu bir yaşam kültürü haline dönüştürecek uygulamaları hayata sokmalıyız. Spor sahalarında yaşanan şiddet, toplumsal hayatın içindeki şiddetin parçasıdır. Bu yüzden de içinde yaşanılan toplumdaki şiddeti azaltmaya yönelik uygulamalardan bağımsız değildir. Ne taraftarlar tek başına yaşanan şiddetin sorumlularıdır ne de cezalandırılması gereken yegane kitledirler. Bu yüzden de spor sahalarına ilişkin atılacak her adımda konsensüs sağlanması, farklı aktörlerin görüşlerinin de dikkate alınması olmazsa olmazımız olmalıdır. Aksini yapmaya ısrar etmek sadece inatlaşmayı ve çözümsüzlüğün biraz daha artmasına yol açacaktır. Oysa ülke olarak her alanda olduğu gibi spor sahalarında da ayrışmaya değil tam aksine birlikte olmaya ihtiyacımız bulunuyor.