Hülya Karabağlı / Ankara
TBMM İçişleri Komisyonu'ndan geçen düzenlemede, MİT'in görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleri kitle iletişim araçları yoluyla yayım, yayın ve açıklanması durumunda verilecek cezalar, uzun süre tartışıldı. CHP ve MHP'nin '’Abdülhamit'’, '’2014 yılında 1931 hortlatılıyor'’ eleştirileri işe yaramadı. En uzun tartışma maddesi basın cezaları oldu. MİT'e yetki donatımı ‘'yeni bir derin devlet'’ kaygılarını da gündeme taşıdı.
CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, Kurtlar Vadisi'ni örneklendirdi ve "Hakan Fidan Polat Alemder ile aynı seviyeye getiriliyor. Anayasa’ya göre Cumhurbaşkanı yargılanabilecekken, MİT Müşteşarı yargılanamaycak. Böyle bir şey olur mu? HSYK, ÖYM ve İnternetiyle diktatörlüğe doğru gidiyorsunuz" dedi.
'Ceza almayacak kimse bırakılmamış'
CHP Gaziantep Milletvekili Ali Serindağ'ın, MİT kanun tasarısında cezai müeyyide uygulanacak kişilerin geniş yelpaze oluşturduğunu ifade ederek, "Dışarıda kimse kalmamış" deyince CHP İstanbul Milletvekili Celal Dinçer, "çaycı kalmış" karşılığını verdi.
Basında bir 'çaycı' kalmış
CHP'li Dinçer, teklifin en kötü düzenlemesinin cezalar oluşturduğunu belirterek, "Abdülhamit yasaları geri geliyor. Ceza alacak kişiler arasına çaycıyı koymayı unutmuşuz. O niye yok merak ediyorum. Baskı, basım yapılırken çay getiriyordun onu da koysaydınız. Bunu çete suçundan daha kötü hale getirdiniz" dedi.
'Matbaacının ne günahı var?'
CHP İzmir Milletvekili Birgül Ayman Güler, sadece MİT ile ilgili bilgi ve belgelerine yönelik cezalar getirilmediğini, MİT mensuplarına ilişkin de geniş bir koruma sağlandığını ifade ederek, "Matbaacının ne günahı var, adam parasını almış basmış... Bu teklife 'Komisyon ve Genel Kurul'da karşı çıkma cüretini gösteren milletvekillerine 3 yıldan 8 yıla hapis cezası' denilir mi diye düşünüyorum. Böyle bir düzenleme olmaz. Ne siyasi ne vicdani ne hukuki akıl bunu kabul eder" diye konuştu.
Bir 'okuyana' ceza yok
Oktay Ekşi de, hükümete geri adım attırmak için geçmişten örnekler verdi. Gazete sahiplerinin cezalandıırıldığı dönemi anlattı " 2014 yılında 1931 hortlatılıyor" diyen Ekşi, " Bu düzenlemede bir tek okuyana ceza yok' dedi.
MHP Mersin Milletvekili Mehmet Şandır, basın özgürlüğü açısından çok tehlikeli bir düzenleme yapıldığını savunarak, Türkiye'nin dünyadaki algısında olumsuz etki yaratacağını, basında muhabirden gazete patronuna kadar herkesin büyük cezalarla karşı karşıya kalacağını söyledi.
Hangi maddeler değiştirildi?
İstihbaratı yeniden şekillendiren 15 maddelik kanun teklifinde AKP'nin ömergeliriyle değişiklik yapılan maddeler şöyle.
2. Madde:
İçişleri Komisyonu'nda MİT kanunu ile ilgili teklifin 2'nci maddesi çıkarıldı. Madde Başbakan Erdoğan'ın Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu'na başkanlık etmesini öngörüyordu.
3. Madde:
MİT Kanunu ile teklifin 3'üncü maddesinde de verilen bir önergeyle değişikliğe gidildi. Maddenin (b) bendin de yapılan değişiklikte MİT'in talep edeceği bilgi, belge ve kayıtların MİT'in görev alanıyla olması ilkesi getirildi. Ayrıca MİT tarafından gerçekleştirilecek istihbari dinlelere karar verme yetkisi de Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenen Ankara Ağır Ceza Mahkemesinin üyesine verilmesi getirildi.
4. Madde:
MİT personeline verilecek olan madalyaların, ebat, biçim ve özellikleri, kimlere ve nasıl verileceği ile bunların muhafazasına ve taşınmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenleniyor. Maddeye yapılan ek ile bu madalyaların kayıt altına alınması da yönetmelikle düzenleniyor. Bu düzenleme ile miktar veya değer olarak kayıt altına alınmayan bir madalyanın muhafazasında sıkıntı olacağı için düzenleme yapıldı.
7. Madde:
MİT personelinin yargılanmalarını içeren maddede, MİT personeli bir görev suçu işlediğinde yargılamayı HSYK tarafından belirlenen Ankara Ağır Ceza Mahkemeleri yapacaktı. Verilen önerge ile buradaki HSYK kısmı çıkarıldı ve yargılamayı Ankara Ağır Ceza Mahkemelerinin yapacağı vurgulandı. Bu maddede yapılan bir başka düzenleme ile, MİT mensupları ile birlikte MİT'e yardımları belgeli olanların eş, çocuk, ana, baba ve kardeşlerinin Terörle Mücadele Kanunu'yla koruma altına alınıyor. Burada takdir yetkisi MİT müstaşırına veriliyor. Yani MİT Müsteşarı takdir yetkisini kullandığı durumda MİT'e yardım edenler ve aileleri Terörle Mücadele Kanunu'nda yer alan koruma tedbirlerinden faydalanabilecek.
8. Madde:
Bu maddede yapılan değişiklik ise medyayı ilgilendiriyor. MİT görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgelerin basın yoluyla yayımlanması durumunda verilecek cezada indirime gidildi. Böylece medya patronları ve gazeteciler MİT'e ait bilgi ve belgeyi yayımladıklarında 3 yıldan 12 yıla değil, 3 yıldan 9 yıla kadar hapis cezası verilecek.
11. Madde:
Bu madde ise, MİT'in istihbarat çalışmalarında kullanacağı malzeme, ekipman ve teçhizatların kullanımı düzenliyor. Mevcut maddede kamu kurum ve kuruluşları MİT'in ihtiyaç duyması durumunda elindeki malzeme, ekipman ve teçhizatları MİT'e verebiliyordu. Bu kanuna ek yapılarak, verilecek ekipmanların geçici olarak tahsis edilebileceği veya bedelsiz olarak MİT'e devredilebileceği belirlendi. Burada geçici olarak MİT'e devredilen ekipman ve techizatların MİT'in demirbaşı olarak kayıt altına alınmasına gerek kalmayacak.
12. Madde:
Bu maddede yapılan değişiklik ile MİT'e ait istihbarat belgeleri ve bilgilerinin adli mercileri tarafından istenmesine sınırlama getiriliyor. Bu sınırlama Türk Ceza Kanunu'nun İkinci Kitap, Dördüncü Kısım ve Yedinci Bölümü'nde yer alan devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk ile sınırlandırılıyor.
MİT'in yetkileri neler?
-MİT, dış güvenlik, terörle mücadele ve milli güvenliğe ilişkin konularda Bakanlar Kurulu'nca verilen her türlü görevi yerine getirecek.
-MİT, milli güvenliğin ve ülke menfaatinin gerektirdiği hallerde yerli ve yabancı her türlü kurum ve kuruluş ile tüm örgüt veya oluşumlar ile kişilerle doğrudan ilişki kurabilecek, uygun koordinasyon yöntemlerini uygulayabilecek.
-Telekomünikasyon kanallarından geçen dış istihbarat, milli savunma, terörizm ve uluslararası suçlar ile siber güvenlikle ilgili verileri toplayabilecek.
-MİT'te görev alan veya alacak kişilerin güvenilirliklerini ve uygunluklarını belirlemek için yalan makinası uygulaması dahil, test teknik ve yöntemlerini kullanabilecek.
- MİT mensupları görevlerini yerine getirirken ceza ve infaz kurumlarındaki tutuklu ve hükümlülerle önceden bilgi vermek suretiyle görüşebilecek, görevinin gereği terör örgütleri dahil olmak üzere milli güvenliği tehdit eden bütün yapılarla irtibat kurabilecek
- Cumhuriyet savcıları, MİT görev ve faaliyetleri ile mensuplarına ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde, MİT ile temasa geçecek. Konunun MİT'in görev ve faaliyetlerine ilişkin olduğunun anlaşılması veya belgelendirilmesi üzerine adli yönden başkaca bir işlem yapılmayacak ve herhangi bir koruma tedbiri uygulanmayacak.
-Teklife göre, MİT mensupları ile MİT'te görev yapmış olanlar, MİT'in görev ve faaliyetlerine ilişkin hususlarda tanıklık yapamayacak. Ancak, devletin çıkarlarının zorunlu kıldığı hallerde MİT mensuplarının tanıklığı MİT Müsteşarının, MİT Müsteşarının tanıklığı ise Başbakanın iznine bağlı olacak.
- Kimlikleri değiştirilenler, MİT'in görev ve faaliyetlerine yardımcı olanlar veya istihbarat hizmetlerinde istifade edilenler, kamu görevlisi olup olmadıklarına bakılmaksızın, görev, faaliyet ve yardımları sebebiyle sorumlu tutulamayacak.
