Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Mısır'la diplomatik düzeyde temasların başladığını söyledi.
Gelin iç politika gölgesinde kalan son günlerdeki önemli gelişmeleri teker teker sıralayalım ve bir durum tespiti yapalım.
- Türkiye, son dönemlerde Mısır ile olan ilişkileri gözden geçiriyor. 2011'de Libya iç savaşında karşı karşıya gelen Türkiye ve Mısır ilişkileri, daha sonra özellikle Erdoğan'ın "Müslüman Kardeşler" yanlısı tavrı, ülkedeki ihvancıları destekler tutumu nedeniyle kopmuştu. Şimdi ise diplomatik yumuşama dikkatleri çekiyor.
- Doğrusu da bu... Mısır'la, İsrail'le "büyükelçi" düzeyinde diplomasi yapamayan Türkiye, Doğu Akdeniz'de yapayalnız kaldı. İlk defa hareketlilik yaşanıyor ve bu bile Doğu Akdeniz'deki diğer ülkeleri telaşlandırmaya yetti.
- Mısır, haziran ayında Türkiye'ye Libya'da ateşkes anlaşması teklifinde bulunmuş ve Türkiye bu teklifi "samimi ve inanılır" bulmadığını belirterek reddetmişti. Gelişmeler üzerine Türkiye ve Mısır'ın Libya'da savaşma ihtimalleri medyada yer almıştı.
- Aralık 2021'de Libya'da yapılması planlanan seçimler için BM Libya Siyasi Diyalog Forumu öncülüğünde hazırlıklar yapılıyor. Türkiye-Mısır arasındaki gerilimin azaldığını, hatta Doğu Akdeniz konusunda görüşmeler yapıldığını görüyoruz. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Doğu Akdeniz'de Mısır'ın iddia ettiği münhasır ekonomik bölge sınırının kabul edilerek deniz yetki alanları konusunda Mısır ile anlaşmaya varılabileceğini söyledi.
- Doğu Akdeniz bölgesindeki bir diğer önemli aktör olan Yunanistan hemen harekete geçti. Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi'yi telefonla aradı. Yunan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias Kahire'ye gitti. Türkiye ile Mısır'ın kıta sahanlıklarının kesiştiği EGY-MED-W18 numaralı parselin enlem ve boylamları hakkında bilgi istedi ve Mısır'ın haritada, daha önce açıklanıp, Türkiye'nin de memnuniyetini dile getirdiği "durumu" değiştirdi. Ve bu durumu "Teknik hata giderildi. Bir sorun kalmadı" diye açıkladı.
- Bu arada İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz, Yunanistan basınına verdiği röportajda Doğu Akdeniz Doğal Gaz Boru Hattı (Eastmed) projesinin öneminden bahsederken "Türkiye'nin de bölgeye dâhil olmasını umduğunu, Türkiye'nin tutumunu değiştirmesi hâlinde İsrail'in iş birliğine hazır olduğunu" belirtti.
- İsrail'de 23 Mart'ta yapılacak milletvekili seçimleri öncesi partisi Likud'un, Türkiye asıllı Yahudilerin büyük çoğunluğunun yaşadığı Bat Yam kentinde düzenlediği seçim kampanyası programına katılan İsrail Başbakanı Binyamun Netanyahu, kendisine sorulan "Gaz konusunda neler oluyor?" sorusuna, "Türkiye ile görüşüyoruz ve bu iyi bir şey" diye yanıtladı.
Bunun üzerine Netanyahu, "Gaza doğru ilerliyoruz. Mısır'la konuşuyoruz, Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Kesimi) ile konuşuyoruz. Yunanistan ile konuşuyoruz. Tüm ülkelerle konuşuyoruz. Hatta Türkiye ile de konuşuyoruz ve bu iyi bir gelişme" ifadelerini kullandı. Doğu Akdeniz'deki komşu ülkelerle olan ilişkilerin, bölgenin refahı ve huzuru için çok önemli olduğunun altını çizdi.
- Bu arada Libya'da geçici hükümete liderlik eden Başbakan Abdülhamid Dibeybe, Türkiye ile 2019 yılında imzalanan deniz yetki alanlarını sınırlandırma mutabakatına değinerek anlaşmanın "Libya'nın Doğu Akdeniz'deki çıkarlarına katkı sağladığını" ifade etti.
- Bölgedeki diğer önemli gelişme ise, her ne kadar "iç çekişmelerin" gölgesinde kalsa da, ABD'den silah hibesi alan Yunanistan'ın silahları Türkiye sınırına 20 kilometre uzaklıkta bulunan Dedeağaç'a yerleştirmesi oldu.
Kıssadan hisse ve de son gelişmeler ışığında, "hamaset" siyasetinin diplomasiye hiçbir zaman uymadığı, ilişkilerde "diplomasi dili"nin kullanılması gerektiği ve de bölgede güçlü olmanın yolunun, ülkelerle ilişkilerin iyi olmasından geçtiği söylenebilir.
Mısır ve İsrail ile ilişkilerin istenilen seviyede olmaması Türkiye'ye çok şey kaybettiriyor. Doğu Akdeniz'deki yalnızlığı gidermek, bu iki ülkeyle diplomatik ilişkiden geçiyor.
Ve sıra Suriye'ye geliyor. Mutlaka bu ülkeyle de "vizyonu geleceğe dönük", "yeni bir açılım", "yeni bir politika" ve de diplomasi gerekiyor.
Yoksa Antalya körfezinde sıkışır kalırız.
