Aşı tartışmasına evrilen pandemi döneminin en sıkıntı veren süreçlerinden birisi ekonomi oldu kuşkusuz.

Pandemi öncesinde zaten parlak olmayan ekonomik koşulların pandemiyle beraber daha da kötüleşmesi, reel sektörün belini büktü.

Merkezi Ankara'da bulunan ve işletmelerdeki insan kaynağı üzerine çalışmalar yürüten İnsan Kaynakları Meslek Derneği, (İKMD) "Covid – 19 Krizinde İşletmeler Araştırması" başlığıyla geçen Aralık'ta tamamlanan özel bir anket çalışmasını gerçekleştirdi.

Anketin içeriği önemli. İşletmelerin küresel salgından etkilenme düzeylerinin yanı sıra pandemiye karşı geliştirdikleri önlemleri ve öngörülerini yansıtan çalışmada şirketlerin devletten beklentilerine yer verildi.

Ülke genelindeki 31 kentte faaliyet gösteren farklı sektörlerden 216 firma ve bu firmalardaki 462 bin 573 çalışan ankete katılarak soruları yanıtladı.

Ankette yer alan firmaların yüzde 49'u Ankara, yüzde 21.6'sı İstanbul, yüzde 4.8'i İzmir, yüzde 19.7'si diğer büyük kentler ve yüzde 4.8'i diğer kentlerde ticari faaliyetlerini yürütüyor.

İKMD'nin anketine katılan firmaların yüzde 28.3'ü imalat, yüzde 11.8'i konaklama ve yiyecek hizmetleri, yüzde 9.7'si inşaat, yüzde 8.9'u toptan ve perakende ticaret, yüzde 7.6'sı insan sağlığı ve sosyal hizmetler, 7.2'si mesleki bilimsel ve teknik hizmetler, yüzde 6.8'i eğitim, yüzde 5.8'u finans ve sigortacılık, yüzde 4.6'sı bilgi ve iletişim, yüzde 3'ü elektrik, gaz ve buhar üretimi, yüzde 2.5'u madencilik ve taş ocağı, yüzde 2.1'i ulaştırma ve depolama, yüzde 1.7'si tarım, ormancılık ve balıkçılık sektöründe faaliyet gösteriyor.

* * *

Anketin genel veri tabanıyla ilgili rakamsal ön bilgileri verdikten sonra yanıtlanan sorulardan yola çıkarak Covid -19'un reel sektörde yarattığı etkiyi görelim:

* Firmalardan yüzde 54.2'si, "yasal zorunluluk dışında" en az dokuz hafta boyunca faaliyetlerini askıya aldı. Geriye kalan yüzde 45.2'si faaliyetlerine devam etmeyi başardı.

* Pandemi nedeniyle faaliyetlerini azaltan firmalardan 78'i çalışanlarını kısa çalışma ödeneğinden yararlandırdı.

* Firmalardan 39'u çalışanlarını ücretsiz izine ayırdı.

* 32 firma çalışma saatlerini azaltırken, 29'u çalışanlarını ücretli izine çıkardı. Ayrıca, firmalardan 17'si geçici personel sayısını artırdı. 14 firmada personel daimi olarak işten ayrılırken, yine 14 firma çalışanlarının durumuyla ilgili görüşmeler yaparken, 8'i çalışanlarının maaşlarında kısıtlamaya gitti.

* * *

Ankete katılan firmalar ve çalışanların "birinci öncelik" olarak gördükleri konu başlıklarında şu sonuca ulaşıldı:

* Katılımcıların yüzde 63'ü çalışma süresince enfeksiyonların önlenmesi,

* Yüzde 57'si işin sürekliliğine yönelik öneriler,

* Yüzde 33'ü iş hukukunun uygulanmasına yönelik danışmanlık,

* Yüzde 32'si ürün ve satış kanallarının çeşitlendirilmesine yönelik öneriler,

* Yüzde 31'i çevrimiçi personel eğitimi,

* Yüzde 22'si ihracat ve lojistik kısıtlamaları ile gereksinimleri konusunda öneriler,

* Yüzde 20'si çevrimiçi işletme yönetimi eğitimi verilmesi.

* * *

İKMD'nin sorularını yanıtlayan katılımcılar devlet desteğindeki öncelikleri ise şu şekilde sıraladı:

* Yüzde 60.5'sı çalışanların sosyal korumalarının genişletilmesi,

* Yüzde 58.1'i krizle ilgili resmi tedbirler konusunda daha fazla bilgi,

* Yüzde 55.2'si sosyal güvenlik primleri, krediler ve vergiler konusunda ödemelerin ertelenmesi,

* Yüzde 54.8'i nakit ve kısa vadeli finansmana erişim,

* Yüzde 52.4'ü maske, ısı ölçer gibi kişisel koruma ekipmanlarına ulaşım,

* Yüzde 42.4'ü virüsün yayılması ve bulaşması hakkında daha fazla bilgi,

* Yüzde 41'i kritik ürünlerde fiyat kontrolünün sağlanması,

* Yüzde 32.9'u iş hukuku ve hukuki düzenlemeler konusunda danışmanlık.

* * *

Anketin kapsamında pandemi sırasında iş ve işçi sağlığı konusunda firmaların uygulamalarına yönelik elde edilen sonuçlardaki tespitler ise şöyle:

* Yüzde 88.9'u maske gibi kişisel korunma ekipmanlarını sağlıyoruz,

* Yüzde 85.6'sı genişletilmiş ücretli hastalık izni veriyoruz,

* Yüzde 82.4'ü bulaşma ve koruma yöntemleri hakkında çalışanları bilgilendiriyoruz,

* Yüzde 79.2'si ortak kullanım alanlarında temizlik ve hijyen tedbirleri artırıldı,

* Yüzde 74.5'si çalışanlar arasında fiziksel mesafe uyguluyoruz,

* Yüzde 69.0'u çalışanlar kendilerini hasta hissettiklerinde evde kalmaya teşvik ediyoruz,

* Yüzde 67.6'u çalışanların ateş ölçümlerini yapıyoruz.

* * *

Aynı ankette işletmelerin pandemi krizine karşı aldıkları önlemlerin reel sektördeki karşılığı ise şöyle oldu:

* Yüzde 10'u artan talep nedeniyle üretimi artırıyoruz,

* Yüzde 12.5'u işyeri kapalı olduğu dönemde çalışanlarımızı eğitiyoruz,

* Yüzde 14.8'i mal ve hizmet üretimini azaltıyoruz,

* Yüzde 18.5'u yeni taleplere cevap vermek için üretimi çeşitlendiriyoruz,

* Yüzde 24.1'i banklalar ve tedarikçiler ile ödeme koşullarını görüşüyoruz,

* Yüzde 26.4'ü çalışanlarla görüşmeler yürütüyoruz,

* Yüzde 28.7'si insan kaynakları sistemlerini dijital ortama taşıyoruz,

* Yüzde 30.1'i satış kanallarını çeşitlendiriyoruz.

* * *

Nerdeyse bir yıla yakın süredir Türkiye ve dünyayı sarsan Koronavirüs pandemisinin reel sektördeki karşılığı özetle böyle.

İKMD'nin yaklaşık 500 bin çalışanı kapsayan geniş çaplı bu çalışması, önümüzdeki süreçte yaşanması muhtemel tablonun ipuçlarını veriyor.