09 Şubat 2025

6 Şubat

6 Şubat, vatandaş olarak haklarını başkalarının çıkarı nedeniyle kaybeden binlerce insanımızın eksildiği gündür

Fotoğraf: Kazım Kızıl

6 Şubat

Sosyolog Mert Kaya, çok sevdiğim bir çalışma arkadaşım. Bellek İzmir adını verdiği podcast serileri ile İzmirlileri hatırlamaya, daha doğrusu unutmamaya davet ediyor.1

Yavuz İbrahim ve Civelek Ziver’i Halid Ziya Uşaklıgil yazmış.

Madam Martha Amati’yi ise Rita Ender.

Mert, bu öyküleri sesiyle bizlere ulaştırıyor.

Bu anıların anlatılması, yazılması çok değerli.

***

Homeros’u günümüze kadar taşıyan öyküleridir.

İnsanlar, öyküleri ile var oluşlarını tanımlıyor. Öyküleri, bu varoluşunun en önemli kanıtları.

Öykülerimiz, aynı zamanda anılarımızdır.

***

Yeraltı dünyası Hades’te akan ırmaklardan biri “unutma nehri”dir: Lethe

Lethe, yeraltı dünyasında akan beş nehirdir biridir. Nehrin suları bir insanın gölgelere karışan ruhuna eski hayatına dair her şeyi unutturacak güce sahiptir.

Yeryüzünün aydınlığından karanlığa yolculukları başlamış gölgeler bu nehre gelince dururlar ve suyundan içerler. Her yudumda fani yaşamlarına dair bir anı silinir. An gelir artık her şeyi unuturlar, anıları tamamen silinir.

Büyük ozan Dante, İlahi Komedya’nın Araf’ında şöyle anlatır:2

“121    Gördüğün su, suları çoğalıp, eksilen

Irmaklar gibi, soğukta dönüşen buharla beslenen

Bir kaynaktan çıkmıyor;

124      hiç azalmayan, hep aynı akan, iki yöne

boşalttığı suyu, yalnızca Tanrı’nın isteğiyle

yenileyen bir pınardan çıkıyor

127     Burada akarken, günah izlerini siler

belleklerden; öbür tarafta ise,

yapılan iyilikleri akla eker

128    Burada adı Lethe’dir; öbür tarafta

Eunoe olur adı; önce burada, sonra

Orada tadana etkisini gösterir”

Belli ki, Hades’in diyarına girebilen az sayıdaki ölümlü de çok dikkatli olmak zorundadır. Lethe’nin sularından içmek onları da kimliklerini silerek sonsuza kadar yeraltı dünyasında hapsedebilir.

Ancak, Lethe’nin gücü sadece unutmakla ilgili değildir.

Zeus’un kızı Aletheia hakikat tanrıçasıdır. Alethei, "gizli olmayan" ya da "açığa çıkaran" demektir. Sözcük, “a” eki ile tam anlamıyla "unutma", "unutkanlık" anlamına gelen Lethe'nin zıttıdır.3

Dolayısıyla Lethe sadece belirli gerçeklerin veya olayların unutulmasının ötesinde bizzat gerçeğin gizlenmesi ya da inkâr edilmesi anlamına gelir. Hayatta bilinen gerçeklerin yok olmasıdır.

İoanna Kuçuradi hocamız bir röportajında şöyle demişti:

“Hak, birinin hakkıysa, ona muhakkak verilmesi gereken, iade edilmesi gereken bir şey kastediyoruz. Onun olduğunu ve ondan yoksun kaldığını farz ediyoruz, hak derken.

Oysa çıkar -kimin çıkarıysa artık- hak ettiğinden fazla bir şey alması ve bu fazlanın da başkasından eksilmesidir. Bu başkası devlet olabilir, insan olabilir, bir grup olabilir. Fazlanın birilerinden eksildiği gözden kaçıyor.”

6 Şubat, vatandaş olarak haklarını başkalarının çıkarı nedeniyle kaybeden binlerce insanımızın eksildiği gündür.

Bu gerçek bilinmeli;

O insanlarımızın öyküleri asla unutulmamalıdır.


Kaynaklar

1-Bellek İzmir https://open.spotify.com/episode/5XsEB5r5jlaiEuQDWnjFTH?si=63B8xvhVSEi2nDTvD5J_uA

2-İlahi Komedya- Araf. Dante. Türkçesi Rekin Teksoy. Oğlak Yayıncılık 1998.

3-https://mitoloji.org.tr/lethe-unutkanligin-ruhu-ve-nehri/

4-https://en.wikipedia.org/wiki/Aletheia

Pınar Okyay kimdir?

Prof. Dr. Pınar Okyay, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı başkanıdır. 

Pınar Okyay, 1983'te Bornova Anadolu Lisesinden, 1989'da Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinden ve 1993'te Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Bölümünden mezun oldu. 

Halk sağlığında epidemiyoloji, sağlık araştırma yöntemleri, araştırma ve yayın etiği, biyoistatistik, kadın sağlığı ve afet ağırlıklı çalışmaktadır. 

Üniversite hastanesi başhekim yardımcılığı, Özdeğerlendirme Kurulu başkanlığı; 2016-18 döneminde Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) Yönetim Kurulu üyesi; 2018 Kasım 2021 Temmuz döneminde HASUDER'in Yönetim Kurulu başkanlığı yaptı.

Halen HASUDER Toplumsal Cinsiyet ve Üreme Sağlığı ile Afetler Çalışma Gruplarında çalışmaktadır. Sağlık Bakanlığı Tıpta Uzmanlık Kurulu TUKMOS ve Halk Sağlığı Yeterlilik Kurulu Denetleme Komisyonu üyesi. 

2020 Nisan -2021 Mayıs tarihleri arasında Sağlık Bakanlığı COVID-19 Bilimsel Danışma Kurulu üyeliği görevini yürüttü. 

Türk Tabipleri Birliği (TTB) bünyesinde TTB Halk Sağlığı Kolu başta olmak üzere çeşitli görev gruplarında yer almaktadır. 

Aydın Tabip Odası üyesidir; yönetim kurulu üyeliği yapmıştır; halen TTB Delegesidir. 

Bir kitapsever, gezgin ve T24 İnternet Gazetesi haftalık köşe yazarıdır.

 

Yazarın Diğer Yazıları

Dünya Sağlık Örgütü ve Trump: İkinci evre

Toplumun tüm yaşam alanlarında eşit şekilde var olmaya, saygı görmeye hakkı vardır. Bu hak da ancak, ülkemizin siyasi partilerinin bu konuyu söylemlerine, politik belgelerine, eylemlerine taşıması ile mümkün olacaktır

Sokak hayvanları ile birlikte yaşamak...

Hayvanların bakımı herkesin sorumluluğundadır İnsanlık olarak hadi gelin, gücümüzü kullanıp küçük küçük değişiklikler yapalım. Nazım'ın dediği gibi "yüz bin eli" ile bize dokunan, gölgesinde en güzel klimadan daha çok sıcaktan koruyan güzelim ağaçlarını koruyalım. 1183 yıllık porsuk ağacını kesmemekle başlayalım. Sokağımızdaki bir hayvanın sorumluluğunu üstlenelim. Su ve yemek vermekten öteye onunla bir aile bireyimiz gibi ilgilenelim

Demografik dayanıklılık

Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) 2023 neden hâlâ yapılamadı? Bu büyük araştırma her beş yılda bir bildim bileli yapılır. Daha fazla gecikmeden, hemen gerçekleştirilmelidir

"
"