Safra kesesi ameliyatları sık yapılan cerrahi işlemler listesinde önlerde yer alır. Safra kesesi taşları neden oluşur tam bilinmez ama sık görülür. Bu taşların yüzde 80'i ömür boyu sessiz kalır, sorun çıkarmaz ama geri kalanlarda şiddetli ağrılar, sarılık, pankreatit gibi ciddi problemler görülür.

Ses çıkartmayan safra kesesi taşları için ameliyat önerilmemesi uygun olmakla birlikte cerrahların pek azı bu yola başvurur. Hemen ameliyat tavsiye edilmesinin önemli nedenlerinden biri işlemin laparoskopik, yani delikler yardımı ile kapalı yapılmasıdır. Bu şekilde işlem yapıldığında, eğer her şey yolunda giderse, hastalar ertesi gün evlerine gönderilebiliyor ve birkaç gün sonra da normal hayatlarına dönebiliyorlar.

Ayrıca ameliyat sonrası safra kesesinin yokluğu önemli bir eksiklik yaratmıyor ve hastaların bir ilaç kullanması veya bazı yiyeceklerden kaçınması gerekmiyor. En azından şimdiki bilgilerimiz bu yönde. Sanki safra kesesi cerrahlar için yaratılmış!

Laparoskopik yöntemin en önemli avantajı ameliyat sonrası ağrının çok daha az olması ve iyileşme süresinin kısa olması. Safra kesesini laparoskopik olarak tedavi eden ilk cerrah Dr. Erich Mühe olmuş. 1985 yılında ilk safra kesesi ameliyatını yaptıktan iki yıl sonra onu Lyon, Fransa'da Phillippe Mouret izlemiş. Dünyada yaygınlaşması ise 1990'lı yıllar ile başladı. Görüldüğü gibi laparoskopik ameliyatın geçmişi çok eskilere gitmiyor.

Bir organın içine bakmak için kullanılan aletlere endoskop deniliyor. Endoskop kullanımı çok eskilere dayanmakla birlikte bu aletler aracılığı ile cerrahi işlemlerin yapılması pek eski değil. Önceleri mesane içi işlemler yapılmaya başlanmış. Bu arada mesaneye bakılan endoskopun adının da sistoskop olduğunu hatırlatayım. Her organa ait endoskopa başka bir isim veriliyor. Mideye bakılınca gastroskop, kalın barsağa bakılınca da kolonoskop oluyor. 

Bu yöntemin kabullenilmesi çok da kolay olmamış elbette. Klasik cerrahi eğitiminde anatominin tam olarak ortaya konulabilmesi için ameliyat kesilerinin büyük yapılması öğretilirdi. Cerrahların çok sevdiği söz "Büyük cerrah büyük kesi yapar" cümlesiydi. Hatta daha ileri gidenler "küçük beyinliler küçük kesi yapar" derlerdi.

Küçük deliklerden ameliyat yapmak önceleri cerrahların pek aklına yatmadı. Hatta "Miki Fare cerrahisi" gibi küçümseyici isimler de takıldı. 1988 yılında ABD'de katıldığım bir cerrahi kongresinde bu yöntem sergi alanında tanıtılmaktaydı ve kürsüdeki anlı şanlı cerrahlar açıkça alay etmişlerdi. Ancak kısa zamanda tüm cerrahlar yöntemin üstünlüğünü kabul etmek zorunda kaldı.

Erich Mühe'nin bir diğer tutkusu ise bisikletmiş. 1987'de hekimler adına Dünya Şampiyonu ünvanını almış ve maalesef 2005 yılında, 67 yaşında, bir bisiklet kazasında hayatını kaybetmiş.

Tıpta bazı alışkanlıkların değişmesi hep zaman alır. Yılların deneyimi ile iyi giden bir uygulamayı değiştirmek için yeni yöntemin daha iyi olduğuna hekimlerin ikna olması gerekir ki bu da epeyce uzun sürer. Laparoskopik işlemler için bu süre çok uzun olmadı. Gerçi öğrenme eğrisinde zarar gören hastalar da oldu ama bu da kısa sürede aşıldı. Şimdilerde sadece safra kesesi ameliyatları değil, neredeyse tüm karın ameliyatları bu şekilde yapılabiliyor.

Birçok alanda olduğu gibi tıp alanında da değişimler artık daha hızlı gelişiyor. Yapay zekânın hayatımıza girmesinden sonra nasıl değişimler olacağını tahmin etmek zor. Artık hiçbir şeye imkansız dememeyi öğrendim. Bir gün yapay zekâ ve robotlar hekimlerin yerini alır mı? Neden olmasın? Cerrahların durumu biraz daha iyi galiba.