Gidecekler, ülkemizden de tarih sahnesinden de çekilecekler. Bugün olmazsa yarın, 2023’te olmazsa 2033’te, 20-25 yıl sonra mutlaka…

Sabun köpüğü gibi sönüp gitmelerini, üzerimizdeki ağırlıklarının kalkmasını ben göremem. Kısa vâde değil, orta vade sorunu bu. Hayır, seçimlerden söz etmiyorum ve sadece bu köhnemiş, taşlaşmış, çağın ruhunu ve 21. yüzyılın gereklerini kavramaktan tümüyle aciz iktidardan söz etmiyorum. Sadece Erdoğan’dan, Bahçeli’den, onlarla aynı kaba yapanlardan, AKP’den, MHP’den, kadim veya türedi benzer taifeden söz etmiyorum. Söz konusu olan: Bin yıl, 500 yıl, yüz yıl öncesinin anlatılarına, korkularına, yenilgilerine ve zaferlerine, ilkel yasa ve yasaklarına, köhnemiş buyruklarına, aşiret ahlâkına takılıp kalmış; çağı anlamaktan, izlemekten yoksun, ufku burnunun ucuyla, vizyonu günü kurtarmakla sınırlı bir zihniyet. Siyaset sahnesine çıkanların, onların peşine takılanların, iktidardakilerin ve iktidara aday olanların küçümsenmeyecek bir bölümünde de yaygın bir zihniyet bu.

Zihniyet derken ne kastediyorum?

Halkın bir bölümünün ve AKP’nin Reis’i Tayyip Erdoğan, partisine katılan eski CHP’li zat’a parti rozetini takarken kaç çocuğu olduğunu soruyor. Aldığı cevaptan memnun kalmıyor. “Bak PKK’nin 5 tane, 10 tane, 15 tane var” diyor. Çiçeği burnunda AKP’li, “Hanım doktora yapıyor, kariyeri” falan diye bir şeyler geveleyince kadının kariyerinin çocuk yapmak olduğunu belirtiyor.

Yandaşları günlerdir bu sözlere kılıf bulmaya, söylenmemiş saymaya çalışıyorlar. Ama mesele sözde değil ki, adamın zihniyetinde. Erdoğan PKK’lilerin çoluğu çocuğu olmadığını pekâlâ biliyor. Nüfuslarının çoğalmasından endişe duyduğu PKK’liler değil Kürtler. Bu nüfus artışını engellemek ve dengelemek için Türk oğlu/kızı Türklerin çok çocuk yapması gerek.

Kürt fobisinden beslenen bu ırkçı-milliyetçi bakış, gelmiş geçmiş iktidarlarca da çeşitli dozlarda benimsenmiş, Türk devlet aklının ayrılmaz parçası kılınmış bir zihniyetin dışavurumu. 1930’lara ve öncesine gitmeye gerek yok, daha 1996’da dönemin gerçek iktidarı olan paşalardan biri aynı düşünceleri dile getirmişti.

Gelelim kadın meselesine

Bu “partiye giriş” töreninde, AKP Reisi Erdoğan, orada eşiyle birlikte bulunan genç kadına, aslî görevinin akademik kariyer falan değil çocuk doğurmak olduğunu da hatırlatıyor. Cilalı sözler, kadın güzellemeleri bir yana, sözünü ettiğim zihniyet için kadın erkeğin malı, cinsel objesi ve kuluçka makinesidir. Bu zihniyetin taşıyıcıları ve bütün muhafazakâr kesimlere göre aile kurumu, kadının bu konumunun tescili ve garantisidir.

Dinsel-ideolojik müktesebatları, içinden geldikleri çevreler, siyasî amaçları göz önünde bulundurulduğunda, Erdoğan’ın zihniyetinin egemen olduğu AKP ve diğer muhafazakâr kesimlerde daha keskin ve vurgulu olmakla birlikte, aynı eril zihniyetin siyasetin ve toplumun farklı kesimlerinde de gücünü ve etkisini derece derece koruduğunu kim inkâr edebilir? Kadın bedeni ve kadın özgürlüğü üzerinden yapılan her siyaset aynı eril bakışın ürünüdür. İnsanların cinsel yönelimlerine, kişinin cinsel tercih ve yaşamına devlet ve iktidar eliyle müdahale; aileyi yasalarla ve iktidarların zihniyetleri doğrultusunda biçimlendirme çabaları ne yazık ki bir kesimle sınırlı değil.

Yaşam tarzımızı ve ahlâk normlarını kim belirleyecek?

Sözünü ettiğim zihniyetin açığa çıktığı alanlardan biri de yaşam tarzına müdahaledir. Bu müdahale toplumsal yarar ve ahlâk kavramına dayandırılır.

Peki hangi ahlâk, hangi kesimin yararı? Ahlakı, iki bacak arasında gören, cinsel yasaklarla sınırlayan ve kadını mülk sayan ilkel eril ahlâk mı? Aşiret toplumu kalıntısı töre ahlâkı mı? Otoriter yönetimlerin kendi ideolojik hatlarını korumak ve özgürlükleri sınırlamak için koydukları yasaları meşru kılmak için uydurdukları, ahlâk kılıfıyla pazarladıkları aldatmacalar mı? Daha da önemlisi; dindarlıkla ahlâkı özdeşleştiren, ahlâkı dinle, dinin vecibeleriyle açıklayan anlayış mı, yoksa özgür bireyin bir üst otorite korkusuna dayanmayan, bireyin kendi vicdanı ile hesaplaşması sonucunda edindiği etik değerler mi?

Sözünü etmeye çalıştığım zihniyet; özgür bireyin evrensel insan hak ve özgürlükleri temelinde edindiği, sınırı başkalarının hak ve özgürlüklerine müdahale olan, vicdan temelli ahlâkı reddeder. Reddetmekle kalmaz o ilkelere müdahale hakkını kendinde görür.

Basit ve güncel birkaç örnek: İran’da, başı yeterince örtülü olmadığı, saçı göründüğü için öldürülen Mahsa Amini (ve diğerleri), Sudan’da zina iddiasıyla recm edilen kadın, töre cinayetlerine kurban giden gencecik kızlar, vb. dinlerin vaaz ettikleri ahlâk anlayışının kurbanlarıdır.

Çok daha basit, sıradan örnekler, yaşam tarzlarına müdahale: Festival, konser, “kızlı erkekli” eğlence yasakları, aslında sinsi bir yasak olan içkiye fahiş zamlar, kılık kıyafete, mini etek giymeye, şortla dolaşmaya veya tam tersi; örtünmeye karışma… Bu ve benzeri yaşam tarzına müdahalelerin tümü toplumsal yarar veya ahlâkla gerekçelendirilir.

Bu zihniyet, taşıyıcılarıyla birlikte sönümlenecek

21. yüzyıl Türkiye’sinde ve dünyasında bu zihniyetin yeri yok, er geç tarihin çöplüğüne gidecek. Bu önerme fazla iyimser görünebilir. Üstelik sadece bizde değil dünyanın başka köşelerinde, başka ülkelerde de benzer zihniyetin ve bizdekine benzer uygulayıcıların varlığı düşünülecek olursa kof bir umut da sayılabilir.

Ancak, dünyamızın yeni bir evreye geçmekte olduğu 21. yüzyıldaki başdöndürücü bilimsel- teknolojik gelişme, ekolojik felaketin ayak sesleriyle birlikte ekolojik bilincin gelişmesi ve militanlaşması, kadınların yüzyılın devriminin ayak sesleri olan isyanları, bir başka dünyaya doğacak olan, yeni dünyayı şimdiden deneyimleyen gençler, baskı ve yalanlarla diri tutulmaya çalışılan bu köhnemiş, miat’ını doldurmuş zihniyetin mezar kazıcıları olacaklar.

Başta da söylediğim gibi; bugün değil, hemen yarın değil ama bir yüzyıl sonra da değil. Yarının dünyasının devleti de, siyaseti de, toplum yaşamı ve ahlâkı da bugünün değil 21. yüzyılın ikinci yarısının damgasını taşıyacak. Bu geleceği görüp köhnemiş zihniyet ve siyasetten kopabilmek için şimdiden hazırlık yapanlar yaşayacak. Eski zihniyet ve yöntemlerde direnenlerin ise sonları yakın.

Benden söylemesi…