Yukarıdaki başlığa bakıp "Uzun süredir var mı ki?" diye soran çıkacaktır. Kim haksızlar diyebilir ki? 2017 referandumundaki mühürsüz oylar, 2019'da İstanbul'da yerel seçimlerin iptali… Doğu ve Güneydoğu'da seçilmişlerin yerine atanan kayyımlar. Muhalefette öne çıkan siyasetçilere, belediye başkanlarına, il başkanlarına, parti başkanlarına siyaset yasağı ya da hapis. Gözdağı vermek için, bağımsız kalmaya çalışan bir avuç gazeteciye itibarsızlaştırma operasyonu ve/veya yargı sopasıyla verilen-verilmeye çalışılan "cezalar'… STK'ların, akademinin "korkutulmaya çalışılarak" susturulması-sindirilmesi…

Yargıtay 3. Ceza Dairesi ikinci kez Anayasa Mahkemesi'nin kararına uymayacağını açıkladı. Karar Can Atalay ile ilgili ama konu onu çoktan aşmış durumda.

Daire, AYM'nin kararının "jüristokratik" bir davranış olduğunu savundu. Yani "yargıçların oligarşik bir yönetim oluşturduğu", kararlarıyla siyasetin üstünde söz sahibi haline geldiği demokrasi dışı durum. İlk derece mahkemelerden üst mahkemelere iktidar etkisindeki "adalet" mekanizmasının son dayanak noktalarından biri Anayasa Mahkemesi'ni böyle tanımlama. Hatta "terör örgütlerinin söylemiyle örtüşen söylem" ile itham etme:

"Görevli olduğu konusunda tartışma bulunmayan, oluşturduğu içtihatlarla terör örgütlerinin de hedefi haline gelen dairemizin tabi hakim ilkesine aykırı hareket ettiği belirtilerek sanki sonradan oluşturulan bir mahkeme olarak gösterilmesi, terör örgütlerinin de söylemleri ile uyum göstermiştir."

Yargıtay'ın sadece bu ceza dairesine bakılarak değerlendirilmesi de büyük hata olur. Muhalifleri yargılayan mahkeme başkanlarının ödüllendirilerek gittiği yer de buradaki pek çok daire. Ya da iktidar istediği için Yargıtay'da bir gün çalışmamış bir savcıyı, oy veren 340 Yargıtay üyesinin üçte birinin, 107'sinin oyuyla Anayasa Mahkemesi'ne kendi kurumu adına gönderen de buradaki "yüksek yargıçlar"…

Yargıtay'ın bir diğer önemli özelliği de 11 üyeli Yüksek Seçim Kurulu'nun altı üyesinin buradan seçilmesi. Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma görevi Anayasa'nın 79. maddesi ile YSK'ya verilmiş durumda. Seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün itirazları inceleme ve kesin karara bağlama yetkisi de… YSK'nın aldığı karar "kesin". YSK üyeleri; Yargıtay (altı) ve Danıştay'ın (beş) içlerinden çıkardıkları üyelerden oluşan seçimlerin yargısal denetimini de sağlayan karma egemen üst yargı merci.

Bu arada muhalefetin önemli aktörlerinden İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'na verilen 2 yıl 7,5 ay gibi bir hapis cezası ve ona bağlı olarak da siyaset yasağını da içine alan Türk Ceza Kanunu'nun 53. maddesi gereği kamu görevlerinden yasaklı olmak gibi bir durumun uygulanmasını gerekli kılan bir karar da son noktada Yargıtay'a gidecek.

Yargıtay 3. Ceza Dairesi'nin karar metnindeki kimi cümlelere bakarak MHP etkisinden, MHP'nin yargıda giderek güçlenen durumundan haklı olarak bahsedenler var. Ancak Cumhurbaşkanlığı Hukuk İşleri Başkanvekili Mehmet Uçum'un sosyal medya hesabından yaptığı paylaşım tutumun Beştepe'de de paylaşıldığını gösteriyor. Uçum şunları söylüyor: 

"AYM zaman zaman gerek bireysel başvurularda gerekse norm denetimlerinde hukuki kaosa hizmet eden başvuruları öne alarak Anayasa'ya aykırı kararlar vermekten geri durmuyor. AYM bu bağlamda başkanlık sisteminin bir gereği olan Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri'nin münhasır alanını daraltmak ve bir sistem krizi üretmek için de elinden geleni ardına koymuyor. AYM'nin zaman zaman verdiği isabetli kararlar da oluyor ama bu kararlar ne yazık ki kamuoyu ve mahkeme içi dinamiklerin etkisiyle bir denge kurma çabasının sonucu gibi gözüküyor. Yine AYM üyeleri arasında anayasaya aykırı uygulamalara, hukuk ihlali olan kararlara, yetki aşımlarına, yargısal aktivizme, anayasa yargıçları rejimi (jüristokrasi) hevesine karşı anayasadan ve hukuktan yana tavır alanlar vardır ve bunların varlığı çok değerlidir. Ama nihayetinde AYM tarihsel değeri olan muhalefet şerhleriyle değil çoğunluğun verdiği kararlarla bir sicil oluşturuyor. Eleştiri ve tepki konusu olan da AYM'nin bu sicilidir. AYM'yi bu maluliyetten kurtarmak için öncelikle yasal nihai olarak da anayasal düzenlemler yapılması ihtiyaçtır."

Mehmet Uçum'un "hukuktan yana tavır alanlar vardır" dediği elbette Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın atadığı ve Nisan 2024'te pek muhtemel başkan olacak yeni üye ve eski atadıkları. Zaten şu an istenen; bir süre AYM'yi paralize etmek, nisan sonrası ele geçecek çoğunlukla alınacak her karar sonrası da "bir zamanlar AYM'nin kararlarına uyulmuyor diyenler şimdi bu mahkemeyi eleştiriyor" diyebilmek. Anayasa değişikliğinde de bu mahkemenin durumu ayrıca şekillendirilebilir tabii.

Türkiye'nin saygın anayasa hukukçularından birine "AYM kararının Yargıtay tarafından tanınmadığı bir ülkede bireysel güvenlik-seçim güvenliği kalır mı" diye sordum. Şöyle yanıt verdi:

"Elbette kalmaz. Yargıtay'ın bu kararı Anayasa'yı tanımamaktır. Yargıtay'ın bu kararı Anayasa'nın birçok hükmünü ihlal ediyor. Bunların en çarpıcılarından biri Anayasa'nın 6. Maddesinin son fıkrası. Hüküm şöyle: Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasa'dan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz."

Bitirirken…

Anayasa Mahkemesi fiili olarak 3 Ocak 2024 günü kapandı. Üyelerinin orada kalışı da bundan sonra verecekleri kararlar da anlam ifade etmiyor. Meclis'in, belediyelerin, mahkemede avukatların savunmalarının da... Ayrıca şu an yaşanan kriz sadece hukuk krizi değil. Bir rejim, bir devlet krizi. Bu kriz çözülmeden başta yerel seçimler, adaylar, yarış; bunların konuşulması abesle iştigal. Türkiye'de demokrasiyi isteyen-savunan her kesimden-görüşten-partiden isim memleketin sürüklendiği noktaya itiraz etmeli. Bireysel hakların yok edilişinin her geçen gün yaygınlaştığı bir noktada yaşanan zemin kaybı sürdürülebilir değil. Bazen kazanırken ya da kazandığını zannederken en büyük kayıp başlamış olur.