Bugünkü Resmi Gazete’de yer alan 8484 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile gecikme zammı oranı aylık yüzde 3,5’ten yüzde 4,5’e; Seri:C Sıra No:8 Tahsilat Genel Tebliği ile de tecil faizi yıllık yüzde 36’dan yüzde 48’e yükseltildi. Böylece gecikme zammı yaklaşık yüzde 29, tecil faizi ise yaklaşık yüzde 33 oranında artırılmış oldu. Bu iki oran bugünden itibaren geçerli olacak.

Daha da önemlisi gecikme faizi, pişmanlık zammı ve izaha davet zammı gibi müesseseler kendi kanunlarında doğrudan "gecikme zammı oranı kadar uygulanır" denildiğinden bu oranlar da otomatikman gecikme zammı oranı kadar artmış oldu. Yani tek taşla dört kuş…

Nedir gecikme zammı?

Vergi, SGK prim borcu dâhil birçok amme alacağı için uygulanan gecikme zammı, 6183 sayılı Yasa m.51’de düzenlenmiştir. Maddeye göre amme alacağının kanuni süresinde ödenmemesi durumunda ödenmeyen kısmına her ay için yüzde 4,5 gecikme zammı uygulanacak. Buna göre, ödenmemiş vergi borçları, SGK prim borçları gibi envai çeşit kamu borcunun ödenmemesi durumunda ödenmeyen kısmına bugünden itibaren aylık yüzde 4,5 gecikme zammı uygulanacak.

Özetle vergi borcunuz var ve ödemezseniz, bu borcunuz her ay gecikme zammı oranı kadar artırılarak tahsil edilecek.

Örneğin 2024 Mayıs ayı sonuna kadar emlak verginizin ilk taksitini ödemeniz gerekiyor ama ödemediniz. Ödemediğiniz her ay için gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecek. Varsayalım bu emlak verginizi, 5 Eylül’de öderseniz Haziran birinci ay olmak üzere 3 ay 5 günlük gecikme zammı da ödemeniz gerekecek. Yani emlak vergisi borcunuz 2 bin TL ise 5 Eylül itibariyle 2 bin TL emlak vergisiyle birlikte ayrıca 285 TL de gecikme zammı ödemeniz gerekecek. 

Daha da önemlisi gecikme zammı, vergi borcuyla birlikte vergi ziyaı cezası varsa bu ikisinin toplamı üzerinden hesaplanacaktır.

Ay ortasında değiştirilen gecikme zammı oranı nasıl uygulanacak?

6183 sayılı Yasa m.51 uyarınca Cumhurbaşkanı kararıyla aylık gecikme zammı oranının yeniden belirlendiği durumlarda, gecikme zammı hesaplamasında;

Aylık Esasa Göre: Aylık esasa göre gecikme zammının hesaplanacağı bir aylık süre içindeki bir tarihte oran değişikliği yapılırsa, bu bir aylık sürenin tamamına eski oran (yüzde 3,5) uygulanacaktır.

Günlük Esasa Göre: Ay kesirleri için gecikme zammının hesaplanması günlük esasa göre yapıldığından, Cumhurbaşkanı Kararının yürürlüğe girdiği gün dahil olmak üzere -yani 21 Mayıs 2024- sonraki günler için yeni oran (yüzde 4,5), yürürlük tarihinden önceki günler için ise eski oran (yüzde 3,5) uygulanacaktır.

Yani günlük hesaplamalarda 20 Mayıs ve önceki günler için yüzde 3,5; 21 Mayıs ve sonraki günler için ise yüzde 4,5 oranı uygulanacaktır.

Aylık hesaplamalarda ise Mayıs ayının tamamına yüzde 3,5 (eski oran) uygulanacak. Yeni oran (yüzde 4,5) 1 Hazirandan itibaren uygulanacaktır.

Gecikme zammı oranının tarihsel seyri

Gecikme zammı ülkemizin ekonomik koşullarına göre farklı oranlarda uygulandı. Gecikme zammı oranı 1996’da aylık yüzde 15’e kadar yükselmişti. 2000 yılı sonrasında ise özellikle enflasyonun yüksek seyrettiği dönemlerde aylık yüzde 10, yüzde 7 gibi oranlara kadar çıktı.

Aşağıdaki tabloda son 25 yılda uygulanan gecikme zammı oranlarını görebilirsiniz.

Gecikme zammı 21 Temmuz 2022 tarihinde yüzde 1,6’dan yüzde 2,5’e; 14 Kasım 2023’te ise yüzde 3,5’e yükseltilmişti ve bugün itibariyle de artık aylık yüzde 4,5 uygulanmaktadır.

Gecikme zammı oranı artışı gecikme faizini de otomatik artıracak

Gecikme faizi, VUK m.112’de düzenlenmiştir. Gecikme faizi verginin tahakkuku ile ilgilidir. Yani tahsil aşamasına gelinmeden sadece tahakkuku geciken vergiler için gecikme faizi hesaplanır.

Gecikme faizi oranı, gecikme zammına bağlandığından gecikme zammı oranı ile aynıdır. Yani gecikme zammı oranı arttığından gecikme faizi de aynı oranda (yüzde 3,5’ten yüzde 4,5’e) artacaktır.

Gecikme zammı oranı artışı pişmanlık ve izah zammını da otomatik artıracak

Mevzuatımızda gecikme faizi, pişmanlık zammı ve izaha davet zammı gecikme zammı oranına bağlanmıştır. Yani gecikme zammı oranı artışı pişmanlık zammı ve izaha davet zammını da otomatik aynı oranda artıracaktır.

Özetle gecikme zammı artışı gecikme faizini, pişmanlık zammını ve izah zammını da otomatikman yüzde 3,5’ten yüzde 4,5’e yükseltmiş oldu.

Tecil faizi de arttı

6183 sayılı Kanun bazı durumlarda amme alacağının tahsilatını gelecekte de olsa tahsil etmek ve mükellefleri ekonomik zorluklar altında ezdirmemek için mükelleflere çeşitli imtiyazlar sunmaktadır. Bu imtiyazlardan bir tanesi de tecildir. Amme borçlusunun borcunu süreye yayarak (en çok 36 aya) taksitlendirme imkânı sunan bu uygulama süresince ne gecikme zammı uygulanmakta ne de haciz işlemleri yapılmaktadır. 6183 sayılı Yasa m.48’de düzenlenen tecil, vergi borcunun ertelenmesidir.

Yani Devlet, borcunu ertelerim ama faizini alırım der. İşte bu faize tecil faizi denir. Tecil faiz oranı 21 Temmuz 2022 tarihinden itibaren yıllık yüzde 15’ten yüzde 24’e; 14 Kasım 2023’te de yüzde 36’ya yükseltilmişti. Bugünden itibaren de yıllık yüzde 48’eoldu.

Aşağıdaki tabloda son 25 yılda uygulanan tecil faiz oranlarını görebilirsiniz.

Neden artırıldı zam ve faizler

Sanıyorum İktidar Partisi, yukarıda da gördüğünüz üzere enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde hele mevduatlara uygulanacak faizlerin de yüksek olduğu şu günlerde olduğu gibi vergi borçlularının vergi borçlarını ödemek yerine faiz gibi getirisi yüksek alanlarda değerlendirmesinin önünü kesmek istiyor. Yani İktidar, amme borçlarının ödemelerinin ertelenmesini istememekte bunun amme borçlusu olan bizlere pahalıya mal olacağını bugünkü düzenlemelerle gösterdi. Gelin borcunuzu zamanında ödeyin yoksa yüksek faiz/zam ile ödemeniz gerekir mesajını net bir şekilde verdi.

O nedenle sanıyorum vergi, SGK prim borcu vs olanlar bugünden itibaren bu borçlarını ödeme konusunda bir daha düşüneceklerdir.