6 Aralık 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6360 sayılı Kanun ile köyden mahalleye dönüşen yerlerden alınması gereken emlak vergisi ile Belediyeler Kanunu uyarınca alınması gereken bir kısım vergi, harç ve katılma paylarının 31 Aralık 2022’ye kadar alınmaması sağlanmıştı.

Bu düzenleme ile vergisel kolaylık getirilmesindeki ana amaç mahalleye dönüşen köylerin belediye hizmetlerinden tam olarak yararlanamayacakları için 31 Aralık 2022’ye kadar belediye gelirlerin den feragat edilmesiydi. O dönem ve kısıtlı süre için oldukça makul bir gerekçeydi bu.

Alın(a)mayan bu vergi ve harçlar şunlardır; emlak vergisi, eğlence vergisi, haberleşme vergisi, elektrik ve hava gazı tüketim vergisi, yangın sigortası vergisi, çevre temizlik vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı, kaynak suları harcı, tellallık harcı, hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı, ölçü ve tartı aletleri muayene harcı, bina inşaat harcı, kayıt ve suret harcı, altyapı kazı izin harcı, imar ile ilgili harçlar, işyeri açma izin harcı, muayene, ruhsat ve rapor harcı, sağlık belgesi harcı ve harcamalara katılma paylarından oluşmaktadır.

Ayrıca bu yerlerde içme ve kullanma suyu tarifesi de diğer yerlerde belirlenen tarifenin dörtte biri oranında alınacaktı. Yani 100 TL’lik su kullanım faturası bu yerlerde 25 TL olarak ödenecekti. Böylece bu yerlere büyük oteller ve iş yerleri vs kurulacak ve 2022 yılı sonuna kadar da mis gibi bu vergi ve harçlar ödenmeyecekti. Nitekim de öyle oldu….

Belediyeler bu maddeye göre bütçelerini yaptılar ama…

Bu yüzden Belediyeler 2023 yılı bütçelerini hazırlarken bu bölgelerden tahsil edecekleri vergi, harç ve katılma paylarını da bütçe hesaplarına dahil ettiler. O gelirlerin halk yararına nerelerde kullanacakları konusunda bütçelerinin gider/harcama kısmında da belirlemeler yaptılar.

Çünkü bu yerlerden vergi alınmamasına ilişkin uygulama 31 Aralık 2022 tarihinde sona erecekti.

Ancak gel gör ki af kanunu olarak bilinen Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun teklifinin 22’nci maddesi ile (ilk halinde 22’nci maddede teklif edilmişti) 31 Aralık 2022’de uygulama süresi sona eren bu düzenlemenin 31 Aralık 2025’e kadar uzatılması teklif edildi. Yani bu konumda olan otel ve tesisler üç yıl daha bu vergisel kolaylıktan yararlanılsın istendi. Bunun böyle olmamasını iki kez yazdım. 

Ama 7440 sayılı Kanun bu maddeyi esas haliyle aynen koruyarak 12 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete’de (Link için tıklayın) yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girdi.

7440 sayılı Kanun m.23 ise aynen şu şekildedir “12/11/2012 tarihli ve 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun geçici 1 inci maddesinin onbeşinci ve yirmidokuzuncu fıkralarında yer alan “31/12/2022” ibareleri “31/12/2025” şeklinde değiştirilmiştir.”

Ve dolayısıyla özellikle muhalefetin elinde olan Ege ve Akdeniz’in bu eşsiz koylarının bulunduğu belediyeler bu gelirden mahrum bırakılmış oldu.

Bu yerlerde bulunan bir belediyenin kendine bağlı bu bölgelerden 2023 yılında almayı planladığı gelir yaklaşık olarak 150-300 milyon TL civarındadır. Örneğin Bodrum Belediyesi kendi belediye sınırları içinde olan bu bölgelerden 2023 yılı için 250 milyon TL gelir tahsil etmeyi hedeflemekteydi. Hatta 2022 yılında 2023 yılı bütçesini de bu tutarda gelir hedefine göre yaptı.

Bu ölçekteki başka belediyelerin de yaklaşık aynı miktarda gelir tahsil etme hedefinin olduğu düşünüldüğünde Yürürlüğe giren bu madde ile belediyeler bu gelirlerden mahrum kalacaktır. Ve daha önemlisi belediyelerin mahrum kalacakları bu geliri nasıl telafi edecekleri konusunda bir planları da bulunmamaktadır. Yani bu maddenin yürürlüğe girmesiyle birlikte belediyelerin bütçe açığı kaçınılmaz oldu.

Bodrum, Datça, Çeşme, Kaş ve doğası müthiş bu bölgelerin bakir alanlarına kurulan devasa otel ve tesisler bir üç yıl daha hem yukarıda saydığım vergileri ödemeyecek hem de kullanılan suyu yüzde 75 eksik ödeyecekler. Ne âlâ memleket ama…

Bu bölgedeki tesislerin sahipleri ve işletmecileri kim?

Bahsettiğim bu bölgelerde kurulan otel ve tesislerin sahiplerinin ve işletmecilerinin kim olduklarını araştırmakta fayda var kanısındayım. Çünkü alenen hiçbir geçerli gerekçesi olmadan bu bölgelerde bir lahmacun bir ayrana 500 TL fiyat koyan, yemek masalarından binlerce TL hesap alan ve milyonlarca dolar kazanan bu tesislere vergisel kolaylık sağlayıp bir de yine hiçbir geçerli gerekçesi olmadan bunların süresini uzatmak vergi teorisiyle açıklanamamaktadır.

Olsa olsa bunun altında politik nedenler vardır.

Sorun şu

Köyden mahalleye dönüşen her yer bu kolaylıktan yararlandı. Bu uygulamanın uzaması gelir yönünden nispeten düşük olan bölgeler için elbette önem arz etmektedir. Ancak bu yerler için zaten Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na 16 Ekim 2020’de Ek madde 3 eklenerek onların bu vergisel kolaylıklardan yaralanması sağlanmıştı. Yani küçük esnaf ve işletmeler kırsal bölgelerde vergisel kolaylıklara zaten sahiplerdi.

Lakin özellikle Ege ve Akdeniz’in eşsiz koylarında bulunan bu devasa otel ve tesislerin emlak vergisi ile Belediye Gelirleri Kanunu kapsamındaki vergi ve harçlarını hiç ödememeleri ve içme/kullanım su bedellerini ise yüzde 75 indirimli ödemeleri Anayasa'nın vergide eşitlik ve adalet ilkelerini zedeler mahiyettedir.