Geçen haftaki İtalyan müziği yazım hakkında çok sayıda beğeni ve öneri aldım. Bu sıcak yaz günlerinde aziz milletimin ona dayatılan sahte gündemden ve siyasetten sıkıldığı ve kendisine iyi müzik gibi bir can simidi ya da huzurlu bir liman aradığı kesin. İtalyan müziği için "duygu bombardımanına hazır olun" diye yazmıştım. Bu kez kültürel açıdan daha derinlere gitmeye ve daha yükseklere çıkmaya hazır olun.

Sanatın her dalında zirvelere çıkan örnekler vermiş bir kültür hazinesi olan İspanya'ya üç kez gitmiş olan şanslı kişilerden biriyim. Eşim sevgili Fatoş'la Barselona ve Madrid'i, sevgili arkadaşlarım Kenn, Gail, Ersin ve Nafiye ile San Sebastian'ı ve Bask bölgesini gezdik. Almanların sistematik bir biçimde bombalayıp neredeyse herkesi öldürdüğü ve Picasso'nun ünlü tablosunu yaptığı Guernica köyünü ziyaret ettik.

Ancak beni her türlü inanılmaz sanat eserinden, süper mutfağından, danslarından ve hatta müziğinden daha çok etkileyen faktör İspanyol insanının sıcaklığı ve sevecenliği oldu. Madrid'de sempatik ve mübalağacı bir taksi şoförü bana, "Bu bir araba değil, forsa gemisi ve ben zincire bağlı bir kürek mahkumuyum" dedi. Sonra kendisini düzeltti, "Hayır, bu bir tabut ve ben içinde yatan bir cesedim" diye ikinci bir veciz benzetme yaptı. Bu koyu karamsarlığının nedenini sorduğum zaman bana arada bir tıkanan trafiği gösterdi. Ben de tüm hemşerilerimin yapacağı yorumu yaptım, "İstanbul'a git de trafik neymiş gör".

Kültür değişimi

İspanyol kültürü emperyalizm, ticaret, yasal ve daha çok kaçak göç sayesinde dünyanın pek çok bölgesine yayıldı ve alt kültürler doğdu. ABD'nin California eyaleti 1848'deki Meksika savaşından önce o ülkeye aitti. Amerikalıların işgalden sonra hiçbir şehir, kasaba, nehir ve dağ adını değiştirmemiş olması bence hoş bir davranıştır.

California yıllar boyunca gittikçe artan oranlarda Meksika'dan, Orta ve Güney Amerika'dan ve Uzakdoğu’dan kaçak göç aldı. 40 yıldan fazla oturduğum eyaletin kültürünün göç ve yüksek doğum oranları sayesinde yavaş yavaş değiştiğini birinci elden gözlemledim. Dükkanların adları, marketlerdeki ürünler, etnik restoranlardan yayılan kokular, TV ve radyo istasyonlarının dili ve çaldığı müzikler başkalaştı. Okullarda iki dilli eğitim başladı. Tüm sokak tabelaları, resmi formlar ve oy pusulaları hem İngilizce hem de İspanyolca dilinde yazıldı. Latin kökenli politikacılar oy dilenmek için halka Meksika şekeri dağıttılar. Kısacası Meksika savaşta kaybettiği toprakları tekrar hızla kazanmaya başladı.

Derler ki iki Arap Amerika'da sokakta karşılaşmış. Biri diğerini "selamünaleyküm" diye selamlamış. Diğeri "aman" demiş, "biz şimdi Amerika'dayız, İspanyolca konuşmamız gerek".

Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla!

Marta Gomez: Cielito Lindo

Cielito Lindo 1882'de Quirino Mendoza y Cortes tarafından yazılan bir Meksika halk şarkısıdır. Cielo gökyüzü ya da cennet anlamına gelse de günlük dilde tatlım, şekerim, balım gibi bir sevgi terimi olarak kullanılır. Şarkı aynı zamanda nakaratı yüzünden "Ay, ay, ay" şarkısı olarak da bilinir,

İlişikteki klipte sizin için seçtiğim sanatçının adı Marta Gomez. Kolombiyalı üstün yetenekli sanatçı Boston'daki dünyanın en prestijli müzik okulu Berklee'ye tam burslu olarak davet edilmiş ve birincilikle bitirmiş. Güzel sesli şarkıcı genellikle kalabalık mariachi orkestraları tarafından çalınan parçayı tek bir gitar eşliğinde yavaş bir tempoyla söylüyor.

Bence bu sadece bir şarkı değil, bozulan sinirler için etkin bir ilaçtır. Doktorunuzun tavsiyesidir.

Sevimli şeker kız

Sevimli şeker kız,

Sierra Morena'dan

Aşağı in

Bir çift güzel siyah göz

Gizlice geçiyor

Vay canına,

Şarkı söyle ve ağlama,

Çünkü şarkı söylemek sevgilim,

İçimizi ferahlatır

Sevgilim, ilk yuvasını

Terk eden bir kuş

Onu dolu bulursa,

Sevgilim, o bunu hak eder

Yüzündeki o ben

Sevgilim, ağzının yanında,

Onu kimseyle paylaşma sevgilim,

Çünkü o bana ait.

Havada bir ok, sevgilim,

Aşk Tanrısının attığı 

Sevgilim, beni vurdu

Carlos & Cindy Santana / Playing For Change: Oye Como Va

Ünlü Amerikalı müzik prodüktörü Bill Graham, Meksika asıllı Amerikalı besteci ve gitarist Carlos Santana'yı 1969 yılında keşfetti ve grubun ilk plağı daha çıkmadan önce onların Woodstock açık hava konserine çıkmalarını sağladı. Santana blues rock ile Latin caz müziğini ve Afrika ritimlerini vurgulu çalgıları ön plana çıkararak birleştirmişti.

O zamana kadar hiç kimsenin tanımadığı Santana Woodstock'a bir bomba gibi düştü. İlk seçtikleri parça Santana'nın büyüleyici gitarının, iki bateristin, kongacının ve timbalcinin ön plana çıktığı ve insanı sürükleyip başka diyarlara götüren "Soul Sacrifice"ti. Kendilerini ani üne kavuşturan bu konserden sonra çıkardıkları Santana ve Abraxas albümleri satış rekorları kırdı. Abraxas müzikseverlere kesin tavsiyemdir.

Grup şöhretin zirvesindeyken grup elemanları arasında gidilecek yön konusunda ihtilaf çıktı. Grubun çoğu hard rock ve blues yönüne gitmek, Santana ise daha çok caz ve ruhani unsurlarla yükseklere çıkmak istiyordu. Bilin bakalım kim kazandı?

Oye Como Va Türkçede Bak Nasıl Gidiyor demek. Bir ça ça ça olarak sınıflandırılan ünlü parçayı Tito Puente 1962'de yazdı. Ünü Santana'nın Abraxas albümünde yayınlandıktan sonra katlandı.

Küba, Porto Riko ve Amerika gibi çok uluslu kökenleri ve dünyanın dört bir yanından sanatçılar tarafından yapılan birçok versiyonu nedeniyle "Oye como Va", Latin müziğinin birbirine bağlılığını, melezliğini ve uluslar ötesiliğini temsil eden bir kültür ikonu olarak kabul edilir.

Bak nasıl gidiyor 

Dinle ezgim nasıl gidiyor

Eğlenmek için iyi, tatlım

Dinle ezgim nasıl gidiyor

Eğlenmek için iyi, tatlım 

Dinle ezgim nasıl gidiyor

Eğlenmek için iyi, tatlım

Dinle ezgim nasıl gidiyor

Eğlenmek için iyi, tatlım

Playing for Change: Guantanamera

Guantanamera İspanyolcada Guantanamo'lu kadın demek. Sonradan milliyetçi bir nitelik kazanan şarkının sözlerini ünlü Kübalı şair Jose Marti yazdı, Joseito Fernandez de besteledi.

Playing for Change 2002'de başlamış uluslararası bir müzik projesidir. Amaçları dünya insanlarını müzik aracılığıyla birleştirmektir. Kurucu Mark Johnson ve ekibi 50 ülkeye gidip çoğunlukla sokak müzisyenlerinin performanslarını kaydetti. Projeye çok sayıda ünlü müzisyen de katıldı.

Guantanamera

Ben samimi bir adamım

Palmiyelerin yetiştiği yerden geliyorum

Ve ölmeden önce kalbimdekileri paylaşmak istiyorum 
Guantanamera 
Guantanameralı kız 
Yerim yeryüzündeki fakirlerin yanındadır

Dağlardaki dereleri denize tercih ederim

Guantanamera

Santana with Lilla Downs, Soledad and Niña: Una Noche en Napoles

Rolling Stones dergisi geçen yıl Santana'yı tüm zamanların en iyi 11. gitaristi olarak ilan etti. Bence üstat ilk üçe girer. Sanatçı on Grammy ve üç Latin Grammy ödülü kazandı ve 1998'de bir rock'çu için en büyük gurur kaynağı olan Rock'n Roll Hall of Fame'e adını yazdırdı.

İlişikteki klipte ünlü gitariste güzel sesli üç şarkıcı, Lilla Downs, Soledad ve Nina eşlik ediyor. Sanatçı iki gitarı birden çalıyor. Üstat ayaklarıyla iki gitar daha çalsa hiç şaşırmam.

Napoli'de bir Gece

Dünyadan çok uzaklara uçuyorum
Böylece üzüntünün ne kadar acıttığını unutuyorum
Seninle cennete seyahat edeceğim
Kollarının arasında sonsuza dek seni seviyorum

Romantizmin gizemi

Benim için ne kadar sürecek
Kaç saat ve kaç gün

Sensiz kalacağım?
Sevdiğin zaman asla geç değildir
Teslim olana kadar ruhunu verirsin
Ve kanı yakan o alev
Seni hayal kurmaya davet eder

Napoli'de bir gece, ay denize yansımış
Aşkın beni fethetti ve uçmaya başladık
Napoli'de aşkın ışıltısı altında bir gece
Kanatların beni cennete götürüyor

Cennete gidiyorum

Pasion Vega: Malaguena Salerosa

La Malaguena olarak da bilinen ve yüzlerce sanatçı tarafından söylenen ve kaydedilen bu ünlü şarkının kökeni adının çağrıştıracağı gibi İspanya değil, Meksika'dır. Şarkı bir erkeğin Malaga'lı bir kadına ne kadar güzel olduğunu, onun erkeği olmayı ne kadar çok istediğini, ancak çok fakir olduğu için onu reddetmesini anladığını anlatır.

Sorunlar her yerde aşağı yukarı aynı, ama anlatım yöresel kültüre özgedir.

Parçayı güzel ses ve yorumunun dışında vücut diliyle de beni etkileyen Madrid'li sanatçı Pasion Vega'dan seçtim. Müzikseverlere küçük bayram hediyem ünlü tenor Placido Domingo tarafından seslendirilen Malaguena. İsminin üstüne tıklayın.

Malaga Güzeli 

Ne güzel gözlerin var

O iki kaşın altında 

Bana bakmak istiyorlar

Ama sen izin vermezsen

Parıldamalarına bile…

Malaga güzeli

Öpmek isterdim dudaklarını

Ve söylemek isterdim sana, güzel kız

Güzel ve büyüleyici olduğunu

Bir gülün saflığı gibi

Eğer yoksul olduğum için beni küçümsersen

Sana hak veririm

Sana mücevherler vadetmiyorum

Kalbimi sunuyorum

Yoksulluğuma karşılık

Andrea Bocelli: Quizas Quizas Quizas

Quizas Türkçede belki demek. Parçayı Kübalı besteci Osvaldo Farres 1947'de yazdı ve önce Bobby Capo tarafından üne kavuşturuldu.

Ünlü İtalyan tenor Andrea Bocelli'yi aziz okuyuculara tanıtmanın yersiz olduğunu biliyorum. Müzikseverler görme engelli sanatçıyı 1994'te Sanremo müzik festivalinde tanıdılar. O tarihten sonra Bocelli 27 pop ve klasik müzik plağı yaptı ve 75 milyondan fazla sattı.

Şarkıcı Celine Dion, "Tanrı'nın şarkı söyleyen bir sesi olsaydı, Andrea Bocelli'ye çok benzemesi gerekirdi" dedi. 1998'de Bocelli, People dergisinin En Güzel 50 İnsanından biri seçildi

Belki, belki, belki

Ne zaman sana

Ne zaman, nasıl ve nerede diye sorsam
Bana her zaman

Belki, belki, belki

Diye cevap veriyorsun

Ve böylece günler geçiyor
Ve umutsuzluğa kapılıyorum
Ve sen, sen cevap veriyorsun
Belki, belki, belki

Zamanını boşa harcıyorsun
Düşünmek, düşünmek
Daha fazlasını istediğin şey için
Ne zamana kadar, ne zamana kadar

Ve böylece günler geçiyor
Ve umutsuzluğa kapılıyorum
Ve sen, sen cevap veriyorsun
Belki, belki, belki

Playing for Change: La Bamba

La Bamba Meksika'nın Veracruz eyaleti kökenli eski bir folk şarkısıdır. Amerikalılar ve bütün dünya parçayı Ritchie Valens'in 1958'te söylediği şekliyle tanıdı. Rolling Stone dergisi onu en iyi 500 şarkı arasında 345'inci olarak seçti; parça listede İngilizce olmayan tek şarkıydı. Ancak Los Lobos'un 1987'deki Ritchie Valens'in kısa ve trajik hayatını konu alan La Bamba filmi için kaydettiği müzik pek çok ülkede 1 numaraya kadar yükseldi.

Playing for Change örgütünün düzenlediği ilişikteki La Bamba'ya Los Angeles'li Los Lobos grubunun önde gelen iki üyesi eşlik ediyor.

La Bamba

Bamba dansı yapmak için
Biraz zarafet gerektirir
Senin için benim için küçük bir zarafet
Ve yukarı ve yukarı
Oh yukarı ve yukarı
Senin için olacağım, senin için olacağım
Ben tayfa değilim
Ben tayfa değilim, kaptanım
Ben bir kaptanım, ben bir kaptanım
Bamba dansı yapmak için
Biraz lütuf gerektirir
Senin için benim için küçük bir lütuf

Cher: Chiquitita

78 yıl önce California'da Cherilyn Sarkisian adıyla doğan Cher ABD'de "Pop Tanrıçası" olarak anılır. Erkek egemen bir sektörde kadın özgürlüğünü somutlaştıran bir sanatçıdır. Cher müzik yanında sinema ve televizyonda da çok başarılı oldu ve sayısız ödül aldı. 1987 yılında Moonstruck filmiyle En İyi Kadın Oyuncu Oscar ödülünü kazandı.

Cher müzik ve oyunculuğun yanı sıra, trend belirleyiciliği, ayrıntılı kıyafetleri, siyasi görüşleri, sosyal medyadaki varlığı, hayırsever çabaları ve LGBT hakları ve HIV/AIDS'in önlenmesi de dahil olmak üzere sosyal aktivizmi ile dikkat çekiyor.

Chiquitita Türkçede küçük kız demek. Cher bu parçayla çocuk tacizi gibi çok önemli bir sosyal soruna değiniyor ve küçük kızlara moral veriyor.

Küçük kız

Küçüğüm, söyle bana nedenini

Acın bugün seni zincirliyor

Senin gözlerinde

Büyük bir üzüntünün gölgesi var

Seni böyle görmek istemezdim

Gizlemek istesen bile

Eğer çok üzgünsen

Neden onu susturmak istiyorsun?

Küçüğüm, sen söyle bana

Omzumda, burada ağlıyorum

Yürümeye devam etmek için

Şimdi bana güven

Seni çok iyi tanıyordum

Ve şimdi senin kırık kanadını

Düzeltmeme izin ver, iyileştiğini görmek istiyorum

Küçüğüm, çok iyi biliyorsun

Üzüntülerin gelip geçtiğini ve kaybolduğunu

Tekrar dans edeceksin ve mutlu olacaksın

Açan çiçekler gibi

Küçüğüm, ağlamaya gerek yok

Yıldızlar orada senin için parlıyor

Paylaşmak için gülümsediğini görmek istiyorum

Sevincini, küçüğüm

Tekrar paylaşmak istiyorum

Carlos Gardel: Por una Cabeza

İspanyolca müzik konulu bir yazıda tangodan bahsetmemek olmaz. Arjantin kökenli bu güzel dansı nüfus kağıdı eskimiş olanlar iyi bilir. Sevgili okuyucular için Carlos Gardel'in 1935'te yazdığı en ünlü tangolardan birini seçtim, Por una Cabeza, yani Bir kafa için.

***********************

Her gün bir süre olsun iyi müzik dinlemeyi ve bu kötü dünyadan kopmayı unutmayın.

Sahte gündemler dünyalılara ve umurunda olanlara kalsın!