Bu hafta sizin için bir Bob Dylan cover'ları yazısı yazmaya ve sekiz güzel örnek sunmaya karar verdim. Bob Dylan gelmiş geçmiş en büyük şarkı sözü yazarlarından ve kurulu düzene baş kaldıran ve insan haklarını savunan karşı kültürün en önemli figürlerinden biridir. Tabii sonra cebine para girince başka güzel işlerle de uğraşmaya başlamıştır. Churchill "20 yaşında sosyalist olmayanın kalbi, 40 yaşında kapitalist olmayanın aklı yoktur" demiş.

Dylan'ın besteciliği de çok iyidir ve müzik açısından kendisini sürekli bir şekilde yenilemesini bilen, değişik janrları deneyen usta bir sanatçıdır. Folk'la başlamış, sonra aniden elektronik rock'a geçtiği zaman Newport'taki konserde yuhalanmış ve Hazreti İsa'ya ihanet eden "Judas!" sesleri duyulmuştur. Dylan'ın geniş repertuvarında caz, country, gospel, hip-hop dahil her türlü müzik türünün etkileri hissedilir.

Öte yandan kamuoyu Dylan'ın şarkıcılığı ve sesi konusunda bölünmüştür. Onun gerçek ve vazgeçmez fan'ları onun genizden gelen yerine göre çatlak sesine bayılırlar ve bu sesin onun markası olacak kadar kendine özgü olduğuna inanırlar. Çok sayıda Dylan karşıtı da onun sesini tırmalayıcı, ince, detone, tekdüze ve özellikle anlaşılmaz bulurlar.

Şarkı sözlerini anlamak zordur, hele sözler yabancı bir dildeyse ve siz o dili iyi bilmiyorsanız daha da zordur. Sadece dil bilmek yetmez, ülkenin kültürünü, argo deyimleri ve yerel şiveleri de anlamanız gerekir. Tabii pek çok sanatçı şarkı söylerken lafları yuvarlayıp yuttuğu için daha da zor anlaşılır. Bob Dylan bunların en ünlülerindendir. Amerikalılar bile onu zor anlarlar.

Onun bir konserine gittiğimi ve sahnede işitme özürlüler için işaret diliyle tercüme yapan bir görevlinin de bulunduğunu hatırlıyorum. İlginçtir ki o gün Bob Dylan'ı tamamen anlayanlar sadece sağırlardı.

Bugün bir taşla iki kuş vurmak, yani Dylan'ın süper sözlerini ve müziğini kendisinden daha iyi seslerle birleştirmek ve sizlere onun sözlerini yazdığı ve bestelediği sekiz şarkıyı başka sanatçıların yorumlayıp söylediği biçimde sunmak istiyorum. Umarım beğenirsiniz. Parçalardan çoğunu bildiğinizi tahmin ediyorum.

Apple Gabriel : The Times They Are A-Changing

Bob Dylan 1963'te yazıp kaydettiği parçayı bir değişim marşı yaratmak için yazdığını söyledi. "Hipnotik bir şekilde üst üste yığılmış kısa ve öz dizelerle bir protesto şarkısı yazmak istedim. Amacım zaten yakın olan medeni haklar hareketini ve folk müziğini birleştirmekti" dedi.

Aziz milletimin çoğunun Karayiplerden gelen reggae müziğini fazla tanımadıklarının farkındayım. Reggae’nin insanı neşelendiren oynak ve canlı bir ritmi vardır, can sıkıntısına birebirdir ve insana dans ettirir.

Sizin için seçtiğim cover'ı söyleyen Apple Gabriel Jamaicalı Reggae grubu Israel Vibration grubunun üyesiydi. Tümü çocuk felci hastalığı geçirmiş ve özürlü olan grup üyeleri bir hastane koğuşunda tanışmışlar ve genç yaşta müzik yapmaya başlamışlar.

Zamanlar Değişiyor

Ey millet, neredeyseniz toplanın
Suların yükseldiğini görün
İliklerinize kadar sırılsıklam olacaksınız
Bir an önce yüzmeye başlayın
Yoksa taş gibi dibe batarsınız
Çünkü zamanlar değişiyor
Yazarlar ve eleştirmenler gelin
Kalemiyle kehanette bulunanlar
Gözlerinizi açın
Bu şans bir daha gelmez
Ve çok erken konuşmayın
Çünkü çarklar hala dönüyor
Kimin şimdi kaybedeceği
Sonra da kazanacağı belli değil
Çünkü zamanlar değişiyor
Senatörler, kongre üyeleri gelin
Lütfen çağrıya kulak verin
Dışardaki savaş kızışıyor
Yakında camlarınızı titretecek
Çünkü zamanlar değişiyor
Tüm ülkedeki anneler, babalar gelin
Anlamadığınız şeyi eleştirmeyin
Oğullarınız ve kızlarınız sizin emrinizde değil
Eski yöntemleriniz hızla eskiyor
Çünkü zamanlar değişiyor

Marianne Faithfull: It's All Over Now Baby Blue

Bob Dylan It's All Over Now Baby Blue şarkısını 1965'te yayınladığı Bringing It All Back Home albümü için yazdı. Şarkının sözleri Arthur Rimbaud gibi sembolist şairlerin etkisini taşır. Bir dergi "uzlaşma cehenneminde bir kartopu kadar şansı olmayan zehirli bir terk" diye yorumladı.

Dylan'ın veda ettiği bebek mavisinin kim ya da ne olduğu hakkında pek çok spekülasyon yapıldı. Dylan'ın kendisi bu konuda sessiz kaldı, ancak Dylan akademisyenleri bunun muhtemelen onun sosyal yörüngesindeki kişiliklerin bir karışımı olduğu sonucuna vardılar. Önde gelen aday Dylan'ın o sıralar hala bir ilişki içinde olduğu Joan Baez'di.

Sizin için seçtiğim It's All Over Now Baby Blue'nun cover'ını söyleyen Marianne Faithfull için önümde iki seçenek vardı: Gençken ve daha yaşlıyken söylediği iki klip. Benim tercihim yaşlısıydı ama yine de bir numaralı Faithfull fan'ı Tuğrul Eryılmaz'a danışmaya karar verdim. Kendisi her ne kadar Londra'da onun kapısında belki bana el sallar diye sabahladığını inkar etse de Faithfull'un İstanbul'a geldiği zaman yaptığı ilk işin Tuğrul'a sarılıp öpmek olduğu belgelerle kanıtlanmıştır.

Her şey bitti, bebek mavisi

Gitmelisin, şimdi ihtiyacın olanı al
Ama neyi tutmak istersen
Hızlı kapsan iyi olur
Oradaki yetimin silahıyla duruyor
Güneşte ateş gibi ağlıyor
Dikkat et bebeğim, azizler geliyor
Ve şimdi her şey bitti, bebek mavisi
Otoyol kumarbazlar içindir
Aklını kullansan iyi olur
Tesadüf eseri topladığın şeyleri al
Sokağındaki eli boş ressam
Çarşaflarına çılgın desenler çiziyor
Gökyüzü de senin üzerine düşüyor
Ve şimdi her şey bitti, bebek mavisi
Basamak taşlarını geride bırak
Seni çağıran bir şey var
Bıraktığın borcu unut
Bu seni takip etmeyecek
Az önce kapıdan giren sevgilin
Bütün battaniyelerini yerden aldı
Halı da senin üzerine katlanıyor
Ve şimdi her şey bitti bebek mavisi
Pekala, başka bir maç yap
Evet, git yeniden başla
Çünkü şimdi her şey bitti, bebek mavisi
Her şey bitti, şimdi her şey bitti, bebek mavisi

Toots Hibbert: Maggie's Farm

Dylan Maggie's Farm'ı 1965'te Bringing It All Back Home albümü için yazıp besteledi. Bir çiftlikte çalışan bir işçinin patronlarından şikayetlerini içeren şarkı blues ritmindeydi.

Her zamanki gibi eleştirmenler şarkının güftesinin basit sözlerinin arkasında sofistike mesajlar ve dünyanın gizemlerinin çözümlerini aradılar. "Hizmet sektörüne özlü bir bakış", "karşı kültürün savaş çığlığı" ve "zincirlerinden başka kaybedecek şeyleri olmayan proleter sınıfın isyanı" yorumlardan bazılarıydı. Bence Dylan yine hakkını yiyen plak şirketinden şikayet ediyordu.

Sizin için seçtiğim cover'ı Jamaicalı raggae sanatçısı Toots Hibbert söylüyor. Hibbert bu müziğin öncülerindendi, 60 yıldan fazla sahne aldı ve reggae müziğinin temellerini 1968'deki Do the Reggay ile attı.

Maggie'nin Çiftliği

Artık Maggie'nin çiftliğinde çalışmayacağım
Sabah uyandım ve yağmur yağsın diye dua ettim
Kafam beni deli eden fikirlerle dolu
Bana yerleri fırçalatması çok ayıp
Artık Maggie'nin çiftliğinde çalışmayacağım
Artık Maggie'nin erkek kardeşi için çalışmayacağım
Sana beş kuruş verir, on kuruş verir
Sırıtarak iyi vakit geçirip geçirmediğini sorar
Sonra kapıyı her çarptığında maaşından para keser
Artık Maggie'nin erkek kardeşi için çalışmayacağım
Artık Maggie'nin babası için çalışmayacağım
Sırf eğlenmek için purosunu suratına fırlatır
Yatak odasının penceresi tuğla ile örülmüş
Ulusal Muhafızlar kapısının önünde dolaşır
Ah, artık Maggie'nin babası için çalışmayacağım
Artık Maggie'nin annesi için çalışmayacağım
Tüm hizmetkarlara Tanrı ve kanun nutukları atar
Herkes onun babanın arkasındaki beyin olduğunu söyler
68 yaşındadır ama 54'üm der
Artık Maggie'nin annesi için çalışmayacağım
Artık Maggie'nin çiftliğinde çalışmayacağım
Kendim gibi kalmak için elimden geleni yapıyorum
Ama herkes senin de onlar gibi olmanı istiyor
"Köleyken şarkı söyle" diyorlar ve ben sıkılıyorum
Ah, artık Maggie'nin çiftliğinde çalışmayacağım

Playing for Change feat. Warren Haynes: All Along the Watchtower

Bob Dylan 1966'da kötü bir motosiklet kazası geçirdi ve sonraki 18 ayını evinde iyileşerek ve şarkı yazarak geçirdi. All Along the Watchtower Bob Dylan'ın sekizinci albümü John Wesley Harding'de yer aldı. Şarkının sözleri gözetleme kulesine doğru giden bir şakacı ve bir hırsız arasındaki konuşmayı içerir.

Doğal olarak şarkının oldukça kısa ve muğlak sözlerinin çok çeşitli yorumları oldu. İncil’deki ayetlerden esinlendiğini söyleyenlerin sayısı çoktu. Oysa Dylan şarabını içen ama ona hakkını vermeyen menajerinden ve CBS patronlarından şikayet ediyordu. Şarkıdaki şakacı Dylan, hırsız da menajeri Albert Grossman'dı. İlginçtir ki çok benzer bir olay Leonard Cohen'in de başına gelmiş ama Cohen donuna kadar soyulurken Dylan daha akıllı çıkmıştı.

All Along the Watchtower çok sayıda sanatçı tarafından yorumlandı. Bunlardan en ünlüsü Jimi Hendrix'in 1968'deki Electric Ladyland albümünde yer alan versiyonuydu. Hendrix'in şarkısı çok sayıda ödül kazandı. Rolling Stone dergisi ona tüm zamanların en iyi 500 şarkısı listesinde 40'ıncı sırayı verdi. 

Parçayı dünya barışını müzik yoluyla gerçekleştirmeyi amaçlayan Playing for Change projesinden seçtim. Örgüt ünlülerin yanında sokak müzisyenlerine ve kültürlerine şans tanımalarıyla bilinir. Klipteki Government Mule grubunun solisti Warren Haynes'e dikkat etmenizi isterim.

Gözetleme kulesi boyunca

Şakacı hırsıza
Buradan bir çıkış yolu olmalı dedi
Çok fazla kafa karışıklığı var
Rahat edemiyorum
İş adamları şarabımı içiyorlar
Çiftçiler toprağımı kazıyorlar
Ama eğri büğrü
Onun ne kadar değerli olduğunu bilmeden

Hırsız nazikçe konuştu
Heyecanlanmak için sebep yok
Hayatın sadece bir şaka olduğunu düşünenlerden
Burada aramızda çok kişi var
Sen ve ben bunu yaşadık
Ve bu bizim kaderimiz değil
Bu yüzden şimdi yalan konuşmayalım
Vakit geç oluyor

Gözetleme kulesi boyunca
Prensler gözetledi
Kadınlar ve yalınayak hizmetçiler gelip gitti
Dışarıda uzakta
Bir yaban kedisi hırladı
İki binici yaklaştı
Rüzgar uğuldamaya başladı

Robert Palmer ve UB40: I'll Be Your Baby Tonight

Dylan'ın I'll Be Your Baby Tonight şarkısı yine 1967'nin John Wesley Harding albümünde yer aldı. Bence onun cinselliğe en çok yaklaşan parçasıdır.

İlişikte sunduğum 1990'da kaydedilen Robert Palmer ve UB40 versiyonu listelerde daha başarılı oldu ve Yeni Zelanda'da bir numaraya ulaştı. Yorumcular parçayı zarif bir reggae ritmine sahip başarılı bir yorum olarak tanımladılar.

Meraklı müzikseverlerin bu güzel parçayı bir de Norah Jones 'un yorumladığı balad tarzında dinlemeleri isterim. Norah Jones ABD'de konserine de gittiğim Hintli sanatçı Ravi Shankar'ın kızıdır. Ünlü sitarcı Beatles'in, özellikle George Harrison'un dostu olmuştu. İsminin üzerine tıklamanız yeterli.

Bu gece senin bebeğin olacağım

Gözlerini kapat, kapıyı kapat
Artık endişelenmene gerek yok
Bu gece senin bebeğin olacağım
Işığı kapat, perdeyi kapat
Korkmana gerek yok
Bu gece senin bebeğin olacağım
Pekala, o alaycı kuş havalanacak
Her şeyi unutacağız
O büyük, yuvarlak ay bir ayna gibi parlayacak
Ama buna izin vereceğiz
Pişman olmayacaksın
Ayakkabılarını çıkar at, korkma
O şişeyi buraya getir
Bu gece senin bebeğin olacağım

Willie Nelson: Senor

Dylan bir balad olan Senor'u 1978'de 18. albümü Street-Legal için yazdı. Diğer sanatçılar tarafından en çok söylenen Dylan şarkısı olarak bilinir. Dylan sonradan şarkının kökeni için Meksika'dan San Diego'ya giden bir trende rastladığı yaşlı garip bir adamdan esinlendiğini anlattı. Onu "150 yaşında gözlerinden alevler fışkıran ve burun deliklerinden dumanlar çıkan" biri olarak tanımladı.

Eleştirmenler şarkının Eski Batı ile İncil'i bir araya getirdiği, kendisini terk eden kadını bulmayı uman bir adam tarafından anlatıldığı, rehberini ya da vicdanını sorguladığı yorumlarını yaptılar.

Sizin için seçtiğim Senor'u söyleyen 81 yaşındaki Willie Nelson Amerikan country müziğinin en önemli temsilcilerinden biridir ve kanun kaçağı türünü geliştirmesiyle, yumuşak sesiyle, çevirdiği 30'dan fazla filmle bilinir.

Hepimizin vakti gelip göçtükten sonra Willie Nelson'a ve Keith Richards'a nasıl bir dünya bırakacağımız merak konusudur.

Senyör

Senyör, senyör
Bana nereye gittiğimizi söyleyebilir misin?
Lincoln County'ye mi yoksa kıyamete mi?
Görünüşe göre daha önce buradan geçmişim
Bunda doğruluk payı var mı, senyör?
Senyör, senyör
Onun nerede saklandığını biliyor musun?
Daha ne kadar gideceğiz?
Gözlerimi ne kadar süre kapıya yapıştırmalıyım?
Orada herhangi bir güzellik olacak mı, senyör?
Üst güvertede hala kötü bir rüzgar esiyor
Boynunda hala asılı duran demir bir haç var
O boş arsada hala çalan bir bando takımı var
Bir keresinde beni kollarına alıp "Beni unutma" dediği yer
Senyör, senyör
O boyalı vagonu görebiliyorum
Ejderhanın kuyruğunu koklayabiliyorum
Artık gerilime dayanamıyorum
Bana burada kiminle iletişime geçeceğimi söyleyebilir misin senyör?
Soyunmadan ve diz çökmeden önce hatırladığım son şey
Manyetik bir alanda tıkanmış bir tren dolusu aptaldı
Kırık bir bayrağı ve parlak bir yüzüğü olan bir çingene
"Oğlum, bu artık bir rüya değil, gerçek" dedi.
Senyör, senyör
Kalplerinin ne kadar katı olduğunu biliyorsun
Pekala, bana bir dakika ver, toparlanayım
Sadece kendimi yerden kaldırmalıyım
Sen hazır olduğunda ben de hazırım, senyör
Senyör, senyör
Bu masaları devirelim
Bu ipleri sökelim
Burası artık bana bir anlam ifade etmiyor
Bana ne beklediğimizi söyleyebilir misin senyör?

Adele: Make You Feel My Love

Bob Dylan Make You Feel My Love şarkısını 1997'de çıkardığı Time Out of Mind albümü için yazdı. 450'den fazla sanatçı tarafından yorumlandığı için büyük bir üne kavuştu. En iyi bilinen cover'ları Adele, Billy Joel, Neil Diamond, Michael Bolton, Boy George, Bryan Ferry, Pink ve Garth Brooks söyledi.

Eleştirmenler şarkıyı Dylan'ın en iyi şarkıları listelerine koydular, "duygu dolu ve dokulu bir başyapıt" ve "herkesin bilmesi gereken bir Dylan şarkısı" olarak nitelediler.

Adele son zamanların en çok sevilen ve satan şarkıcılardan biridir. Make You Feel My Love onun 19 yaşındayken çıkardığı ilk CD'si 19'da yer aldı. Şarkıcı kalbinin derinliklerinden gelen duygusal ve güzel sesiyle sayısız övgü ve ödül aldı.

Sana aşkımı hissettirmek için

Yağmur suratına çarparsa
Ve tüm dünya seninle uğraşırsa
Sana sıcak bir kucak sunabilirim
Sana aşkımı hissettirmek için
Akşam gölgeler ve yıldızlar göründüğünde
Orada gözyaşlarını kurutacak kimse yok
Sana bir milyon yıl boyunca sarılabilirim
Sana aşkımı hissettirmek için
Henüz kararını vermediğini biliyorum
Ama sana asla yanlış yapmayacağım
Tanıştığımız andan beri biliyorum
Nereye ait olduğuna dair aklımda hiçbir şüphe yok
Aç kalırdım, yüzüm gözüm mosmor
Sokaklarda sürünürdüm
Hayır, yapmayacağım hiçbir şey yok
Sana aşkımı hissettirmek için
Dalgalı denizde fırtınalar şiddetleniyor
Ve pişmanlık yolunda
Değişim rüzgarları çılgın ve özgürce esiyor
Henüz benim gibisini görmedin
Seni mutlu edebilirim, hayallerini gerçekleştirebilirim
Yapmayacağım hiçbir şey yok
Senin için dünyanın sonuna giderim
Sana aşkımı hissettirmek için

Bryan Ferry: It's A Hard Rain's A-Gonna Fall

Bob Dylan It's A Hard Rain's A-Gonna Fall'ı 1962'deki Küba Füze Krizi sıralarında yazdı ve kaydetti. Şarkı acıyı, savaşı ve çevre kirliliğini sembolize eden imgelerle doluydu. Dylan tüm sözlerin yazmak için zamanı olmayacağını düşündüğü şarkıların ilk satırlarından alındığını söyledi. Hatıralarında sözleri yazarken kara günlerin, bölünmenin, kötülük için kötülüğün, insanın ortak kaderinin rotasından çıkmasının verdiği bir karamsarlık içinde olduğunu paylaştı.

Parçayı bu kez Roxy Music grubundan tanıdığınız, hakkında klas, zarif ve baştan çıkarıcı deyimleri kullanılan Bryan Ferry'den seçtim. Bir yorumcu Ferry'yi "Tate müzesinde duvara asılması gereken bir sanat ürünü" olarak tanımlamış.

Şiddetli Bir Yağmur Yağacak

Ah, neredeydin, mavi gözlü oğlum?
Ah, neredeydin, sevgili yavrum?
On iki sisli dağın yamacında tökezlendim
Yürüdüm ve altı eğri büğrü yolda süründüm
Yedi hüzünlü ormanın ortasında adım attım
Bir düzine ölü okyanusun önünde durdum
Bir mezarlıkta on bin mil yürüdüm
Ve bu zor ve zor, zor ve zor
Ve şiddetli bir yağmur yağacak
Etrafında vahşi kurtlar olan yeni doğmuş bir bebek gördüm;
Üzerinde kimsenin olmadığı elmaslarla kaplı bir otoyol gördüm
Kan damlayan siyah bir dal gördüm
Bir oda dolusu adamın çekiçlerinden kan aktığını gördüm
Suyla kaplı beyaz bir merdiven gördüm
Dilleri koparılmış on bin konuşmacı gördüm
Küçük çocukların ellerinde silahlar ve keskin kılıçlar gördüm

Bir kişinin açlıktan öldüğünü, birçok insanın güldüğünü duydum
Sokakta ölen bir şairin şarkısını duydum
Ağlayan bir palyaçonun sesini duydum
Ölü bir atın yanında küçük bir çocukla tanıştım
Siyah bir köpeği gezdiren beyaz bir adamla tanıştım
Vücudu yanan genç bir kadınla tanıştım
Genç bir kızla tanıştım, bana bir gökkuşağı verdi
Aşktan yaralanmış bir adamla tanıştım
Nefretle yaralanmış başka bir adamla tanıştım

İnsanların çok olduğu ve ellerinin boş olduğu yerde
Zehir topaklarının suları doldurduğu yerde
Vadideki evin rutubetli kirli hapishaneyle kesiştiği yerde
Celladın yüzünün her zaman iyi gizlendiği yerde
Açlığın çirkin olduğu, ruhların unutulduğu yerde
Siyahın renk olduğu, hiçbirinin sayı olmadığı yerde
Anlatacağım, düşüneceğim, konuşacağım ve soluyacağım
Sonra batmaya başlayana kadar okyanusun üzerinde duracağım

***********************

Lütfen her gün bir miktar iyi müzik dinleyin ve geçici olsa da bu kötü dünyadan kopun. Hayat kötü müzik için çok kısadır. Dünya işleri dünyada ve umurunda olanlara kalsın. Biz müzikseverler daha iyi yerlerdeyiz.