Yakın zamana kadar, gelecekten bahsederken 50-100 sene sonrasını hayal ederdik. Dijital çağda her şey o kadar hızlı gelişiyor ki, gelecek dediğimizde 10, maksimum 20 sene sonrasından bahseder olduk.

Her sanayi devrimi, gelişme dinamiklerine bağlı olarak bazı meslekleri yok etmiş ama yerine daha fazla yeni meslek koymuştur. İçinde bulunduğumuz Endüstri 4.0 da günümüzün pek çok mesleğini ortadan kaldırırken, yerine veri ve yapay zekâya dayalı pek çok yeni meslek ortaya çıkartacaktır. ILO raporuna göre yakın gelecekte, mevcut mesleklerin yüzde 70’si yok olacak, yerine yeni meslekler ortaya çıkacak.

Eğitim sistemimiz henüz bu ‘geleceğin’ dünyasına yönelik bir değişim içine giremedi. Üniversitelerimizde geleceğin mesleklerine yönelik umut verici bir çalışma yok. Mevcut eğitim sistemi bile yetersiz olduğundan, bolca diplomalı işsiz yetiştiriyoruz.

Bu durumda gençlere önerim, öncelikle yok olması muhtemel mesleklerin neler olduğunu araştırmaları, bu mesleklerdense geleceğin mesleklerine yönelmeleridir. Geleceğin mesleklerinden ilk akla gelenlerini paylaşayım:

Yapay Zekâ Uzmanlığı, Yapay Zeka Etik Uzmanlığı, Veri Bilimi ve Analistliği, Veri Güvenliği Uzmanlığı, Endüstriyel Veri Bilimi uzmanlığı, Kişisel Veri Danışmanlığı, Endüstriyel Robot Programcılığı, Robot Koordinatörlüğü, Algoritma Teknisyenliği, Etkileşimli Arayüz Tasarımcılığı, Evrensel Hizmet Danışmanlığı, Dijital Süreç Mühendisliği, IT/IoT Çözüm Mimarlığı, Bulut Hesaplama Uzmanlığı, 3-D Yazıcı Mühendisliği, Giyilebilir Teknoloji Tasarımcılığı, İş Terapistliği, Uzaktan Sağlık Uzmanlığı, Dijital Pazarlama Uzmanlığı, E-spor Antrenörlüğü, Yenilenebilir Enerji Uzmanlığı, Sanal Gerçeklik (VR) ve Artırılmış Gerçeklik (AR) Geliştiriciliği…

Gençlerimiz, haklı olarak, “Ama ülkemizde bu yeni mesleklerle ilgili okullar yok, ne yapabiliriz” diye soracaklardır. Onlara vereceğim cevapların pek çok kişi tarafından beğenilmeyeceğini biliyorum. Ama yine de söyleyeyim:

Şayet tıp, mühendislik, mimarlık gibi dallarda okuyorsanız, aldığınız eğitime ek olarak destekleyici dijital sertifika programlarına mutlaka katılın. Özellikle yapay zekâ, 3D, 4D ve 5D yazıcıları, Sanal ve Artırılmış Gerçeklik araçları kullanımını mutlaka öğrenin. Bu araçların yakın gelecekte seçtiğiniz mesleklerde kullanımı artacaktır.

Pozitif bilimler dışında kalan meslekleri seçen gençlere ise önerim, ileride yapmayı arzu ettikleri meslekleri öğreten sertifika programlarına katılmalarıdır. Dünyanın en önemli üniversitelerinin bu yeni mesleklere yönelik sertifika programları mevcut. Üstelik online ve süresi de üniversiteye göre daha kısa. Bu yolla kısa yoldan meslek edinebilirler.

Önümüzdeki 5-10 yıl içerisinde, iş ararken üniversite diplomasının pek bir önemi kalmayacak. Kişilerin sahip olduğu sertifika programları ve kişisel portfolyoları işe girişte büyük bir referans haline gelecek. Buna karşın, devlet dairelerinde ve bazı işlerde üniversite diploması gerekliliği varlığını sürdürmeye devam edecek.

İyi bir iş sahibi olmak için bence üniversite eğitimi önemini kaybediyor. Ancak gençlerin sosyalleşmesi ve kültürel gelişmesine katkısını da şimdilik yok sayamayız. Pozitif bilimler dışındaki dallarda eğitim alan gençlere tavsiyem, mevcut eğitim sistemine çok bel bağlamadan kendilerini sertifika programları ile geliştirmeleri ve bir daha gelmeyecek olan bu yılların keyfini çıkartmalarıdır. Üniversite diplomalarını da almayı ihmal etmemelerini öneriyorum.