Onlar, gerçekte ölü yıldız kalıntılarıdır.

Bunlar, Güneş'imizden en az on kat daha büyük olan ve yakıtı tükendiğinde patlayarak süpernovaya dönüşen yıldızlardan geriye kalan çok yoğun kalıntılardır.

Onlara "nötron yıldızları" deniliyor.

Nötron yıldızı kuramsal olarak ilk kez 1934 yılında Walter Baade ve Fritz Zwicky tarafından öne sürülmüştü. Gözlemsel olarak keşfi bundan 33 yıl sonra, 1967 yılında Jocelyn Bell ve Antony Hewish tarafından gerçekleştirildi. Hewish, bu yöndeki çalışmaları nedeniyle 1974 yılında Nobel ödülü aldı.

Kendi galaksimizde milyarlarca nötron yıldızının var olabileceği düşünülüyor ve bunlardan 2000 tanesinin adresleri belirlenmiş durumda.

Neden nötron yıldızı diyoruz?

Çünkü onlar tümüyle yüksüz atom altı parçacıklar olan nötronlardan oluşuyor. Bu oluşumlar öylesine yoğunlar ki, bir "küp şeker" büyüklüğündeki bir nötron yıldızının 100 milyon tondan daha ağır olabileceği belirtiliyor.

Peki niye nötronlardan oluşuyorlar?

Bunun açıklaması büyük kütleli yıldızların ölümlerinde gizli.

Biliyorsunuz yıldızlar, hidrojen içeren toz ve gaz bulutlarının kendi çekim gücü altında sıkışması ile oluşur. Yıldız bu aşamada artık bir termonükleer reaktördür ve içinde çekirdek birleşmeleri, yani füzyon reaksiyonları demir oluşumuna kadar devam eder ve bu süreçte yıldız büyük bir enerji üretir.

Yıldızın yakıtının tükenmesi ile enerji üretimi azalır ve üretilen ağır elementler kütlesel çekimin etkisiyle içe doğru çökmeye ve diğer elementleri dışarı doğru itilerek genişlemeye başlar.

Bundan sonrası yıldızın kütlesine göre farklı bir yöne evrilecektir.

Küçük ölçekli yıldızlarda bu aşama kızıl dev evresidir. Bizim yıldızımız Güneş, bu evreye girdiğinde Dünya'yı içine alacak boyutta genişleyecek, hatta Mars'ı bile yutabilecek büyüklüğe ulaşacak. Daha sonra da sıkışarak beyaz bir cüceye dönüşecektir.

Güneş'imizden en az on kat daha büyük olan yıldızlarda demire dönüşüm gerçekleştiğinde kütlesel çekim çok daha büyüktür ve yıldızın büyük bir kısmı dışarıya doğru dalgalanırken yıldız ağır elemetlerin etkisiyle kendi üzerine hızla çöker; kütlesel çekim öylesine güçlüdür ki atomlar sıkışır ve parçalanırken protonlar, nötronlara dönüşür.

Yıldız ürettiği maddelerin çoğunu büyük bir süpernova patlaması ile uzağa fırlatır; geride kalan kütle artık çok hızlı dönmekte olan bir "nötron yıldızı"dır.

Gökbilimciler nötron yıldızlarını bazı özelliklerine göre Pulsarlar ve magnetarlar olarak iki gruba ayırırlar.

Pulsarlar

Kendi etrafında yüksek hızlarla dönen nötron yıldızı, düzenli aralıklarla bir elektromanyetik ışıma yayıyorsa bu nötron yıldızı "pulsar" olarak adlandırılıyor.

Bunlar, saniyede yüzlerce kez ve düzenli aralıklarla elektromanyetik radyasyon darbeleri üretirler. Bu darbeler genellikle içinde bulunduğu nebulanın kalp atışları gibidir.

Bell ve Hewish 6 Ağustos 1967'de ilk pulsarı keşfettiklerinde bunun uzaylılardan gelen bir sinyal olabileceği düşünmüşler ve bu nedenle ilk keşfedilen pulsara, uzaylıları kastederek "Little green Man" ifadesinin bir kısaltması olarak LGM-1 adını vermişlerdi; şimdilerde bu pulsar CP 1919 olarak biliniyor ve 1,3373 saniyelik bir periyoda sahip.

Pulsarlar aynı zamanda hızlı dönüşlerine bağlı olarak yüksek manyetik alana da sahiptirler.

Nötron yıldızlarının çoğu pulsar olarak gözlenir. Ancak tüm pulsarlar nötron yıldızıdır ama tüm nötron yıldızlarının mutlaka pulsar olması gerekmez.

Bazıları da "magnetar"dır.

Magnetarlar

Magnetarlar, çok daha güçlü manyetik alana sahip olmaları ve daha yavaş dönmeleri ile diğer nötron yıldızlarından ayrılır. Ama onlar evrenin bilinen en güçlü mıknatıslarıdır ve 100 trilyon gauss'luk manyetik alanlara sahip oldukları öngörülmektedir.

Onlar, gök cisimleri içinde en tuhaf olanlardır. Onlara evrenin en tehlikeli kozmik canavarları diyenler de var.

Gökbilimciler henüz birçok nötron yıldızının manyetik alanını ölçmeyi başaramadılar; kuramsal yapılan hesaplamalarda nötron yıldızlarının yüzde 10 ile 40'ının magnetar olabileceği öngörülüyor. 

Neden bazı nötron yıldızlarının ultra güçlü manyetik alanlara sahip ve diğerlerinin olmadığı ise henüz yanıtı olmayan bir soru.

Bunlar kara delik olamayan, kara delik olmanın eşiğinden dönen nötron yıldızlarıdır.

Bunun bir adım sonrası ise zamanın durduğu yer oluyor!

Kaynakça

https://www.space.com/star-helium-magnetic-stellar-corpses

https://imagine.gsfc.nasa.gov/science/objects/neutron_stars1.html

https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Stars_Neutron_stars_pulsars_and_magnetars

https://www.scientificamerican.com/article/this-bizarre-star-could-become-one-of-the-strongest-magnets-in-the-universe/