2007-2023 arasında sayı olarak söylersek, nüfusumuzun 14,6 milyon artmasına karşılık, seçmen sayımız 21,4 milyon artmış. Yani 16 yılda 6,7 milyon fark var. Başka deyişle, toplam seçmen sayısının yüzde 10,5'u. Bu yüksek farkın nedenini acaba bize YSK, partiler ya da nüfus işlerinden birileri açıklayabilir mi? Çok merak ettik ve çözemedik.

Ben konuyla ekim ayından bu yana ilgileniyorum. Bir analiz yaptım ve sonra bunu iki uzmanla yaklaşık bir ay çalıştık. Sonra yetmedi, birkaç ilgili kişiyle daha konuştum. Sonuçta, aşağıda pek çok açıdan verilerini göreceğiniz bu çalışmanın özeti olarak şunları belirteyim:

• Adrese dayalı nüfus sayımının başladığı 2007'den bugün yani 2023'e kadar geçen 16 yılda -nereden geldiğini anlamlandıramadığım- seçmen sayısında 6,7 milyonluk bir fazlalık var. Bu zaman aralığında nüfus 15 milyon artmış, seçmen sayısı ise 21,4 milyon artmış. Bu 6,7 milyonluk seçmen artışı için YSK'nın açıklama yapması gerekli.
• Bu 6,7 milyonluk artışın arkasında ölüm, doğum ya da genç nüfusun yaşlanmasının etkisi gözükmüyor
• 2014'de itibaren seçmen sayısı verilirken yabancı ülkelerdekiler ayrı verilmeye başlanmış.
• Özellikle dikkat çeken bir durum : 2007-2010 aralığındaki nüfusun 3,1 milyon artışına karşın 6,7 milyon seçmen artışı oldukça tuhaf.
• 2023 seçiminde de tuhaflık var. Önceden gelen seçmen x nüfus farkı daha fazla açılmış. Seçmen sayısındaki artış hızı, nüfusun artış hızının iki katı olmuş. Yani 2018 seçimine göre nüfus 3,8 milyon artarken, seçmen sayısı 5,6 milyon artmış.
• Bir not da şu: 20 yıldır Nüfus İşleri Genel Müdürlüğünün işlerini yapan Kale Yazılım'ın, işleri yazılımı 2023 Ocak ayında (sadece bir sene önce Turkcell altında kurulmuş olan) Global IT adlı firma tarafından satın alındı. Seçim öncesi bu değişikliğin anlamı nedir?

Ayrıca not edeyim, yeknesaklık olsun diye adrese dayalı nüfus sayımının başladığı 2007'den itibaren artışlara baktım ama 2007'de ve öncesinde de tuhaflıklar olabilir. Örneğin 2007 seçiminden sonra Mehmet Ali Birand'ın yazısına bakarsanız, anketler AKP için yüzde 26-29 aralığını verirken, sonuç yüzde 46 olmuş. Anketlerin hata payının yüzde 1-2 olabileceğini düşünürseniz, yüzde 20'lik bir hata payı ne şekilde açıklanabilir, sormamız ve anlamamız lazım.

Şimdi yukarıda listelediğimiz sonuçların nereden geldiğini merak edenler için aşağıda detaylarını veriyorum.

Mustafa Pak'ın iddiaları

Önce bu hesapları neden yaptığımı da anlatayım. Bugünlerde herkes seçmen sayısındaki normal olmayan artış şüphelerini konuşuyor ama benim konuya ilgim bir söyleşiye dayanıyor. Ekim 2022 civarında, "Seçim (Sandık) Güvenliği" dosyamız için diğer partilerin yanısıra Bağımsız Türkiye Partisi'nin seçim işlerinden sorumlu olan Avukat Mustafa Pak ile yapmıştık. Pak bu söyleşide, diğer partilerin yetkililerinin YSK'dan gelen seçmen verilerine odaklandıklarını, kendisinin ise YSK'ya gelmeden önceki nüfus sayısına baktığını ve anormal bir durum gördüğünü söylemişti.

Genç nüfus yaşlandığı için mi seçmen sayısı normalden fazla artmış?

Söyleşiden hemen sonra, bu "nüfus x seçmen" sayılarını incelemeye karar verdim.

Mustafa Pak'ın söylediği rakamlar son 10 yılı içeriyordu. Ben 1923'ten itibaren hepsine baktım. Sayıları bir excelde topladım ve analiz ettiğimde son 20 yılda Mustafa Pak'ın bahsettiği sorunu fark ettim.

Başka bir neden olabilir mi diye araştırmaya başladım. Nitekim, dört gün önceki makalemde bu konuya sadece özet olarak değindiğimde, Marmara Üniversitesi, Koç Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesinden üç akademisyen aynı şeyi düşünmüşlerdi. Onların düşündüğü neden; genç nüfusun yaşlanmış olması ihtimaliydi.

Yukarıya 2002 ve 2023 Türkiye'nin yaşa göre demografik grafiklerini koydum. İlkinde 2002 yılında 19 yaş altının yüzde 40,1 ve ikincide 2023 yılında 19 yaş altının yüzde 30,3 olduğunu görüyorsunuz.

Yani 2002 yılında 65,99 milyonun yüzde 40'ı olan 26,4 milyon 19 yaş altı insan varken, 2023 yılında 85,8 milyonun yüzde 30,3'ü olan 26 milyon 19 yaş altı varmış. 18 yaş üzerinden grafik bulamadık ama yine de bu rakamlar aynı şeyi anlatır. Buradan bakıldığında ANCAK yarım milyon kadar seçmen artışına işaret eder.

Yani 2002-2023 arası 5 milyon seçmen artışı varsa, bu genç nüfusun yaşlanması ile açıklanacak bir durum değil.

Ölüm ve doğum sayıları seçmen sayısını etkiler mi?

Bir de doğum ve ölüm sayılarına bakalım. Önce doğum sayısı; yukarıda gençliğin son 20 yılda yüzde 10 yaşlanmasından da anlayacağınız üzere, doğum oranı düşüyor. Yani burada seçmen sayısını anormal arttıracak bir veri yok. Tam tersine doğum oranı da düşüyor. 2000 yılında 1,4 milyon civarı olan yıllık doğum sayısı, 2023'de 1,3 milyon düşmüş.

Ölüm sayısına gelince, aşağıdaki grafikten görebileceğiniz üzere, 2000'den beri ölüm sayısı da sabit bir hat (her 1.000 kişide 5-6 kişi) olarak gidiyor. Yani seçmen sayısını yüzde 10 arttıracak bir görüntü yok (Yıllık 450-500 bin gibi ölüm). Hatta son yıllarda ölüm de artmış (Covid kaynaklı da olabilir). Dolayısıyla da nüfusumuz yıllık 1 milyon civarı artıyor.

Anlayacağınız, gençlerin yaşlanması, ölüm ya da doğum sayılarında, son 16 yılda seçmen sayısını yüzde 10,5 arttıracak bir veri yok. Üstelik bunun dışında; aşağıdaki grafikte de göreceksiniz; seçmen sayıları yıllara göre zigzag çiziyor. Bunu anlatmadan önce birlikte çalıştığım uzmanlardan bahsetmem lazım.

Sayıları iki uzmanla kontrol ettik

Devamlı okurlarım bilir, bir şey yazdığımda kontrol etmeden ve kaynaksız yazmam ve eğer uzmanı olduğunu bildiğim birileri varsa, yazdıklarımı da bu kişilerle kontrol ederim. Bazen bu uzmanların isimlerini yazılarımda görmezsiniz çünkü çeşitli nedenlerle ortaya çıkmak istemezler (mesela siber güvenlikçiler). Bu çalışmadaki uzmanlar isimlerini vermekte de bir sakınca görmediler. Zaten işin göbeğinden gelen insanlar.

İki kişiyle çalıştım, Hacettepeli Prof. Dr. Turhan Menteş -ki Mernis projesi ve nüfus planlamalarda çalışmış-, bir önceki Bilgisayar Mühendisler Odası başkanı ve Gençlik ve Spor Bakanlığından emekli Bilgisayar Mühendisi Ali Rıza Atasoy.

Aşağıda göreceğiniz tabloları, ekim ayından itibaren enine, boyuna tartıştık. Ali Rıza Atasoy sağolsun, hataları düzeltti (benim tablolarda, 2014'den sonra ayrıldığını farketmediğim yurtdışı rakamları yoktu). Turhan Hoca ile T.C. kimlik projelerinin başlangıcını konuştuk. Bu arada 2014'den itibaren o yıl 2,8 milyon olan yurtdışı seçmen rakamının, bu yıl rakam 3,2 milyon olduğunu not edelim. Yani 9 yılda kendi içinde yüzde 14 artmış.

Bu arada önemli: Atasoy ve Menteş ile en altta özetini yazacağım başka bir projeyi de epeyce tartıştık. En sonundaki projeyi mutlaka okuyun.

O zamandan bu yana bu sayıları ve analizi birkaç kişi ile konuştuk ve beklettik. Bugünlerde çok tartışıldığı için yayımlıyoruz.

"Yetmez ama Evet" referandumu öncesi seçmen sayısının artışının nedeni nedir?

Çalıştığımız tabloyu 2007 yani adrese dayalı kayıt sistemi ile yıllık nüfus rakamları verilmeye başlanmasından sonraki dönem olarak aldık (yeknesaklık açısından).

En çok dikkatimizi çeken aralık 2007 ve 2010 arası. Yani "Yetmez ama Evet" sloganı ile işaretlenen Anayasa Referandumunun olduğu 2010 seçimi. Türkiye nüfusu yıllık ortalama 1 milyon artıyor. Yani 2007-2010 arasında ortalama 3 milyon artması lazım. Buna karşılık, seçmen sayısının da aşağı yukarı bu civarda olması beklenir. Aşağıdaki tabloda dikkat ederseniz, 2007-2010 aralığında nüfus 3,1 milyon artarken, seçmen sayısı 6,7 milyon artmış.

Bu artış başka türlü bir "yeni seçmen"den mi kaynaklanıyor diye baktık. Yani, 18-20 yıl geriye gidip ani bir doğum patlaması mı, göç mü, başka bir şey mi olmuş diye inceledik.

1989-94 aralığında Bulgaristan Türkleri ülkeye gelmiş. Sayılar şöyl:

• 1989'da 321.800 (150 bini daha sonra geri dönmüş)
• 1991-92'de 50.000
• 1993-94'de 70.000 

olmak üzere toplam 370 bin civarı. Yani Bulgar göçmenleri ile 6,7 milyonu açıklayacak bir durum gözükmüyor.

Artış hızlarının grafiğine baktık

Aşağıdaki tabloya dikkatle bakarsanız, yıl sayısına bölünmüş seçmen sayısı zigzag yapıyor. Demin bahsettiğimiz 2010'da patlama yapıyor ama hemen arkasından bu patlama 2011'de normal olması gereken yere düşüyor. Yani seçmen sayısı olması gerektiği kadar artıyor. 2014'de yeni bir artış görülüyor. 2018'de yeniden az miktarda çıkıyor ve en son 2023 seçimlerinde nüfusa oranla seçmen sayısının artışı 2 katı buluyor.

Bu olayı düz sayılar ile anlamlandırmak zor. Ancak her birinin yıllık artış hızını yani türevini alarak analiz edebiliriz. 2007'den itibaren Adrese dayalı sayım yapıldığı için, verilerde yine yeknesaklık açısından başlangıcı 2007 aldık.

Gördüğünüz gibi, 2007'den 2010'a gelirken;

1. Nüfusun artış hızı sabit kalırken, seçmenin artışı hızı yüzde 5,3'e fırlamış (o da nüfus gibi yüzde 1,5 civarı olmalıydı yani 3,5-4 kata yakın hızlı artmış).
2. 2011'de nüfusun hızı yüzde 1,4, seçmen sayısının hızı yüzde 1,5 artmış. Normal bir seyir.
3. 2014'de nüfusun hızı yüzde 1,3 iken, seçmen sayısı hızı yeniden yıllık bazda yüzde 3,7'lik artış göstermiş.
4. 2015'de yüzde nüfus 1,3 ve seçmen yüzde 1,7 olmuş. Normalden yüzde 30 kadar yüksek.
5. 2017'de nüfus yüzde 1,3 ve seçmen yüzde 1,2 olmuş. Normal bir seyir.
6. 2018'de nüfus yüzde 1,5 artmış, seçmen ise yüzde 1,8 olmuş. Normalden yüzde 20 kadar yüksek.
7. 2023 seçimlerinde ise nüfus yüzde 0,8 artarken, seçmen sayısı hızı 2 kat yani yüzde 1,6 olmuş.

Şimdi bu grafiğin üstüne kullanılan oy ve geçerli oy artış hızlarını da ekleyelim; o da hayli ilginç zigzaglar çiziyor. Oy kullanım oranlarındaki artışlar da patlama yaratmış. 2023 seçimlerine bakarsanız bir hayli yüksek.

YSK'nın bu rakamların neden böyle yüksek olduğunu açıklaması gerektiği düşüncesindeyiz.

Aslında partiler de 2009'dan itibaren ellerinde olduğu bildirilen seçim sonuçlarını, yıl yıl TC Kimlik bazında incelerlerse (yani bir önceki yıl kim oy kullanmadığı halde, bu seçimde var gibi) nerede ne hata olduğu bulunabilir diye düşünüyoruz.

2023'te neden seçmen sayısındaki artış nüfus artışından 1,8 milyon fazla?

Geçmişin yanında, 2023 seçmen sayılarının artışında da bir anormallik gözüküyor. Hatta 2007'den bu yana gelen 6,7 milyonluk farkın yüzde 27'si tek başına 2023 seçimlerinden geliyor. 

Seçmen sayısındaki 2018'e nazaran artış, nüfustaki 2018'e göre artışın iki katı olmuş nedense. Böylece önceden gelen "seçmen x nüfus farkı" daha fazla açılmış. Yani 2018 seçimine göre nüfus 3,8 milyon artarken, seçmen sayısı 5,6 milyon artmış. Seçmen sayısında fazladan 1,8 milyon artış var.

YSK'nın 28 mayıs öncesi buna bir açıklık getirmesi şart. Çünkü iki aday arasındaki fark zaten 2,3 milyondu.

Diğer proje

Bu arada Turhan Menteş ve Ali Rıza Atasoy bana başka bir proje anlattılar. Detaylı ama ben çok özet ve anlaşılabilir şekilde anlatacağım. Şöyle ki; 2009'dan beri her sandıkta çıkan oy oranları belli. Yapay zeka ile sandıkları çok yıllı analiz ile takip ederek, oranları extrapole ettiğinizde (verilerden hareketle bilinmeyeni bulmak), seçim sonuçlarını (anketlere bile gerek kalmadan) bulmak mümkün. Bu aynı zamanda bir parti için hangi sandıklara eğilmesi gerektiğini gösteren bir çıktı verebilir.

Özetle, bilgisayarcılar aslında bu seçim problemlerini çözmeye hazırlar. Ali Rıza Atasoy bu proje konusunda çok iddialı. Projeyi denemedim ve görmedim ama anlatılanın mantığını anladım ve beğendim.

Füsun Nebil Kimdir? Füsun Sarp Nebil, İstanbul, Bakırköy'de doğdu. Eğitimini Çanakkale, İzmir ve İstanbul'da yaptı. Evli, 2 çocuk sahibidir. Denizcilik meraklısıdır (amatör kaptan). Master derecesini Istanbul Teknik Üniversitesi Nükleer Yüksek Mühendisliği bölümünden aldı (Şimdi Enerji Enstitüsü). THY, Nasas Alüminyum Fabrikası ve Alemdar Holding Grubunda çeşitli görevlerde bulundu. 1997 Türkiye'nin ilk ISP'lerinden Alnet'in Genel Müdürlüğüne getirildi. 1999 yılında turk-internet.com'un da dahil olduğu çeşitli siteleri yayınlayan Intervizyon Ltd. şirketini kurdu. Şirket halen Kadinvizyon.com gibi başka siteleri de yönetmektedir. 1998 - 2011 arasında Ulaştırma Bakanlığı tarafından kurulan İnternet Kurulu üyeliği yaptı. Devletin özel sektörü aldığı çeşitli komisyonlarda çalıştı. 2016’dan beri TOBB Telekom Meclisi üyesidir. Nebil, Eylül 2001 yılında Birleşmis Milletler tarafından Türkiye’den seçilen başarılı iş kadınları arasında yer aldı (UNECE INCLUDES 9 TURKISH BUSINESSWOMEN ON ITS LIST). 2010-2013 arasında Türkiye Dijital Oyun Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yaptı. 2011 - 2015 arasında 4 yıl Eutelsat Avrupa TV Ödüllerinde Jüri Üyeliği görevi aldı. Türkiye İhracatçılar Merkezi dahil, çeşitli projelerde "Bilişim ve İletişim Sistemleri Danışmanlığı" vermektedir. Konusuyla ilgili olarak TV programlarına ya da konferanslara katılarak, konuşma yapmaktadır. Yazıları internet üzerinden turk-internet.com sitesinin yanısıra, yetkinreport.com, bilisimdergisi.org.tr, Boğaziçi Üniversitesi Mezunlar Derneği Dergisi, 21.Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, Güncel Hukuk Dergisi, Ankara Baro Dergisi, journo.com, Tüketiciler Birliği Etikett gibi çeşitli ortamlarda yayımlanıyor. 2014 yılından beri T24'te yazıyor. Türk Telekom ve Turkcell konusunda araştırmaları ve uzmanlığı var.  2018 nisan ayında "Bitcoin ve Kripto Paralar" isimli ilk kitabı yayınlandı. Detaylı bilgi için https://wiki-turk.com/fusun-sarp-nebil/ adresine bakabilirsiniz.