Diyelim ki bilgisayarınızı veya akıllı telefonunuzu açıyorsunuz ve her zaman alışkanlığınız olan bir haber sitesi ya da sosyal medyaya giriş yapmak istiyorsunuz. Web adresini yazıyorsunuz, ancak hedefinize yönlendirilmek yerine, boşlukla ya da o siteye girmenizin engellendiğini bildiren bir sayfayla karşılaşıyorsunuz. Olur mu?
İnternet altyapımızın eksik olması yetmiyormuş gibi, bir de mevcut altyapıya bant daraltma, erişim engelleme uygulanıyor. Bu nedenle bu engellemeleri aşmanın yollarını hatırlatmak istiyoruz. Bunları zaten daha önce birkaç kez yazdık ama yeni gelişmeler de var, bunları da ekleyerek hatırlatalım.
Engelleri aşacağımız çok çeşitli yollar var ama en basit olanları ve kısa yoldan çabuk uygulayabileceğiniz iki yolu anlatacağız: TOR ve VPN. İkisi arasında ne fark var derseniz; burayı tıklayarak, okuyabilirsiniz.
Tor'u, internet faaliyetlerini web sitelerinden ve reklamcılardan gizli tutmak isteyen normal insanlar, siber casuslukla ilgilenenler ve sansürden kaçanlar kullanıyor. Biz de bu sonuncu faaliyet kapsamında bu bilgileri veriyoruz. Bilgi edinmek isteyen için aşağıda bilgi var ama kısa yoldan gitmek istiyorsanız, yukarıdaki başlığı tıklayın ve TOR yönlendiriciyi cihazınıza indirin. Sonra devam edin. Bunun üstüne kurabileceğiniz MulvadVPN, Snowflake gibi uygulamalar da var ama sadece TOR ile de işinizi görürsünüz.
Dünyada bir şeylerin duyulmasını engellemek isteyenler olduğu kadar, internetin özgür olması gerektiğini düşünen insanlar da var. Bunların yarattığı bir proje. İsmini Soğan'dan (Onion) yani "The Onion Router" (Soğan yönlendirici) sözcüklerinin baş harflerinden alıyor.
Soğan adını almasının nedeni, soğan gibi iç içe katmanlardan oluşan bir ağ ve yazılım grubu olmasıdır. Böylece "anonimlik" sağlar. Dünya üzerinde farklı bölgelerdeki 6000'den fazla gönüllü, insanların interneti özgürce kullanmasını sağlamaya çalışıyor. Tor ağını kullanırken, trafiğiniz düğüm adı verilen üç farklı sunucu arasında yönlendirilir. Her düğüm yalnızca kendisinden önceki düğümün kimliğini bilir, bu nedenle trafiğiniz tüm dünyadaki üç alakasız düğüm arasında üç "atlama" yaptığında, size kadar izlenebilmesi zordur.
Gerçi Tor'un arkasındaki orijinal teknolojinin ABD donanması tarafından geliştirilmesi ve finansmanının yaklaşık yüzde 60'ını ABD Dışişleri Bakanlığı ve ABD Savunma Bakanlığı'ndan alması nedeniyle eleştiriler bulunuyor. Ancak diğer destekçileri arasında dijital haklar lobicisi Electronic Frontier Foundation (EFF), gazetecilik ve topluluk kuruluşu Knight Foundation ve İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı bulunuyor.
Tor, kullanıcının kimliğini, konumunu ve tarama geçmişini korurken karşılaşabilecekleri ek sansür engellerini aşmak için tasarlanmıştır. Tor, bağlantınızı izleyen herkesin hangi web sitesini ziyaret ettiğinizi görmesini de engeller; tek görebildikleri, Tor kullandığınızdır. Kullandığınız (mesela ev) ağınızın engellemiş olabileceği sitelere erişimi yalnızca mümkün kılmakla kalmaz, aynı zamanda güvenli, emniyetli ve özel kılar.
VPN, yani sanal özel network bağlantısı
VPN hakkında bir çok bilgiyi geçmişte de sağladık. En detaylı makale burada. Kısaca otoyol üzerindeki tünellere benzediğini söyleyelim. Tünelde neler olduğunu dışarıdakiler göremez. Ancak iki ucundakiler görür. VPN de internet üzerinde açılan bir tüneldir. Bilgileri sadece iki ucundaki kişiler ve de bu tünelin şifreleme anahtarına sahip olanlar (yani VPN şirketi) görebilir.
VPN aslında finans kurumlarının kullanımındaki güvenlik için yaratılmış olmasına karşın, dünya yüzeyinde İran, Hindistan gibi ülkelerde internetle ilgili sansür sorunları gelişince, normal insanlar tarafından da kullanılmaya başlandı. Ancak burada bir tehlikeye hep işaret ediyoruz. Her VPN güvenli değil. Bazıları istihbarat kuruluşları, hatta hackerlar tarafından oluşturulmuş şirketler tarafından da sunulabiliyor. O nedenle bilmediğiniz VPN'i kullanmayın. VPN şu şekilde çalışıyor.
Kendi VPN'ninizi kurmak ya da Google Outline
Uzun zamandır mollaların baskı rejimi altındaki İranlıların tecrübeleri de bize yol gösterebilir. Google Outline açık kaynak (yani içini görebildiğimiz yazılım) türü bir VPN'dir. Kullanabilirsiniz. Burayı tıklayarak indirebilirsiniz.
Bunun dışında kendi VPN'ninizi de kurabilirsiniz.
Kendi VPN'nizi kurmanızın farklı yolları vardır. Biz, daha az teknik olması açısından, güçlü bir üçüncü taraf VPN sunucusu olan OpenVPN önerelim. Windows, MacOS, iOS, Android ve Linux ile uyumludur. Kurulum da oldukça kolaydır. VPN’i sadece birkaç tıklama ile kurabilir ve sonra da yönetebilirsiniz.
