Geçen hafta Güney Kore'deki ilginç bir kanun hazırlığını yazmıştık[1]. İlginçti çünkü Google ve Apple'ın yani 2 uygulama dükkânı tekelinin kırılmasına yönelik bir hareket vardı. Güney Kore'nin Yonhap Haber Ajansı'na göre, Güney Kore parlamentosu bugün, uygulama geliştiricilerin Google Play Store ve Apple'ın App Store'daki uygulamalarından alacakları ödemelerde 3. parti firmaların kullanılmalarına izin verecek bir yasayı onayladı.
Bu Google Play ve Apple App Store'un geliştiricilerden almakta olduğu % 30'luk komisyonun sonu demek. Bu firmaların dünyanın tüm ülkelerinden gelir elde ederken, vergi ödemediklerini de hatırlatalım. Güney Kore, teknoloji devlerinin kazançlı bir pazardaki gücünü kontrol eden ilk ülke olmuş gözüküyor.
Güney Kore bu kanunu çıkarırken, ülkesinin yerel ödeme hizmetleri şirketlerinin kullanılmasını istiyor. Henüz kanunu görmedik ama Reuters, Güney Kore parlamentosu kayıtlarına dayanarak şunları yazdı; kanun pazarda hakim konumda olan uygulama mağazası operatörlerinin içerik sağlayıcılara ödeme sistemlerini zorlamasını ve mobil içeriklerin uygulama pazarlarından incelenmesini veya silinmesini "uygun olmayan bir şekilde" geciktirmesini yasaklıyor.
Ayrıca, Güney Kore hükûmetinin bir uygulama pazarı operatöründen "kullanıcıların zarar görmesini önlemesi ve kullanıcıların haklarını ve çıkarlarını koruması", uygulama pazarı operatörlerini araştırması ve uygulama pazarındaki ödeme, iptal veya geri ödemelerle ilgili anlaşmazlıklarda ara buluculuk yapmasına izin veriyor.
Google ve Apple durumdan çok rahatsız
Google ve Apple kendi lobi kanalları ile Güney Kore'nin yasa yapıcılarını etkilemeye çalışırken, ABD hükûmetini de devreye sokmaya çalışıyorlar. ABD Ticaret Temsilciliği de bu kanunla ilgili olarak "ABD İş Modeline Tehdit" tanımı kullandı. Ama Güney Korelilerin zamanlaması ilginç. Çünkü ABD yönetimi de kendi içinde bu firmalara yönelik önlemler almaya çalışıyor.
Bu kanun sadece Güney Kore için değil, daha büyük çapta bir tehdit anlamına geliyor. Çünkü uygulanırsa, başta Avrupa Birliği olmak üzere diğer ülkelere de sıçrayacaktır.
Google'ın sözcüsü Wilson White, Güney Kore yasasının Koreli tüketiciler ve uygulama geliştiricileri üzerindeki olumsuz etkisinin yeterince analizine izin vermeyen acele bir süreç olduğu eleştirisi yaptı.
Apple ise oylama öncesi yaptığı açıklamada şöyle demişti:
“Önerilen Telekomünikasyon İş Yasası, diğer kaynaklardan dijital ürünler satın alan kullanıcıları dolandırıcılık riskine sokacak, gizlilik korumalarını zayıflatacak, satın alımlarını yönetmeyi zorlaştıracak ve 'Satın Alma İste' gibi özellikleri ve Ebeveyn Denetimleri daha az etkili hale gelecektir. Bu teklifin sonucunda kullanıcıların App Store satın alımlarına olan güveninin azalacağına ve bu da Kore'de Apple ile bugüne kadar 8,55 trilyon KRW'den fazla kazanan 482.000'den fazla kayıtlı geliştirici için zorluklara yol açacağına inanıyoruz."
Buna karşılık Güney Koreli uzmanlar, uygulama mağazası operatörlerinin geliştiriciler ve diğer şirketlerle çalışarak kendilerinin dışındaki ödeme sistemlerinde güvenliği sağlayabileceğini ve Güney Kore'nin dünyadaki çevrim içi işlemler için en sağlam yasal korumalardan bazılarına sahip olduğunu söylediler. Kore Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde rekabet hukuku konusunda uzman olan Lee Hwang da şöyle dedi:
"Güvenli bir ödeme sistemi oluşturabilenler yalnızca Google ve Apple değil."
Bu arada Epic Games'in geçen yıl Apple'a karşı bu komisyonlarla ilgili bir dava açtığını [3] ve arkasından Apple'ın küçük geliştiricilerin komisyonunu yarı yarıya düşürdüğünü [4] de hatırlatalım. Diğer yandan Wordpress [5] ya da Cydia gibi firmaların da Apple konusunda büyük şikâyetleri ve hatta davaları mevcut[6].
Google ve Apple son 5 yılda uygulama geliştiricilerden 110 milyar $ komisyon aldı
Tabii ki Google ve Apple bunu engellemeye çalışıyorlar. Çünkü geçen yıl (2020)'de sadece uygulama geliştiricilerden oturdukları yerden elde ettikleri gelir 33 milyar $ ve son 5 yılda 110 milyar $. ABD'deki mahkemeler ya da bizzat Amerikan hükûmetinin baskısını kullanmaya çalışıyorlar. Kanunun nasıl uygulanacağını ya da uygulanıp, uygulanmayacağını hep birlikte göreceğiz.
Her 2 firma 10 yılı aşkın süredir, Android ve iOS telefonlarındaki tekellerini aynı zamanda böyle de kullanıyorlar. Hem Android, hem de Apple üzerindeki uygulama dükkânları bir nevi iş hanı gibi düşünelim. Bu iş hanında oda açan uygulamaların da kira verdiklerini kabul edelim.
Problem şurada, Android telefonlarda Google Play ve iOS telefonlarda Apple App Store tekel durumunda. Benzetmemize dönersek, komisyonu yüksek bulacak uygulama geliştiriciler için başka iş hanına gitme olanağı yok.
Basitçe bu 2 firmanın son 5 yıldaki gelirlerine bakalım [7];
Kore Mobil İnternet İş Birliği'ne göre, Google'ın Play mağazasının geçen yıl yaklaşık 5 trilyon won (4,2 milyar ABD Doları) ve Apple'ın App Store'unun 1,6 trilyon won toplam satışıyla Güney Kore milyar $'lık bir mobil uygulama ekonomisine ev sahipliği yapıyor.
ABD'nin ise başı dertte. Bir yandan bu internet devlerinin çok büyüdüğünü görüp, frenlemek istiyor ama diğer yandan bu devlerin başka ülkelerden getirdikleri gelirden olmak istemiyor. Gerçi ABD senatörleri 11 ağustosta benzer bir yasa tasarı hazırladılar[8].
Buna karşın Amerikan basınında çıkan haberlere bakarsanız, Google ve Apple'ın her ödemeden büyük kesintiler almalarının normal olduğunu çünkü geliştiricilerin ödeme almak istiyorlarsa başka seçenekleri olmadığını yazıyorlar (ABD basını kendisi ile ilgili konularda pek tarafsız olamıyor).
Türkiye'de durum nedir?
Güney Kore'de kabul edilen kanunun bir benzeri Türkiye'de önerilir mi bilmiyoruz. Rekabet Kurumu ya da TBMM bu konuya ilgi gösterir mi göreceğiz.
Ülkemizde çok başarılı bir oyun sektörü var. Dolayısıyla Google ve Apple uygulama dükkânlarından gelir alanlar ya da tersine söyleyelim komisyon ödeyenler fazla. Tam rakamı bilemiyoruz (bilen varsa söylerse memnun oluruz).
Hükûmet geçen yıl internet üzerindeki platformlardan gelir alanlara yönelik vergi uygulaması başlatmıştı. Bunu da bankalara gelen paraları takip ederek yapıyordu. Ancak Google ve Apple'ın komisyon oranları konusunda konuşan duymadık.
Diğer yandan ülkemizin başarılı olduğu bir alan "ödeme hizmetleri sistemleri"dir. 2013 yılında yayınlanan "6493 sayılı Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun" ile birlikte, bugün ülkemizde ödeme hizmeti veren 30 ve elektronik para hizmeti veren 26 firma bulunuyor.
Ancak bu firmalar oyun sektörünün alımlarına dâhil olmak istemiyorlar. Hem küçük miktarlar olması hem de bazen oyun derken konunun içine Türkiye'de yasal olmayan "iddia" türü uygulamaların girdiği raporlanıyor.
Yine de burada ciddi bir gelir olduğu görülüyor. Bakalım ilgilenen olacak mı?
[1] Güney Kore, Google ve Apple’ın App Store Tekelini Kırabilecek mi?
[2] S. Korea passes bill to curb sway of Google, Apple in app store fees
[3] Apple, Fortnite’ı App Store’dan Attı, Epic Games Mahkemeye Gitti
[4] Apple, App Store Geliştiricilerden Komisyonu Mecburen Azaltıyor
[5] WordPress Kurucusu Ücretsiz Uygulamasından, Apple’ın % 30 İstediği için Güncellemeleri Yayınlamadığını İddia Ediyor
[6] Apple’a App Store tekeli nedeniyle dava açıldı
[7] App Revenue Data (2021)
[8] Open App Markets Act
