İleride Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dönemini bize hatırlatacak pek çok şeyin arasında bir tanesi de "hakaret davaları" olacak. 2021'de yine davalara devam edildiği, bu sefer günde ortalama neredeyse 100 soruşturma ile toplam yıllık 34 bin soruşturmaya ve günde ortalama 25 mahkûmiyet ile toplamda 9,2 bin mahkûmiyete karar verildiği görülüyor. Mahkemelerin en çok uğraştığı dava türlerinden biri olduğu anlaşılıyor.

Bu arada Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın avukatı Hüseyin Aydın, 6 şubat Kahramanmaraş ve çevresindeki toplam 11 ili etkileyen deprem sonrasında depremden etkilenen iller ve bağlı yerleşim yerlerinde kendisine yönelik hakaretler nedeniyle açılan soruşturma ve kovuşturmalarda şikâyetinden vazgeçtiğini bildirmişti. Ancak İfade Özgürlüğü Derneğinden Prof. Dr. Yaman Akdeniz, bunun mümkün olmadığına dikkat çekiyor.

TCK 299'a Göre Cumhurbaşkanına hakaret eden hapse girer

Prof. Dr. Yaman Akdeniz, yayımlanan adli istatistikler uzantısında bu davaların 2020'deki şaşırtıcı sayısını geçen yıl raporlamıştı. Bu yıl bu raporu güncelledi.

Cumhurbaşkanı hakaret davaları derken, sadece ceza davaları analiz ediliyor. Ayrıca hukuk davalarını (mesela Kılıçdaroğlu ya da diğer insanlara tazminat için açılan davalar) bu analizde yer almıyor. Çünkü bunlara dair istatistikler ayrı yayımlanmıyor. Ceza davaları ise tek bir maddeye göre açıldığı için ayrımını bulmak mümkün.

Sadece TCK 299 üzerinden yapılan incelemeye göre 2021 yılı dahil önceki 7 yılda 194 bin 162 kişiye soruşturma açılmış ve bu soruşturmaların 44 bin 675'i davaya dönmüş. Geçen yıl bu rakamlar sırasıyla 160 bin ve 35 bindi.

1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun "Cumhurbaşkanına Hakaret" maddesi tabi 299 şu şekilde:

Yani TCK 299'u ihlal ederseniz, hapse girersiniz.

2021 istatistiklerinde durum nedir?

Sadece 2021 yılına bakarsak, 34 bine yakın yeni hakaret davası açıldığı ve bunların 9 binin davaya dönüştüğü anlaşılıyor. Davaların 4 bininde mahkûmiyet ve 1200 davada hapis cezası çıktığı anlaşılıyor.

2014-2021 arası istatistiklerinde durum nedir?

2014-2021 arasına bakarsak, 7 yılda toplam 194 bin hakaret davası açıldığı ve bunların 44,7 bininin davaya dönüştüğü anlaşılıyor. Davaların 17 bininde mahkûmiyet ve 4,9 bininde hapis cezası çıktığı anlaşılıyor.

2014-2021 arasında mahkûmiyet verilen 128 kişi 18 yaşından küçük, 28 tanesi 12-14 yaş grubunda

2014-2020 arasına dair Yaman Akdeniz'in notları şu şekilde:

1. Cumhurbaşkanına hakaret suçundan 2014-2021 döneminde açılan toplam 194.162 soruşturmadan 52.942 tanesinde (yüzde 27) kovuşturmaya yer olmadığına (“KYOK”) dair karar verilmiş. 2021 yılında 33.973 soruşturma açılırken, bunlardan 9.168 tanesinde dava açılmış, 12.667 tanesinde KYOK kararı verilmiş.
2. Aynı döneminde, Cumhurbaşkanına hakaret suçundan açılan 44.675 ceza davasının 16.993'ü mahkumiyet kararı ile sonuçlanmış (yüzde38). Bunlara ek olarak 16.034 davada da (yüzde36) hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (“HAGB”) karar verilmiş.
3. Sonuçta, toplam 33.027 (yüzde 74) davada mahkemeler yargılanan kişileri cezalandırmaya karar vermiş. Toplam 4.864 davada hapis cezası verilmiş. 1.358 davada para cezası, 2.234 davada hapis cezasının ertelenmesine karar verilmiş. 3.384 davada güvenlik tedbiri uygulanmış.
4. Cumhurbaşkanına hakaret suçundan açılan 44.675 ceza davasından sadece 7.772 tanesinde (yüzde17) beraat kararı verilmiş.
5. Resmi istatistiklere göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan döneminde (2014-2021) hakkında mahkumiyet kararı verilenlerden 128 kişi, 18 yaşından küçük ve bu 128 çocuktan 28 tanesi 12-14 yaş grubunda yer alıyor.
6. Dolayısıyla, mesele basit bir mesele olmamakla birlikte, “şikayetten vazgeçmekle” bu tablo pek de değişmiyor. Binlerce vatandaş, Cumhurbaşkanına hakaret suçundan soruşturulmaya, yargılanmaya ve cezalandırılmaya devam ediyor. 

Deprem bölgesinde Cumhurbaşkanına hakaret soruşturmaları ve yargılamalar durmaz, devam eder

Yaman Akdeniz konuyla ilgili olarak şunları söyledi:

"Cumhurbaşkanı devam eden soruşturma ve ceza yargılamalarındaki şikayetleri deprem bölgesinde yer alan kişiler bakımından geri çektiğini açıkladı. Fakat, bu davalar kamu davaları ve soruşturma ve dava açılması için Cumhurbaşkanının şikayeti gerekli değil. En son yayınlanan 2021 istatistiklerine baktığımızda da gerek açılan soruşturma sayılarında gerekse açılan dava ve mahkumiyet sayılarındaki artışın devam ettiğini görüyoruz. Dolayısıyla, Cumhurbaşkanının jestinin devam eden soruşturmalar ve yargılamalar bakımından pek bir etkisi olmayacaktır."

Bu kadar davanın maliyeti nedir?

Toplam 7 yıllık davaya baktığımızda çok büyük soruşturmaya karşın, ancak 4'de birinin yani yüzde 23'ünün davaya döndüğünü ve davalarda yüzde 38'inin mahkûmiyet, yüzde 11'inin hapis cezası ile sonuçlandığını görüyoruz. Beraatle sonuçlanan sayı ise yüzde 17. Yani açılan yaklaşık her 4 davadan birinden beraat kararı çıkmış.

Bu rakamlara sadece 2021 olarak bakarsak ise, davaların Erdoğan lehine ağırlıkları artmış. Her 100 davadan 27'si davaya dönmüş. Bu davalardan yüzde 45'i mahkûmiyet ve yüzde 13,5 hapis cezası ile sonuçlanmış. Beraat oranı yüzde 23 olmuş.

Yıllara göre değişmenin nedeni acaba nedir? Ayrıca günde ortalama 100 soruşturma ve 25 davanın, acaba mahkemelerimize ve ülkenin bütçesine maliyeti ne olmaktadır? Merak ediyoruz. Bir gün daha detaylı incelenir ve hesaplanırsa bunları da görüyor oluruz.

Eğer bu konudaki diğer gelişmeleri merak ediyorsanız; geçen yılın raporu uzantısında yazdığımız ve burayı tıklayarak ulaşabileceğiniz yazıda şunları bulabilirsiniz;

1. Diğer cumhurbaşkanlarına açılan davalar ve beraatleri
2. Yabancılara karşı açılan davaları
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine taşınan bazı davaların kararlarından örnekleri
4. Amerikan başkanlarının hakarete karşı yaklaşımlarını