Bir sürü okuyucumuzdan "VPN'lere ne oldu?" mesajı alıyoruz. Sizce ne olmuş olabilir? Tabii ki tahmin ettiniz. BTK, operatörlere engelleme talimatı verdi. Aldığımız bilgiye göre 25 Kasım'da.

ABD'de, bizim BTK'nın eşdeğeri olan FCC'nin başkanı olan Jessica Rosenworcel'in bu hafta Elon Musk ile ilgili bir gelişme için yaptığı açıklamaya bakarsanız, şöyle diyor:

"FCC, tüketicilerin her yerde güvenilir ve uygun fiyatlı yüksek hızlı geniş bant erişimine sahip olmasını sağlamakla görevlendirildi."

Neymiş, interneti (veri) ve ses trafiğini düzenlemekle görevli kurum, tüketicilerin internet erişiminin iyiliği için çalışıyormuş. Bizde ise tam tersi bir durum mevcut. BTK, yani internetin gelişmesinden sorumlu olan kurum, internet altyapısının fibere çevrilmesini ve gelişmesini engellediği yetmiyormuş gibi, insanların özgürce internete ulaşmasını sağlayan VPN yazılımlarını da sürekli olarak, operatörlere emir vererek engelletiyor.

Proton VPN bu hafta yine bloklandığını yazınca araştırdık ve aldığımız habere göre, bu hafta yine operatörlere bir emir gitti ve VPN listesi verilerek, hepsinin engellenmesi istendi. Bloklanması istenen VPN'ler şu şekilde:

BTK operatörlere gönderdiği talimatta bu VPN'lerin hemen kapatılması yanında,

1. alternatif erişim yöntemlerinin sürekli olarak takip edilmesini
2. trafik ve miktarındaki değişimin izlenmesi ve raporlanması

için de talepte bulunuyor. Buradaki "alternatif erişim yöntemleri" neden muğlak bir ifade? Bunu soruyoruz çünkü anlaşılan bu bir sopa. Ya bu ifadeyi anlayamadıkları, yakalayamadıkları yöntemler için koymuşlar, ya da BTK'nın para cezası kesmek için arayacağı bahane.

2016'dan beri Türkiye'de VPN'ler engelleniyor

BTK bildiğiniz gibi, dünya internet haberleri engelletme şampiyonu. Onunla sadece Rusya yarışabiliyor. İlk kez 2016'da VPN'leriengellemeye karar verdiler. O zaman detaylı yazmıştık.

Daha sonraki yıllarda da BTK sürekli VPN engellemesi konusunda talimatlar yayımladı.

Daha önceki yazılarımızda belirtmiştik. VPN için farklı mimariler var. Bunların iki tanesini bankalar ve finansal kurumlar ve hatta noterler kullanır. Bu nedenle VPN'i tamamen engellemek mümkün değil. Bu türlü VPN'lerin bazı türlerine yasak getirebiliyor ama tamamına getiremiyor. Bu da hukuk uyguluyorsa yarısına uyguluyor anlamına geliyor.

Ama hukuk demişken, bu talimatın arkasında bir mahkeme kararı olmadığını belirtelim. Yani BTK bu kararı kendi kendine veriyor. Bu da insan hakları (yani Anayasa'daki haberleşme hürriyeti) açısından sorun değil midir? 

Ama zaten, engellenen VPN firmaları farklı markalar ya da IP'ler üzerinden servis verebiliyor. Yani, yukarıda BTK'nın verdiği talimattan da göreceğiniz üzere bu aslında bir "kaç-kovala-kaç" süreci. BTK yasaklayacak, firmalar yeni ürün ya da IP yapacak. Asla tam engelleyemeyecekler. Komedi diyelim.

Yanı sıra, bugünlerde yerli VPN'ler görmeye başladık. Yerli malı, yurdun malı desek de arkasından düşünüyoruz. Bunlar acaba yukarıda bahsettiğimiz istihbarat türü yazılımlar mıdır? Kendi yerel şirketlerimiz için bile güvensizlik taşıyoruz.

Ama daha kötüsü, iletişim altyapılarıyla bu kadar oynanması tehlikelidir. Bir şey yapıyoruz derken, bakmışsınız dünyanın internet trafiği engellenmiş. Bunu daha önce Pakistan yaşadı mesela.

VPN nedir, nasıl çalışır?

VPN nedir, Türkiye'de BTK sayesinde bilmeyen kalmadı bize göre ama yine de biraz bilgi verelim. VPN mevcut internet hatlarının üzerine kurulan bir tüneldir. Tünelin iki ucunda bulunanlar haberleşebilir. Dışarıdan bakanlar tünelin içini göremez.

Ancak tüneli kuranlar (yani VPN şirketinin kendisi) da tünelin içini görebilir. Çünkü şifreleme anahtarlarına sahiplerdir. Bu nedenle mevcut VPN şirketlerinin çoğu istihbarat kurumlarına aittir. Bu da, ülkeyi VPN'e mecbur bırakanların bir yandan da güvenliği risk ettiğini gösterir.

Haberleri engelleyeceğiz, insanlar AKP'nin istemediği haberleri görmesin derken, olan VPN kullanmak zorunda bırakılan insanların kişisel verilerini tehlikeye atmak anlamına geliyor. Maalesef.