Hukuki olarak mücbir (zorlayıcı) sebep, "herhangi bir kimse tarafından alınacak önlemlere karşı, önüne geçilmesi olanaksız, borcun yerine getirilmesine engel, borçlunun iradesi dışında beklenmedik olaylar" şeklinde tanımlanıyor.

Bu durum vergisel ödevlerin de yerine getirilmesini engellediği için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) aşağıdaki halleri mücbir sebep olarak kabul ediyor:

- Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk,

- Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler,

- Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler,

- Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması gibi haller.

Mücbir sebep hallerinden birinin bulunması halinde, bu sebep ortadan kalkıncaya kadar süreler işlemiyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı (Bakanlık), mücbir sebep sayılan haller dolayısıyla mücbir sebep hâli ilan etmeye ve bu sürede vergi ödevlerinden hangilerinin yerine getirilemeyeceğini belirlemeye yetkili.

İşte Bakanlık bu yetkisine dayanarak Mart ayında 518 no.lu VUK Tebliği ile "birinci kapatma dönemi" olarak tanımlayabileceğimiz dönem için,

- Koronavirüs salgınından doğrudan etkilenen ve ana faaliyet alanı itibarıyla; alışveriş merkezleri dahil perakende, sağlık hizmetleri, mobilya imalatı, demir çelik ve metal sanayii, madencilik ve taş ocakçılığı, bina inşaat hizmetleri, endüstriyel mutfak imalatı, otomotiv imalatı ve ticareti ile otomotiv sanayii için parça ve aksesuar imalatı, araç kiralama, depolama faaliyetleri dahil lojistik ve ulaşım, sinema ve tiyatro gibi sanatsal hizmetler, matbaacılık dahil kitap, gazete, dergi ve benzeri basılı ürünlerin yayımcılık faaliyetleri, tur operatörleri ve seyahat acenteleri dahil konaklama faaliyetleri, lokanta, kıraathane dahil yiyecek ve içecek hizmetleri, tekstil ve konfeksiyon imalatı ve ticareti ile halkla ilişkiler dahil etkinlik ve organizasyon hizmetleri sektörlerinde faaliyette bulunan mükellefler ile,

- Ana faaliyet alanı itibarıyla İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilen yüzme havuzu, hamam, kaplıca, spor, oyun ve düğün salonu, berber ve kuaför gibi işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükellefler için 1 Nisan 2020 ila 30 Haziran 2020 (bu tarihler dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinin olduğunu kabul ve ilan etti. 

Bu kapsamdaki mükelleflerin mart, nisan ve mayıs dönemlerine ilişkin KDV ve muhtasar beyannamelerin verilme süresini 27 Temmuz 2020 günü sonuna, ödeme sürelerini altışar ay uzattı. SGK da aynı dönem primlerinin ödeme sürelerini altışar ay uzattı.

Haziran başından itibaren bu kapanma dönemi sona erdirilerek "normalleşme dönemi"ne geçildi ve idari tedbirler peyderpey kaldırıldı.

Ancak Koronavirüs vakalarının artması nedeniyle, 20 Kasım Cuma saat 20.00'den geçerli olacak şekilde İçişleri Bankalığınca "ikinci kapatma dönemi" olarak tanımlayabileceğimiz aşağıdaki idari tedbirler alınmak zorunda kalındı:

1) Alışveriş merkezi, market, berber, kuaför ve güzellik merkezleri sadece saat 10.00 ile 20.00 arasında açık olacak.

2) Restoran, lokanta, pastane, kafe, kafeterya gibi yeme ­ içme yerleri 10.00 ile 20.00 saatleri arasında sadece paket servis veya gel­ al hizmeti verecek şekilde açık olabilecek. Restoran, lokanta veya on - line yemek sipariş firmalarınca saat 20:00'den sonra sadece telefonla ya da on - line sipariş üzerine paket servis hizmeti verilebilecek.

3) 12.2020 tarihine kadar sinema salonlarının; yeni bir karar alınıncaya kadar ise kahvehane, kıraathane, kır bahçesi, internet kafe/salonu, elektronik oyun salonları, bilardo salonları, lokaller ve çay bahçeleri ile halı sahaların faaliyetleri durdurulacak. Daha önce faaliyetleri durdurulan nargile salonları ile ilgili uygulama aynen devam ettirilecek.

4) Tüm illerimizde; 65 yaş ve üzeri vatandaşlarımız gün içerisinde 10.00 ile 13.00 saatleri, 20 yaş altı vatandaşlarımız (01.01.2001 tarihi ve sonrasında doğanlar) ise 13.00 ile 16.00 saatleri arasında sokağa çıkabilecek olup (işyerleri ile illiyetlerini gösteren çalışma/SGK kaydı vb. belgeyi ibraz eden çalışanlar hariç), bu saatler dışında ise bu yaş gruplarındaki vatandaşlarımızın sokağa çıkmaları kısıtlanacak.

5) Yeni bir karar alınıncaya kadar hafta sonları 10.00 - 20.00 saatleri dışında sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak. Üretim, imalat ve tedarik zincirleri bu kısıtlamadan muaf olacak. Bu doğrultuda ilk uygulama olarak 21 Kasım Cumartesi günü saat 20.00'den 22 Kasım Pazar günü saat 10.00'a ve 22 Kasım Pazar günü saat 20.00'den 23 Kasım Pazartesi 05.00 saatine kadar sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak. Sonraki hafta sonlarında da uygulama yeni bir karar alınıncaya kadar aynı şekilde devam edecek.

Bu yeni tedbirler yukarıda belirtilen işletmelerin ticari faaliyetlerini önemli ölçüde daraltacak, bazılarının faaliyetini tamamen durdurma noktasına getirecektir.

Bu nedenle yeni kısıtlama tedbirlerinin bazı mükellefler açısından mücbir sebep hâli yaratacağını düşünüyorum.

Umarım Hazine ve Maliye Bakanlığı bu durumu bir an önce görüp, İçişleri Bakanlığı'nca alınan yeni tedbirlerden etkilenecek sektör ve mükellefler için mücbir sebep halinin varlığını ilan eder.