Gelir Vergisi Kanununa göre, gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabi. Gelir unsurları; ticarî kazanç, ziraî kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan oluşuyor.

Serbest meslek faaliyeti, "sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına bağımsız olarak yapılması" olarak tanımlanıyor.

Serbest meslek faaliyetini kendi nam ve hesabına, mutat meslek halinde yürüten avukat, doktor, diş hekimi, veteriner hekim, mimar, mühendis, müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir, danışman, ressam, yazar, bestekar, kimyager, noter, öğretmen, artist, menajer, senarist, yönetmen, ebe, sünnetçi, arzuhalci, rehber ve sağlık memuru vb. kişiler "serbest meslek erbabı" kabul ediliyor. (Bu vesileyle zaten çoğul olan "erbap" kelimesinin çoğulun çoğulu şeklinde "erbapları" olarak kullanılmasından rahatsız olduğumu belirtmek isterim. Buna benzer çoğulu tekil olarak da kullanılan kelimelere bazı örnekler: emsal, emlak, esnaf, evlat, evrak, eşya, enkaz, tüccar, nüfus, tadilat…)

Serbest meslek faaliyeti ister devamlı isterse arızî olarak yapılmış olsun yıllık beyan esasında gelir vergisine tabidir. (2020 yılı başında değişen telif istisnası ile ilgili yazıma buradan ulaşabilirsiniz.)

Gerçek usulde kazanç, bir takvim yılında serbest meslek faaliyeti karşılığı tahsil edilen para ve ayınlar ile diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirilmek suretiyle hesaplanır.

Gelir Vergisi Kanununda serbest meslek kazancının tespitinde indirilecek giderler tek tek sayılmıştır. Mesleki yayınlar için ödenen bedellerin de gider olarak indirilebileceği kabul edilmiştir.

Ayrıca sadece serbest meslek erbabının değil, yıllık beyanname veren tüm gelir vergisi mükelleflerinin beyan ettiği gelirden "eğitim harcamaları"nı indirmesi mümkündür. İlgili maddeye göre, beyan edilen gelirin yüzde 10'unu aşmaması, Türkiye'de yapılması ve vergi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla mükellef kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin eğitim ve sağlık harcamalarını, gelir vergisi beyannamesi ile beyan ettiği gelirden indirim konusu yapabilir.

Bu açıklamaları yakın zamanda rastladığım bir özelgeyi tartışmak için yaptım. Serbest meslek erbabı olarak serbest muhasebeci mali müşavirlik faaliyetinde bulunan bir kişi Maliye’ye başvurarak bir özelge talep ediyor.

Yıl içerisinde çeşitli kitap ve dergiler ile eğitim programları aldığını, kitapların bir kısmının mesleki yayınlarla ilgili olduğunu; bir kısmının tarih, coğrafya gibi genel kültür ile ilgili kitap ve dergilerden oluştuğunu (hukuk kitapları, tek düzen hesap planı kitapları, kullanılan muhasebe programlarına ait kitaplar, office programları kitapları -Word, Excel, PowerPoint gibi-, bağımsız denetim kitapları) ve eğitim programlarının (online hukuk, bağımsız denetim, office programları) olduğunu belirterek, bu kitap ve dergiler ile eğitim programlarına ilişkin harcamaların mesleki yayın alımı kapsamında (GVK 68/6) gider olarak ya da Gelir Vergisi Kanununun ilgili maddesi (GVK 89/1-2) kapsamında yıllık beyannamede indirim konusu yapılıp yapılamayacağını ve bu harcamalara ilişkin faturalarda gösterilen KDV’nin indirilip indirilemeyeceğini soruyor.

Keşke sormasaymış!

Söz konusu özelgeye göre,

- Mesleki faaliyetin elde edilmesi ve devam ettirilmesi ile açık ve doğrudan bir bağı bulunan ve yapılan işin mahiyetine uygun olan hukuk, tek düzen hesap planı, muhasebe programlarına ilişkin kitaplar, office programları kitapları, bağımsız denetim kitapları ve diğer mesleki yayınlara ilişkin harcamaların, iş hacmi ile de orantılı olması kaydıyla gider olarak dikkate alınması mümkün. (Bu görüş doğru ve beklenen bir görüş, her ne kadar ilgili bentte "iş hacmi ile de orantılı olması kaydıyla" ibaresi yer almasa da. Bunu ileride ayrıca tartışırız.)

- Tarih, coğrafya, genel kültür ile ilgili kitap ve dergiler gibi mesleki faaliyetin yürütülmesi için zorunlu olmayan kitap ve dergiler için ödenen bedellerin ise gider olarak dikkate alınması mümkün değil. Bu kitaplara ilişkin giderlerin ilgili madde kapsamında beyanname üzerinde indirimi de mümkün bulunmuyor. (Bu görüş de beklenen bir görüş, sürpriz değil. Ancak bu konuyu da ileride geniş bir şekilde tartışmak isterim, çünkü okunan her kitabın kişiye, dolayasıyla yaptığı işe katkı sağladığına inanıyorum. )

- Online eğitim (hukuk, bağımsız denetim, office programları) giderleri, serbest meslek kazancının tespitinde indirilecek giderler arasında sayılmadığından, gider olarak indirilemez. Ancak, söz konusu eğitim giderlerinin ilgili maddede (GVK 89/1-2) yer alan şartların yerine getirilmesi halinde, yıllık beyanname üzerinde beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması mümkün.

Özelgenin son bölümüne katılmıyorum. Soruyu soran meslek mensubu, online eğitim giderlerinin, mesleki yayın alımı (GVK 68/1-6) kapsamında gider olarak indirilip indirilemeyeceğini soruyor.

Özelgede sadece bu bent kapsamında değil, genel bir değerlendirme yapılarak, serbest meslek kazançlarında indirilebilecek giderleri düzenleyen 68’inci maddede bu giderlerin indirilebilecek giderler arasında sayılmadığı gerekçesiyle, gider olarak indirilemeyeceği belirtiliyor.

Özelgenin devamında, şartlar sağlanırsa, bu giderlerin eğitim harcamaları kapsamında yıllık beyanname üzerinde indirim konusu yapılabileceği ifade ediliyor. Tabii ki bu durumda KDV indirim konusu yapılamayacak demektir.

Özelgede, online eğitim harcamalarının, indirilebilecek giderler arasında sayılan "mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri" kapsamında değerlendirilmediğini görüyoruz.

Bence söz konusu eğitim giderleri mesleki faaliyetin ifası için alınan hizmetler kapsamında gider olarak indirilebilir, KDV’si de indirim konusu yapılabilir.

Bu olay bize birkaç konuda ders veriyor:

• Özelge talep ederken sektörün sorumluluğunu sırtımızda hissetmeliyiz.
• Açık olan konularda özelge talep edersek sürprizlerle karşılaşabiliriz.
• Özelge talep dilekçesinde hukuki değerlendirmeler açık ve net olmalı, mümkünse örneklerle desteklenmelidir.

Bu özelge nedeniyle Gelir İdaresini de eleştirmek durumundayım. Hasılattan mesleki faaliyetle ilgili, bir diğer ifadeyle mesleki faaliyetin devamı için katlanılan eğitim giderini indiremeyeceksek, neyi indireceğiz?

Online eğitim giderlerini beyanname üzerinde indirim konusu yapmak gider yazmakla aynı avantajı sağlamıyor. Çünkü beyanname üzerinde indirim imkânı, beyan edilen gelirin yüzde 10’u ile sınırlı olarak yapılabiliyor ve bu kapsamda yüklenilen KDV mesleki faaliyet nedeniyle hesaplanan KDV’den indirim konusu yapılamıyor. Beyanname üzerinde eğitim harcaması indirimi KDV dâhil tutar esas alınarak yapılıyor. Yani eğitim giderinin beyanname üzerinde indirimine izin vermek, serbest meslek kazanç defterine gider yazıp KDV’sini indirmenin sağladığı avantajı sağlamıyor.

Meslek mensupları için sürekli eğitimin zorunlu olduğu ve pandemi sebebiyle online eğitimlere olanak tanındığı bir ortamda Gelir İdaresinin bu görüşü vermesini doğru bulmuyorum. Umarım en kısa sürede bu görüş değiştirilir.