Matrah ve vergi artırımından yararlanabilmek için bu ayın sonuna kadar artırıma ilişkin beyanda bulunmak gerekiyor.

Yapılandırmadan yararlananlara/yararlanacaklara bazı uyarılarım var.

Matrah/vergi artırımı için hesaplanan vergileri süresinde ödemeyenler kanundan yararlandırılmıyor

Matrah/vergi artırımından yararlanmak için başvuran mükellefler, hesaplanan vergileri yapılandırma kanununda öngörülen süre ve şekilde (yani peşin veya 6 eşit taksitte) ödemek zorundalar.  Eğer bu ödemeler yapılmazsa, artırım hükümlerinden yararlanma hakkı kaybediliyor. Bunun anlamı, artırımın sağladığı vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olmama avantajının (yani korumanın) ortadan kalkması.

Üstelik ödeme şartının ihlali nedeniyle korumadan yararlanılamadığı halde artırım nedeniyle tahakkuk ettirilen vergilerin gecikme zammıyla birlikte takip ve tahsiline devam ediliyor. Ödenmeyen vergilere ilk taksit ödeme süresinin son günü (1 Kasım 2021) vade kabul edilerek gecikme zammı hesaplanıyor.

Daha önceki yazılarımda da bu durumu eleştirmiştim. Çünkü matrah artırımından, sağladığı inceleme ve tarhiyat muafiyeti nedeniyle yararlanılıyor. Kanuna uygun ödeme yapılmaması nedeniyle bu avantaj/hak kaybedilince, bu vergilerin tahsilinden vazgeçilmesi -yani terkini- gerekir. Bu durumun yeni uyuşmazlıklara neden olacağını düşünüyorum.

Son iki yapılandırma kanununda bu şartın getirilmesinin nedeni, geçmişte matrah artırımında bulunup hiç ödeme yapmayan kişilerin bulunmasıydı. Maliye bu durumu önlemek istiyor olabilir, bu anlaşılabilir ve kabul edilebilir bir yaklaşım, ancak ödeme yapmayan mükellefleri hem kanundan yararlandırmayıp hem de vergileri gecikme zammıyla birlikte tahsil etmeye çalışmak adil değil! Benim eleştirdiğim nokta bu…

Bu risk nedeniyle önerim, eğer artırım nedeniyle tahakkuk eden vergileri ödeyemeyecekseniz hiç artırımda bulunmayın! Karşılığında hiçbir fayda sağlayamadığınız bir vergi borcu ile karşı karşıya kalabilirsiniz…

Ödemeleri unutma vs. gibi nedenlerle aksatma olasılığına karşı peşin ödemenin tercih edilmesini öneririm. Üstelik bu yapılandırma kanunu öncekilerin aksine peşin ödeme yapanlara indirim sağlıyor.

Matrah veya vergi artırımı nedeniyle tahakkuk eden vergilerin tamamının, ilk taksit ödeme süresi içerisinde (1 Kasım 2021 tarihine kadar) peşin olarak ödenmesi hâlinde yüzde 10 indirim yapılıyor ve taksitle ödeme yapılmadığı için katsayı uygulanmıyor. Yani toplam avantaj taksitli ödemeye nazaran yüzde 19 civarında oluyor.

Hem ödeme riskini ortadan kaldırmak hem de indirim kazanmak için peşin ödeme avantajlı görünüyor!

Matrah ve vergi artırımının hatalı yapılması hangi sonuçlara neden olabilir?

Değer okurlar, matrah ve vergi artırımına ilişkin hesaplamalar ve beyan öyle sanıldığı kadar kolay değil. Özellikle birden fazla gelir türünün bulunduğu durumlarda gelir vergisi matrah artırımı ile katma değer vergisinde her dönemde hesaplanan KDV’nin bulunmadığı durumlar epey karmaşık.

Bu nedenle Maliye 15 Eylül’de internet sitesinde yayınladığı bir rehber ile birden fazla gelir unsuru için nasıl gelir vergisi matrah artırımı yapılacağını çok sayıda örnekle açıklamak zorunda kaldı. Bu rehbere ilişkin değerlendirmelerimi 16 Eylül 2021 tarihli yazımda bulabilirsiniz.

7326 sayılı yapılandırma kanununda bu duruma ilişkin şöyle bir hüküm var: Matrah veya vergi artırımı ile ilgili olarak doğru beyan yapılmaması veya vergi hataları nedeniyle eksik tahakkuk eden vergiler, ilk taksit ödeme süresinin sonunda tahakkuk etmiş sayılır ve bu kanunda açıklandığı şekilde tahsil edilir.

Önceki kanunlarda da bu hüküm vardı. Ancak matrah artırımını düzenleyen son iki yapılandırma kanunu (7143 ve 7326) hariç ödeme şartını ihlal kanundan yararlanma hakkını ortadan kaldırmadığı için sorun yaratmıyor, sonradan vergi dairesinin tespit ettiği eksiklikler ödenerek artırımdan yararlanmak mümkün oluyordu. Yani matrah artırımı iptal edilmiyordu.

Son iki kanunda, ödemeleri bu kanuna göre yapmamak artırımdan yararlanma hakkını ortadan kaldırdığı için, ödenecek vergideki eksikliğin geç tespit edilmesi ödeme şartının ihlali sonucunu doğurabilir. Bu da artırımdan yararlanma hakkının kaybedilmesine neden olabilir.

Tebliğde bu husus aşağıdaki gibi açıklanıyor:

“Matrah ve vergi artırımında bulunan mükelleflerin, matrah ve vergi artırımlarının, 7326 sayılı Kanun hükümlerine uygun yapılıp yapılmadığı vergi dairelerince araştırılabilecektir. Kanun hükümlerine göre, doğru beyan edilmeyen veya vergi hataları nedeniyle eksik beyan edilen matrah ve vergi artırımları ile ilgili olarak eksik tahakkuk eden vergiler, ilk taksit ödeme süresinin sonunda tahakkuk etmiş sayılacak ve Kanunda açıklandığı şekilde tahsil edilecektir.”

Gördüğünüz gibi tebliğ kanundaki hükmü tekrarlıyor. İlave bir açıklama yok!

Burada, eksikliğin ne zaman ve nasıl tamamlanması halinde yapılandırma hakkının devam edeceği Maliye tarafından açıklığa kavuşturulmalıdır.

Diyelim ki hatalı matrahın esas alınmasından ya da yüzde 20 yerine indirimli yüzde 15 vergi oranının kullanılmasından dolayı eksik vergi tahakkuk etmiş olsun. Vergi dairesi bu eksikliği ilk taksit ödeme süresi sonuna kadar tespit ederse sorun yok, farklar mükellefin ödeme tercihine göre peşin ödeme tutarına veya taksitlere eklenerek doğru ödeme yapılması sağlanabilir.

ANCAK eksiklik taksit süreleri içinde veya sonradan tespit edilirse ne olur?

Kanunda geçen “…Kanunda açıklandığı şekilde tahsil edilecektir” ifadesi ne anlama geliyor?

Kanuna göre ödeme, peşin veya 6 taksitle yapıldığına göre, kanaatimce eksiklikler 6 taksit ödeme süresi içinde tespit edilir ve (ilk taksit ödeme süresi sonunda tahakkuk etmiş sayılarak) gecikme zammı ile birlikte son taksit süresi sonuna kadar ödenirse, yapılandırma hakkı kaybedilmez, kaybedilmemelidir.

Tespitin taksit süreleri bittikten sonra yapılmasını ise sıkıntılı bir durum olarak görüyorum.

Görüldüğü gibi, matrah/vergi artırımına ilişkin vergiyi süresinde ödemek kadar doğru tutarda ödemek de önemli. Bu nedenle önerim, sonrasında bir sürpriz ile karşılaşmamak için, beyanın doğru yapılıp yapılmadığı konusunda vergi dairesinin kontrolünü, mümkünse ilk taksit ödeme süresi içinde, değilse taksit süreleri bitmeden sağlamaya çalışmak...

Son uyarı: Kanunun matrah ve vergi artırımına  ilişkin hükümlerinden yararlanmak üzere beyanda  bulunanlar, başvuru süresinin sonuna kadar bu beyanlarını düzeltebilir (dolayısıyla iptal edebilir) ve ödeme seçeneklerini değiştirebilirler. Eski beyanlarını artırmak isteyenler ilk beyanlarını iptal edip, yeni beyanda bulunmak suretiyle bunu sağlayabilirler.