Değerli okurlar, hesap dönemi takvim yılı olan kurumlarda 2023 yılı kazançlarına ilişkin beyan dönemi bugün başladı. Beyannamelerin bu ay sonuna kadar verilmesi ve ödemesinin de en geç ayın son günü yapılması gerekiyor.

Kurumlar vergisi beyan süresi ve geçici vergide enflasyon düzeltmesi yapılmaması konusunda Maliyeden beklentiler

Henüz beyanname verme süresi yeni başlamışken verilme süresinin uzatılması ihtiyacını bugünden ifade etmek istedim.

Malum Mart ayı seçim ayıydı. Ramazanın Mart ve Nisan gibi yoğun bir çalışma dönemine denk gelmesi ve arkasından gelecek uzun bir bayram tatili, mükellef ve mali müşavirlerin Nisan ayı ortasına kadar normal çalışma düzenini olumsuz etkileyecek. Buna bir de enflasyon düzeltmesi çalışmalarını eklersek sanırım konuyu neden bugünden açtığımız anlaşılacaktır. Mali müşavirler anlaşılan bu yıl da bayram tatili yapamayacaklar!

Enflasyon düzeltmesinin 2023 yılı beyanlarına etkisi olmasa da, parasal olmayan aktif kalemlerin hesaplanan düzeltilmiş değerleri, 2024 yılının amortisman ve maliyet bazını oluşturacağı için söz konusu çalışmalar geciktirilemez.

Şartlar sağlandığı için 2024 birinci geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapılması gerekiyor. Maliye geçici vergi dönemlerinde mali tabloların düzeltilip düzeltilmeyeceğini belirlemeye yetkili, eğer bu yetkisini kullanmazsa Mayıs ayı kabus gibi geçecek.

Gelir vergisi beyanname verme süresinin 5 Nisan'a uzatılmış olması bile kurumlar vergisi hazırlıklarını geciktirecektir. 

Ayrıca eskiden son (dördüncü) dönem geçici vergi beyannamesi hazırlandığında yıllık kurumlar vergisi beyannamesi de neredeyse hazırlanmış olurdu. Dördüncü dönem geçici vergi beyannamesinin kaldırılması bu açıdan iyi olmadı, maalesef mükellefler de hazırlıklarını geciktiriyorlar.

Bana sorarsanız sürenin en az 1 ay uzatılması gerekir!

2023 yılında kurum vergilemesini etkileyen düzenlemeler ve ihtirazî kayıtla beyan seçeneği 

2023 yılı kurum vergilemesi ile ilgili çok önemli değişikliklerin gerçekleştirildiği bir yıl oldu. Bu durum, yapılan değişikliklerden olumsuz etkilenen birçok mükellefin 2023 yılı beyanlarını ihtirazî kayıtla yapma seçeneğini gündeme getiriyor.

2023 yılı beyanları için de yine başta finansman gider kısıtlaması olmak üzere, ihtirazî kayıtla beyanname verme seçeneğini değerlendiren çok sayıda mükellef var.

Önceki yıl başta ek kurumlar vergisi ve finansman gider kısıtlaması olmak üzere, birçok konuda mükellefler ihtirazî kayıtla beyanda bulunup, dava açtılar. Bu davalar sürüyor. Aynı konularla ilgili olarak mükelleflerin 2023 yılı için de ihtirazî kayıtla beyanname verebilecekleri beklenmelidir.

Maliyenin neden mükelleflerle bu kadar çok vergi ihtilafı yaşandığı konusunu değerlendirmesi gerekir. Bu hiç de iyi bir görüntü değil…

Şimdi gelelim 2023'te yaşanan önemli gelişmelere…

Kurumlar vergisi oranı artırıldı

2007 yılında yürürlüğe giren yeni Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) ile kurumlar vergisi oranı yüzde 20 olarak belirlendikten sonra uzun bir süre bu oranda herhangi bir değişiklik yapılmadı. Hatta tam bu oranın düşürülmesi tartışılırken ekonomik gelişmeler geçici maddelerle oranın bazı yıllarda artırılarak uygulanmasına neden oldu.

Ancak uzun süre sabit uygulanan oranda ve oran indirimleri konusunda son yıllarda çok sık ve önemli değişiklikler yapıldığını gözlemliyoruz. Bu durum da hem sistemi karmaşıklaştırıyor, hem de mükelleflerin vergi risklerini artırıyor. Dolayısıyla yaşanan ihtilaflar da artıyor.

Kurumlar vergisi oranında, 2007'den sonra gerçekleştirilen değişiklikler sırasıyla şöyle: 

1) 2017 yılı başında, 6770 sayılı Kanunla, üretim faaliyetiyle iştigal eden KOBİ'lerin birleşmelerinde, münhasıran üretim faaliyetinden elde edilen kazançlara uygulanmak üzere birleşilen dönemi takip eden üç hesap dönemi için kurumlar vergisi oranını yüzde 75'e kadar indirimli uygulatmaya Cumhurbaşkanı yetkili kılındı (Bu yetki hiçbir zaman kullanılmadı).

2) 2017 yılı sonunda, 7061 sayılı Kanunla KVK'ya eklenen geçici 10 uncu maddeyle, kurumlar vergisi oranı 2018, 2019 ve 2020 yılı kazançları için yüzde 22'ye yükseltildi. 

3) 2020 yılı sonunda, 7256 sayılı Kanunla, payları ilk defa en az yüzde 20 oranında halka arz edilen kurumların halkı arzı takip eden 5 hesap dönemine ait kurum kazançlarına kurumlar vergisi oranının 2 puan indirimli olarak uygulanması sağlandı.

4) 2021 yılı başında, 7316 sayılı Kanunla KVK'ya eklenen geçici 13 üncü maddeyle, kurumlar vergisi oranı 2021 yılı kazançları için yüzde 25, 2022 yılı kazançları için yüzde 23 olarak belirlendi. 

5) 2022 yılı başında 7351 sayılı Kanunla, imalatçı ve ihracatçı kurumların münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına uygulanacak kurumlar vergisi oranında 1 puan indirim yapıldı. 

6) 2022 yılı Nisan ayında 7394 sayılı Kanunla, yüksek kazanç elde ettiği varsayılan finansal kurumlar[1] için kurumlar vergisi oranı yüzde 20'den yüzde 25'e yükseltildi. Aynı Kanunla geçici 13 üncü maddede de değişiklik yapılarak, kurumlar vergisi oranı yüzde 25'e yükseltilen finansal kuruluşların 2022 yılı vergilendirme dönemine ait kurum kazançları için de kurumlar vergisi oranının yüzde 25 oranında uygulanması sağlandı.

7) Bu kadar sık yapılan değişiklikler hata yapmaya müsait bir ortam yarattığından, 7394 sayılı Kanunun kurumlar vergisi oranını değiştiren 25 inci maddesinin yürürlük tarihinde yapılan önemli bir hata (yapılan değişikliklerin 2023 yılı ile sınırlı olarak yürürlüğe sokulması) 7417 sayılı Kanunla düzeltildi. Böylece, 2024 ve izleyen yıllarda da finansal kurumlara yükseltilmiş vergi oranının (yüzde 25'in) uygulanması ve yüzde 20 olan genel oranın 2024 ve izleyen yıllar için geçerli olması sağlandı.

8) Ancak çok geçmeden 2023 yılının başında 7456 sayılı Kanunla KVK'nın vergi oranı ile ilgili 32 nci maddesinde bir değişiklik yapılarak, kurumların 2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına, özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2023 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere, genel kurumlar vergisi oranı yüzde 20'den yüzde 25'e ve finansal kurumlar için uygulanan yüzde 25 oranı yüzde 30'a yükseltildi. Ayrıca yine 2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara uygulanmak üzere, ihracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına uygulanan 1 puan indirim 5 puana çıkarıldı.

9) Son olarak, 2023 yılı Aralık ayı sonunda 7491 sayılı Kanunla yapılan ve 1/1/2023 tarihinden itibaren elde edilen gelirler ve kazançlara uygulanmak üzere yürürlüğe giren bir değişiklikle, aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak imalatçı veya tedarikçi kurumların, dış ticaret sermaye şirketleri veya sektörel dış ticaret şirketleri üzerinden gerçekleştirdikleri ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına uygulanacak indirim de 5 puan olarak belirlendi.

Bütün bu değişiklikler sonucunda tek bir kurumlar vergisi oranı yerine mükelleflerin türüne, sektörüne, halka arz edilme durumuna ve yararlanılan indirimlere göre farklı kurumlar vergisi oranlarına sahip kaotik bir sisteme evrildik.

Ayrıca KVK'nın 32/A maddesi uyarınca, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlardan elde edilen kazançlara, ilgili teşvik belgesinde yer alan yatırıma katkı ve vergi indirim oranları dikkate alınarak yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren, yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar indirimli kurumlar vergisi uygulanabiliyor. Yine, bu mükelleflerin yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımları dolayısıyla yatırım döneminde diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlarına indirimli kurumlar vergisi uygulanması da mümkün bulunuyor.

KVK'nın 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisinden yararlanan mükelleflerin ihracat veya imalat faaliyetleri nedeniyle aynı zamanda 1 veya 5 puanlık indirimden yararlanmaları söz konusu olduğunda, ilgili tebliğe göre, öncelikle 1 ve 5 puanlık indirimler uygulanacak, sonrasında ise tespit edilen indirimli bu orana teşvikli yatırımlar nedeniyle Kanunun 32/A maddesi kapsamındaki vergi indirimi oranının uygulanması gerekecek.

Görüldüğü üzere, gelinen noktada, uygulanacak kurumlar vergisi oranının tespit edilmesi dahi son derece karmaşık bir uğraşı gerektiriyor.

Bugünlük bu kadar yeter. Gelecek yazımda 2023 yılı ile ilgili tartışmalı konulara devam edeceğim.

[1] Bankalar, 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketler, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri.