Okurlarımızdan yapılandırmaya ilişkin en çok soru emlak vergisinde geliyor. Sorular iki noktada yoğunlaşıyor. Birincisi 2020 yılı emlak vergisi kapsamda mı, ikincisi ise geçmiş yıllara ilişkin belediyelerce tahakkuk ettirilmemiş borçlar yapılandırılabilir mi?

Öncelikle belediyelere olan kesinleşmiş borçların yapılandırılmasını genel olarak açıklayalım.

Kanuna göre belediyelerin tahsil ettikleri Vergi Usul Kanunu kapsamına giren borçlar için yapılandırmadan yararlanmak mümkün.

Bu borçlar neler olabilir?

Emlak vergisi, çevre temizlik vergisi, ilan ve reklam vergisi, haberleşme vergisi gibi belediyelerce tahsil edilen vergi borçları ile yol harcamalarına katılma payı, kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve su tesisleri harcamalarına katılma payı borçlarını kapsama giren bu yükümlülüklere örnek gösterebiliriz.

Yapılandırmaya başvurabilmek için belediyelere olan borçların;

- 31 Ağustos 2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde ise bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamlarından,

- 2020 yılına ilişkin olarak 31 Ağustos 2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamlarından oluşması gerekiyor.

Örneğin, Temmuz/2020 ve önceki dönemlere ait ilan ve reklam vergisi kapsama girerken, Ağustos/2020 dönemine ait ilan ve reklam vergisi, beyannamenin Eylül/2020 ayında verilmesi gerektiğinden kapsama girmiyor. Aynı şekilde, Temmuz/2020 ve önceki dönemlere ait haberleşme vergisi borçları için yapılandırmadan yararlanmak mümkünken Ağustos/2020 ve sonraki dönemlere ait haberleşme vergisi için yararlanılamayacak.

Yapılandırmadan yararlanabilmek için ayrıca dönem itibarıyla kapsama giren bu borçların kanunun yayım tarihi (17 Kasım 2020) itibarıyla kesinleşmiş ve vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş olması gerekiyor.

Tekrarlıyorum, yapılandırmadan yararlanabilmek için kapsama giren borçlar, 17 Kasım tarihinde veya daha önce kesinleşmiş olacak ve yine 17 Kasım itibarıyla ödenmemiş olacak. Ödenmişse zaten borç yok ve yapılandırmaya da gerek yok demektir. Yani süresinde ödeyenler yine her zamanki gibi vatandaşlık ödevini zamanında yapmış olmanın huzuru ile yetinecekler. Bu haksızlığı gidermenin yolu, vergisini zamanında ödeyen uyumlu mükellefe gelir ve kurumlar vergisinde olduğu gibi belli bir oranda (örneğin yüzde 5) indirim uygulamaktır.

2020 yılına ilişkin emlak vergisi ile çevre temizlik vergisinde ise kanunda özel bir hüküm var.

2020 yılına ilişkin tahakkuk eden emlak vergisi ile iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisinin sadece birinci taksitleri için yapılandırmadan yararlanmak mümkün, ancak ikinci taksitleri kapsama girmiyor.

Vadesi 31/8/2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olan ve 17 Kasım itibarıyla kesinleşmiş bulunmakla birlikte ödenmemiş olan aşağıdaki borçlar da yapılandırılabiliyor:

- Belediyelerin 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen, asli ve fer’i amme alacakları,

- Belediyelerin ücret alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacakları,

- Belediyelerin su, atık su ve katı atık ücreti alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacakları (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil,

- Büyükşehir Belediyelerinin katı atık ücreti alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacakları (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil),

- Büyükşehir Belediyeleri Su ve Kanalizasyon İdarelerinin su ve atık su bedeli alacakları ile bu alacaklara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i alacakları (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil)

Yapılandırma nasıl yapılacak?

Yapılandırmaya konu borçların borç asıllarının tamamının yapılandırma kapsamında ödenmesi şartıyla ceza, faiz, gecikme zammı ve faiz gibi fer’i alacakların tamamı silinecek.

Alacak asılları üzerinden hesaplanan faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları kullanılarak hesaplanacak Yİ-ÜFE tutarının ödenmesi gerekecek.

Özetle sadece alacak asıllarının tamamı ile Yİ-ÜFE farkı ödenecek. Ceza ve diğer fer’i alacakların tamamı ise silinecek.

31 Aralık 2020 tarihine kadar başvuru yapılması gerekiyor. Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinden (www.gib.gov.tr) veya e-Devlet (www.turkiye.gov.tr) üzerinden İnteraktif Vergi Dairesine giriş yaparak başvuru yapmak çok kolay.

Peşin veya 18 eşit taksitle (toplam 36 ay) ödeme seçeneği var. Peşin ödemede Yİ- ÜFE farkının yüzde 90 veya yüzde 50’si (ödemenin yapıldığı tarihe bağlı olarak) alınmıyor. Taksitli ödemelerde ise taksit sayısına göre belirlenen katsayılar oranında ilave ödeme yapılması gerekiyor.

Geçmiş yıllara ilişkin emlak vergisi borcu tahakkuk ettirilmemiş olanların durumu

Bana sorulan sorulardan anladığım kadarıyla, geçmiş yıllara ilişkin henüz tahakkuk ettirilmemiş önemli bir emlak vergisi borcu söz konusu. Bu durum emlak vergisi sisteminden kaynaklanıyor.

Emlak vergisinde beyan esası 2002 yılında kaldırıldı. Bu nedenle emlak vergisi için mükelleflerin beyanname vermeleri gerekmiyor. Vergiyi tarh etme görevi belediyelere ait. Belediyelerin bu vergiyi doğru ve zamanında tahakkuk ettirebilmesi için yıl içinde gayrimenkul satın alanların yılsonuna kadar belediyelere "emlak vergi bildirimi" vermeleri gerekiyor.

Yeni alınan veya intikal eden bir gayrimenkule ilişkin bildirimin normalde gayrimenkulün alındığı yılın sonuna kadar gayrimenkulün bulunduğu belediyeye yapılması gerekir. Ancak işlem yılın son üç ayında gerçekleşirse, işlem tarihinden itibaren üç ay içinde bildirimin yapılması mümkün. Alıcının emlak vergisi ödeme mükellefiyeti satın aldığı yılı izleyen yıldan itibaren başlıyor. Satış yılına ait vergiyi ise satıcı ödemek zorunda…

Örneğin 2020 yılı Temmuz ayında bir daire satın alan kişinin 31 Aralık 2020 tarihine kadar belediyeye emlak vergisi bildirimini vermesi gerekir.

c

Emlak vergisinde beyan usulü geçerli olmadığından vergiyi tarh ve tahakkuk ettirme görevi belediyelere ait. Bu bildirimin geç verilmesi veya verilmemesi sebebiyle verginin geç tahakkuk ettirilmesi veya ettirilmemesinden dolayı mükellefe vergi ziyaı cezası kesilemez. Bu konuda istikrar kazanmış (müstakar) yargı kararları var.

Bu durumda belediyenin satıcı adına vergiyi tahakkuk ettirmeye devam etmiş, satıcının da bu vergiye itiraz edip ödememiş olması muhtemeldir. Belediyenin bu vesileyle satışı öğrenmesi ve doğru tahakkuku yapmış olması gerekir.

Emlak Vergisi Kanununa göre, emlak vergisi; vergi değerini tadil eden (örneğin gayrimenkulün satılması gibi) sebeplerle bildirim verilmesi gereken hallerde, vergi değerini tadil eden sebeplerin meydana geldiği yılı takip eden yılın Ocak ayı içinde, vergi değerini tadil eden sebebin yılın son üç ayı içinde gerçekleşmesi ve bildirimin izleyen yılda verilmesi halinde bildirimin verildiği yılda tarh edilir.

Buna göre örneğin 2017 yılının Ağustos ayında gerçekleşen bir satış işleminde 2018 yılı emlak vergisinin alıcı adına 2018 yılı Ocak ayında; Kasım ayında gerçekleşen bir satış işleminde ise 2018 yılı Şubat ayında bildirim verilmiş olması halinde 2018 yılı Şubat ayında tarh edilmiş olması gerekir. Bu şekilde 2018 yılının Ocak veya Şubat ayında tarh edilen verginin 17 Kasım 2020 itibarıyla ödenmemiş olması halinde yapılandırmadan yararlanılabileceği açık.

Bu örnekte bildirimin 17 Kasım 2020’den sonra verildiğini ve belediyece verginin bu tarihten sonra tarh edildiğini varsayarsak, dönem itibarıyla yapılandırma kapsamına girdiği çekişmesiz olan 2018 yılına ait bu vergi için yapılandırmadan yararlanılamayacak mıdır?

Maalesef uygulamada belediyeler verginin yeni tahakkuk ettirildiğini gerekçe göstererek yapılandırma başvurularını kabul etmiyorlar. Bence belediye tarafından 17 Kasım 2020’den sonra tahakkuk ettirilmiş olsa da bu durumdaki vergilerin ilgili olduğu dönemde tahakkuk etmiş ve kesinleşmiş olduğunun kabulü gerekir. Bir başka ifade ile bu tür örneklerde tahakkuk ve kesinleşme tarihi olarak ilgili olduğu döneme itibar edilmesi gerekir. Çünkü gecikmenin sorumluluğunu mükelleflere yükleyemeyiz, esas sorumluluk belediyelere aittir.

Belediyelerin bu durumdaki kişilerin başvurularını kabul etmesini umuyorum.

Hazine ve Maliye Bakanlığının da bu konuda açıklama yapması isabetli olacaktır.

Son söz: Emlak vergisinde artık bildirim uygulamasını kaldırma zamanı gelmedi mi?