Covid-19 virüsünün mutasyona uğrayan yeni varyantları sonrasında hastalığın yayılım hızını kontrol altında tutma amacıyla 14 Nisan 2021 Çarşamba gününden itibaren uygulanan iki haftalık "kısmi kapanma" süreci yerini "tam kapanma" olarak adlandırılan sürece bırakıyor.

Her ne kadar kısmi kapanma tedbirleri sonrasında salgının artış hızının önce yavaşladığı, sonra durduğu, son günlerde ise düşüş eğilimine girdiği söylense de, tam kapanmaya gerek duyulduğuna göre anlaşılan tablo söylendiği gibi değil.

İçişleri Bakanlığı uygulanacak tedbirleri bir genelge ile duyurdu. Sonra internet sitesinde 28 Nisan'da yayınladığı "Tam Kapanma Tedbirleri Genelgesi İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular" ile oluşan tereddütleri gidermeye çalıştı (Çok önemli sonuçları olan açıklamaları "Sıkça Sorulan Sorular" yoluyla aydınlatmaya çalışmak doğru bir bilgilendirme biçimi değil. Tamam internet çağındayız, ancak düzenli mevzuat takip eden birisi olarak bu bilgilendirme biçimi bana doğru gelmiyor. Daha önce Merkez Bankası ve Ticaret Bakanlığı da bu şekilde bilgilendirme yapmıştı.)

Sokağa çıkma kısıtlaması

Hafta içi hafta sonu ayrımı olmaksızın 29 Nisan 2021 Perşembe günü saat 19.00'da başlayıp 17 Mayıs 2021 Pazartesi günü saat 05.00'te bitecek şekilde tam zamanlı sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak.

Zorunlu haller dışında şehirler arası seyahatlere izin verilmeyecek.

Sokağa çıkma yasağı uygulanacak günlerde üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması; sağlık, tarım ve orman faaliyetlerinin sürekliliğini sağlamak amacıyla bazı yerler ve kişiler kısıtlamadan muaf tutuldu. 43 maddeden oluşan geniş bir muafiyet listesi var.

Bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar haftada yedi gün 10.00-17.00 saatleri arasında faaliyet gösterebilecekler. Paket servis de bu saatler arasında olanaklı. Zincir marketler pazar günleri kapalı olacak.

Yeme-içme yerleri (restoran, lokanta, kafeterya, pastane gibi yerler) sadece paket servis şeklinde faaliyet gösterebilecekler. Ramazan ayı sonuna (13 Mayıs 2021 Perşembe gününe) kadar 24 saat, Ramazandan sonra saat 01.00'e kadar paket servis yapılabilecek.

Tüm ticari işletme, iş yeri ve/veya ofisler kapanacak

Yasak süresince temel gıda, ilaç ve temizlik ürünlerinin satıldığı yerler ile üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması amacıyla muafiyet kapsamında bulunan iş yerleri dışında tüm ticari işletme, iş yeri ve/veya ofisler kapalı olacak, uzaktan çalışma haricinde yüz yüze hizmet verilmeyecek.

Kamuda kapanma yok, uzaktan veya dönüşümlü çalışma yapılacak

Tam kapanma sürecinde sağlık, güvenlik, acil çağrı gibi kritik görev alanları hariç olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarında hizmetlerin sürdürülebilmesi için gerekli olan asgari personel seviyesine düşülecek (asgari personel seviyesi toplam personel sayısının yüzde 50'sini aşmayacak) şekilde uzaktan veya dönüşümlü çalışma yapılacak.

Özel sektörde ofisler kapalı ama şirketler açık

Muaf iş yerleri hariç tüm işyerleri ve ofisler kapalı olacak, ancak bu durum şirketlerin kapanacağı, çalışmayacağı anlamına gelmiyor. Uzaktan çalışma modeliyle şirketler çalışmaya devam edecek.

Vergi daireleri, Sosyal Güvenlik Kurumu birimleri, bankalar ve nöbetçi noterler açık olacak. Yani ekonomik ve ticari faaliyetler devam edecek.

Yargı ve idari süreler durmadı

Geçen sene ilk kapanmada yargıda ve vergide süreler kanunla durdurulmuştu. Tam kapanmada bu süreler durdurulmadı. Bu nedenle Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulu, acil işler dışındaki duruşmalar ile müzakere ve keşiflerin ertelenmesi yönünde tavsiye kararı aldı.

Yasal olarak süreler devam ettiği için zorunlu müdafi/vekil, duruşma, ifade gibi yargısal görevlerin icrasıyla sınırlı kalmak kaydıyla avukatlar ile dava ve icra takiplerine ilişkin yapılacak zorunlu iş ve işlemler için adliyelere gitmesi gereken taraf veya vekilleri (avukat) ile mezat salonlarına gidecek ilgililer sokağa çıkma kısıtlamasından muaf tutuldu.

İnceleme, takdir, tarhiyat, uzlaşma, indirim vs. gibi vergisel işlemlerde de süre durmadı. Ancak talep eden mükelleflerin işlemlerine ilişkin erteleme taleplerinin kabul göreceğini tahin ediyorum.  

Mali müşavirler de muaf

Muafiyet nedenine bağlı olmak ve ikametlerinden iş yerlerine gidiş/gelişleri ile sınırlı olmak kaydıyla serbest muhasebeciler, serbest muhasebeci mali müşavirler, yeminli mali müşavirler ile çalışanları da sokağa çıkma yasağından muaf olacaklar. Yani vergi daireleri açık ama zorunlu olmadıkça yüz yüze hizmet vermiyor, buna karşılık mali müşavirler salgında hizmete devam ediyorlar. Mali müşavirleri riske maruz bırakan bu yaklaşımı bir müşavir olarak kınıyorum.

Mücbir sebep ilan edilmeli

Hazine ve Maliye Bakanlığı sadece faaliyetleri İçişleri Bakanlığınca geçici süreliğine tamamen durdurulan yani geçici bir süre kapatılan işletmeler için mücbir sebep halini kabul ediyor. Lokanta, kafe, restoran gibi faaliyetlerine sınırlı bir şekilde devam eden işletmeler bu olanaktan yararlandırılmıyor.

Son olarak 524 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 1 Aralık 2020 tarihinden itibaren sinema salonu, kahvehane, kıraathane, kır bahçesi, internet kafe/salonu, elektronik oyun salonu, bilardo salonu, lokal, çay bahçesi, halı saha, yüzme havuzu, hamam, sauna, masaj salonu ve lunapark gibi faaliyetlere yönelik sektörlerde faaliyet gösteren mükelleflerin mücbir sebep halinde olduğu ilan edilmişti.

Maliyenin genel bir mücbir sebep ilan etmesini beklemiyorum.

Nitekim İçişleri Bakanlığı "sıkça sorulan sorular" kapsamında, son günü 30 Nisan'a rastlayan sigorta prim borçları ve yapılandırma taksitlerini ödeyeceklerin sokağa çıkma yasağından muaf tutulacaklarını açıkladı. Yani genel mücbir sebep halinin olmadığını, dolayısıyla ödemenin ertelenmeyeceğini dolaylı olarak söylemiş oldu. Aynı durum 30 Nisan'da ödenmesi gereken 2020 yılına ait kurumlar vergileri için de geçerli.

Ancak kapatılan işletmeler açısından Maliye önceki anlayışına uygun olarak mücbir sebep ilan edebilir.

Yukarıda uzun uzun anlattım. Her ne kadar tam kapanma dense de ortada gerçek anlamda bir tam kapanma yok.

Sokağa çıkma yasağı süresince faaliyetleri kısıtlanan kişi ve kurumlara yönelik herhangi bir destek paketinin açıklanmaması da çok büyük bir eksiklik. Bu konuya ayrıca değerlendirilmesi gereken bir konu olduğundan girmeyeceğim.

Bugün yazıyı bitirirken mücbir sebep konusuna vurgu yapmak istiyorum. Sokağa çıkma yasağı ayrımı yapılmaksızın tüm mükellefler açısından mücbir sebep hali kabul edilmeli ve kapanma süresinde yapılması gereken tüm vergisel yükümlülükler başvuru şartı aranmaksızın ertelenmelidir. Devletimizin buna gücü vardır.

Nitekim Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TURMOB), son günü "tam kapanma" kısıtlaması sürecine denk gelen tüm beyan, bildirim ve ödeme sürelerinin mücbir sebep kapsamında değerlendirilmesi için Gelir İdaresi Başkanlığına başvuruda bulundu.

TURMOB, 29 Nisan 2021-17 Mayıs 2021 tarihlerinde uygulanacak olan tam zamanlı sokağa çıkma kısıtlamasının, ekonomik ve sosyal hayata etkileri nedeniyle, bu tarihlerde vergisel ödevlerin yerine getirilmesinin mümkün olamayacağını, bu nedenle mücbir sebep ilan edilmesi gerektiğini duyurdu.

Konunun asıl tarafı işletmelerin ve onların temsilcisi olan TOBB, TESK ve diğer kuruluşlara mücbir sebep ilanı için gerekli girişimlerde bulunmak üzere çağrı yaptı.

Bu haklı talebe Gelir İdaresi Başkanlığının ne cevap vereceğini merakla bekliyoruz.