Yatırım teşvik sistemimizin belkemiği olan 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) yayımlanalı neredeyse iki yıl tamamlanmak üzere. Sistemde -en önemlisi Şubat 2013’te yapılan ve otomotiv sektörünü ilgilendiren değişiklik olmak üzere- birkaç revizyona gidilmişti. 9 Mayıs tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2014/6058 BKK ile de teşvik sistemine önemli bir makyaj yapılmış durumda. Bu değişikliklerin en dikkat çekici olanlarının altını çizmeye çalışalım;
Daha avantajlı "oran ve sürelere" sahip teşviklerden yararlanmak için gerekli olan yatırıma başlama süresi uzatılmış…
Teşvik sistemi 31/12/2013 tarihine kadar başlanacak yatırımlar için daha yüksek oran ve sürelerde vergi ve SGK destekleri öngörmekteydi. 2014 itibariyle bu avantajlı sure ve oranlar otomatik olarak azalmıştı ve bu durum da yatırımcılar tarafından ciddi bir şekilde eleştirilmekteydi. Bu durumun, yatırım yapma niyetinde olan ulusal ve uluslararası yatırımcıların motivasyonunu düşüreceği vurgulanmaktaydı. Yapılan değişiklik ile bu süre 31/12/2014’e uzatılmış durumda. Dolayısıyla atılan bu adım son derece yerinde.
“Öncelikli Yatırımlara” yeni yatırımlar eklendi
Teşvik sistemimize yeni bir teşvik modeli olarak 2012’de giren “Öncelikli Yatırım” kavramıyla birlikte madencilik, kansorejen/biyoteknolojik ilaç, demiryolu ile yük veya yolcu taşımacılığı, otomotiv, uzay veya savunma sanayine yönelik test merkezleri, rüzgar tüneli, vb. yatırımlar, yapıldıkları yatırımın yerine bakılmaksızın 5. bölge desteklerinden yararlanabilir hale getirildiler. Konuyu somutlaştıralım, 1. Bölge’de yer alan Bursa’da BKK’da belirlenen şartları sağlayan bir otomotiv yatırımı yapan bir yatırımcı 5. Bölge için sağlanan desteklerden yararlanabilmekte.
“Öncelikli yatırım” kapsamına alınan yatırımların yararlanabilecekleri teşvikleri aşağıdaki gibi özetleyebiliriz;
- KDV İstisnası,
- Gümrük Vergisi Muafiyeti,
- 7 yıl süreyle Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği,
- %40 Yatırıma Katkı Oranı ile %80 Oranında Vergi İndirimi,
- 700 Bin TL’ye kadar Faiz Desteği
- Yatırım Yeri Tahsisi
Ayrıca bunlara ek olarak, bu yatımları yapan yatırımcıların “yatırıma katkı oranının %50’sini yatırım döneminde” kullanabileceğini de vurgulanmak gerekli. Bu sayede, yatırım henüz tamamlanıp işletmeye geçmese dahi yatırımcı bir kısım vergisel destekten yararlanabiliyor ve böylece yatırımcı için ek bir finansman olanağı oluşuyor.
Şimdi yapılan değişiklik ile bu öncelikli yatırımlar kapsamına yeni bazı yatırım kalemlerinin girdiği görülüyor. Bunlar;
- “Enerji verimliliğine yönelik yatırımlar”
Bu yatırımların, Enerji Bakanlığı’ndan proje onayı almaları, yıllık asgari 500 ton eşdeğeri petrol enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleştirilmeleri, birim ürün başına en az %20 enerji tasarrufu sağlamaları ve yetırım geri dönüşlerinin de 5 yıl olması gerekiyor.
- “Atık ısıdan elektrik üretme yatırımları”
Bu yatırımlar, bir tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu ile yolu ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar. Doğalgaza dayalı olanlar bu kapsam dışında tutulmuş.
Asgari 50 milyon TL tutarındaki sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) yatırımları ile yer altı doğalgaz depolama yatırımları da öncelikli yatırımlar kapsamına dahil edilmiş.
Bu adımı olumlu bir adım olarak değerlendirmek mümkün; ancak önemli bir yatırım iştahı yaratacak başka birçok yatırım türü daha buraya eklenerek öncelikli yatırım kapsamı biraz daha genişletilebilirdi. Bu sayede, Türkiye -özellikle bazı yatırımlar bağlamında- önemli bir yatırım üssü (hub) haline getirilebilirdi.
Termal turizm de artık “öncelikli yatırım” kapsamında
Önceden, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde yapılacak turizm yatırımlarından bölgesel desteklerden yararlanabilecek nitelikteki turizm konaklama yatırımları “öncelikli yatırım” sayılarak yapıldıkları her yerde 5. Bölge desteklerinden yararlandırılıyordu. Buraya termal turizm de eklenmiş durumda. Artık termal turizm tesisleri de öncelikli yatırım olarak değerlendirilecek.
Türkiye’nin önemli bir potansiyelinin olduğu termal turizmin gelişmesi için atılan atılan bu adım oldukça kıymetli.
Kreş ve gündüz bakımevi yatırımları da 5. Bölge desteği alabilecek
Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise eğitim yatırımları “öncelikli yatırım” olarak desteklenmekteydi. Bu yatırımlar arasına kreş ve gündüz bakımevleri yatırımları da dahil edilmiş.
Teşvik sistemi neyi hedefliyordu?
Yeni teşvik sistemi, Türkiye’nin 2023’te 500 milyar $ mal ve 150 milyar $ hizmet ihracatı yapan ve kişi başına milli geliri 25.000 $ olan bir ekonomik yapıya ulaşabilmesinin en önemli araçlarından birisi olarak hazırlanmış ve bu şekilde 2012’de kamuoyuna duyurulmuştu. Ancak teşvik sisteminden henüz istenen verimin alındığını söylemek oldukça zor. Sistem üzerinde yapılan revizyonlar yerinde olmakla birlikte; sistemin ciddi olarak masaya yatırılıp tekrar elden geçirilmesi de elzem görünüyor. Aksi takdirde 2023 hedeflerine gidilen yolda bu teşvik sisteminin katkısı son derece zayıf kalacak denilebilir.
(*)Bu makale www.KPMGvergi.com ‘dan alınmıştır.
