6583 sayılı 2015 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu 26 Aralık’ta yayımlandı. 2015 Bütçe Kanunu, önemli mali ve ekonomik perspektifler içeriyor. Şimdi, öncelikle Bütçe’nin temel büyüklüklerine, sonra da 2015’te toplanması planlanan vergilere ilişkin satırbaşlarına birlikte bakalım.

Temel Bütçe Büyüklükleri

2015 Bütçesi’nde;

Bütçe Giderlerinin 473 milyar TL, 

Bütçe Gelirlerinin 452 milyar TL, 

Dolayısıyla bütçenin 2015’te 21 milyar TL açık vermesi planlanıyor.

Bu durumda, bütçe açığının GSYH’ya oranının %1,1 civarında gerçekleşeceği ve ilgili %3’lük Masstricht Kriteri’nin de sağlanacağı söylenebilir.

Bütçe Gelirleri ve Vergi Tarafı

Bütçe gelirlerine bakıldığında; 2015 Bütçesi’nde yer alan toplam (red ve iadeler düşülmüş) 452 milyar TL “bütçe gelirinin” 390 milyar TL’sinin vergi gelirlerinden (red ve iadeler düşülmeden önce 427 milyar TL) gelmesi planlanıyor. Özetle bu mali tabloya göre 2015’te toplam bütçe gelirlerinin %86’sı vergi gelirlerinden kaynaklanacak.

Şimdi, kısaca 2015 vergi gelirlerinin ayrıntılarına bakalım;

2015’te red ve iadeler düşülmüş net “Gelir Vergisi” tahsilatının 82 milyar TL olması öngörülüyor. Bu rakam 2014’e kıyasla %9 civarında bir artış anlamına geliyor.

2015’te red ve iadeler düşülmüş net “Kurumlar Vergisi” tahsilatının ise 2014’e kıyasla %12,5 artışla 36 milyar TL olması öngörülüyor. Yani kurumlar vergisinde artış beklentisi, gelir vergisindekinden birkaç puan daha yüksek.

2015 bütçesinde de ÖTV hem toplam bütçe gelirlerimiz içinde hem de toplam vergi gelirlerimiz içinde en yüksek paya sahip gelir kaynağı olarak dikkat çekiyor. 2015 için planlanan ÖTV geliri %5,6 artışla 94,4 milyar TL. ÖTV’nin içerisinde de her zaman olduğu gibi “petrol ve doğalgaz ürünleri (48,1 milyar TL) ve tütün mamülleri (23,5 milyar TL)” başı çekiyor. Arkalarından da 12,9 milyar TL ile “motorlu taşıt araçları” geliyor.

Özetle, 2015’te toplam bütçe gelirlerinin yaklaşık %21’inin; vergi gelirlerinin ise %24’ünden fazlasının ÖTV’den gelmesi planlanıyor. 

2015 için tahsili öngörülen ÖTV ve KDV (dahilde 44 milyar TL ve ithalatta 75 milyar TL) toplamı -red ve iadeler hariç- 213 milyar TL civarında. Diğer bir anlatımla, 2015’te toplam bütçe gelirlerinin %47’si; toplam “vergi gelirlerinin” ise %54,6’sı ÖTV ve KDV’den gelecek. Bu tabloya bakarak, 2015’te de vergi gelirleri içerisinde ağırlığın dolaylı vergiler lehine olduğunu söylemek mümkün; kaldı ki bu rakamların içerisinde 2015’te 9 milyar TL’ye yaklaşacak olan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi de eklemiş değiliz.    

2015 Bütçesinde dahilde alınan KDV’de %12,8; ithalatta alınan KDV’de ise %13,6 artış öngörülüyor. Bu rakamlara bakarak, Bütçe’de 2015’te iç talebin 2014’e kıyasla daha iyi olacağı beklentisinin hakim olduğu söylenebilir; ancak bu beklentinin kolaylıkla gerçekleşmesini beklemek de pek gerçekçi görünmüyor.   

2015’te Özel İletişim Vergisi (ÖİV) için de cebimizden 4,7 milyar TL çıkacak. 1999 Marmara Depremi’nin ardından “geçici” olarak getirilen ve sonradan kalıcı hale gelen ÖİV, bütçe içerisindeki yerini hala koruyor. ÖİV’nin, iletişim maliyetleri üzerinde yarattığı ciddi yük ile bütçeye katkısı arasında ciddi bir fayda maliyet analizine ihtiyaç olduğunu belirtmekle yetinelim.

Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin bütçe içindeki büyüklüğü 8,8 milyar TL. Neredeyse hiç tahakkuk ve tahsilat sıkıntısı olmayan MTV, 2015 bütçesi için de sağlam ve güvenilir bir vergi geliri olarak karşımıza çıkıyor.

2015 bütçesi içinde Damga Vergisi de 11,5 milyar TL ile yerini almış durumda. Damga Vergisi’nde 2014’e kıyasla %10 civarında bir artış öngörülüyor. Bu artış oranına bakarak, ülkemizi “iş yapma kolaylığı endekslerinde” alt sıralara çeken, sözleşme taraflarını kayıt dışı sözleşme yapma konusunda motive eden, sözleşme yapma özgürlüğünü zedeleyen ve yarattığı ciddi maliyetler nedeniyle uluslararası yatırımların ülkemize çekilmesini zorlaştıran damga vergisinin düşürülmesi veya kaldırılması için 2015’te de ciddi bir aksiyon alınmayacağını öngörmek çok da zor değil.

Özetle…

Yukarıda da vurguladığımız üzere, bütçe vergi gelirlerimiz büyük oranda “dolaylı vergilere” dayanıyor. Dolaylı vergilerin, ekonomik konjonktürün olumsuz etkilerine çok daha hızlı tepki verdikleri düşünülünce, 2015’te yaşanabilecek ekonomik dalgalanmaların, bütçe gelirleri üzerinde -özellikle de ÖTV ve KDV kanalı üzerinden- ciddi etkisi olacağını öngörebiliriz. Muhtemel ekonomik dalgalanmalar ve 2015’te gerçekleşecek seçimlerin neticesinde ortaya çıkabilecek olan gelir ihtiyacının, 2015’te de ek vergisel tedbirleri sürekli gündemde tutacağını söylemek mümkün. Bu tedbirlerin içerisinde, ÖTV ve KDV’yi sıklıkla duymamayı umalım. 

(*) Bu makale www.KPMGvergi.com adresinde yayımlanmıştır.