Yine bir seçim öncesi Aleviler yine gündemde...

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan'ın başbakan olduğu dönemde başlatılan Alevi açılımından geriye Alevi bir siyasetçinin deyimiyle "Hacı Bektaş Müzesi'ne giriş ücretinin alınmaması" kaldı. Farklı siyasi eğilimleri olan, farklı siyasi partilerde siyaset yapan Alevilerin (tartışmalar olsa da) cemevlerinin ‘ibadethane’ statüsüne kavuşturulması ve eşit yurttaşlık ortak talebi karşılık bulmadı. 

Alevilerin "Diyanet İşleri’nin Alevi inancını da kapsaması, tek inancın kurumu olacaksa kaldırılması", "zorunlu din dersleri kaldırılsın", "Madımak utanç müzesi olsun" gibi talepleri de karşılık bulmadı. 12 Eylül'ün mirası zorunlu din dersleriyle ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararları da etkili olmadı. Son olarak Anayasa Mahkemesi'nin "ebeveynlerin eğitim ve öğretimin kendi dini ve felsefi inançlarına göre yapılmasını sağlama hakkının ihlal edildiği" yönündeki kararı da seçimlere doğru Cumhur İttifakı'nı harekete geçirir mi bilmiyoruz. İstanbul Sözleşmesi'ni parti tabanındaki bazı kadınların eleştirilerine rağmen cemaat ve tarikatların baskısıyla fesheden Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu konuda adım atması zor görünüyor. 

Kasım 2021'deki Reuters kaynaklı habere göre AKP'li yetkililer cemevlerinin ibadethane statüsüne alınabileceğini söylese de seçim müjdesi olarak bu adım atılır mı, zor... Zira 2008'de AKP'nin Alevi açılımında aktif görev yapan yapan isimler "Diyanet ve Türk Silahlı Kuvvetleri"nin bu açılıma karşı çıktığını kaydediyor. AKP'nin mevcut ittifaklarının da bugün benzer tutumda olduğunun altını çiziyor. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Hüseyin Gazi Cemevi'ni ziyaret etmesinin seçim odaklı olmasının yanı sıra asıl mesajın geçtiğimiz hafta cemevlerine yapılan eş zamanlı saldırıda parmağı olanlara verilmek istendiği, Erdoğan'ın seçimlere giderken böyle bir gerilim istemeyeceğini söyleyenler de var. 

AKP'nin cemevlerine yönelik çalışması yeni değil. Son bir yıldır İçişleri Bakanı Süleyman  Soylu'nun danışmanı olan, daha önce Mehmet Ali Bayar'la siyaset yapan, bir dönem CHP ve 2018 sonrası AKP'de siyaset yapan diş hekimi Ali Arif Özzeybek'in inisiyatifinde yürütülüyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı'nın işbirliği ile cemevlerinin ihtiyaçları, imar ve tahsis talepleri karşılanıyor.

Süleyman Soylu-Ali Arif Özzeybek

Gelelim Ankara'nın yüksek rakımlı tepesinde kurulan, 300 yıllık Bektaşilik geleneğine sahip Hüseyin Gazi Cemevi'ni Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ziyaret etmesiyle ilgili tartışmaya. Erdoğan'ın ilk cemevi ziyareti değil. Erdoğan, 2007'de İstanbul Kazlılçeşme'de bulunan Eriklibaba Cemevi'ni ziyaret etmişti. Başbakan olan Erdoğan yine bir seçim arifesinde bu ziyareti gerçekleştirmişti. 

Hüseyin Gazi Cemevi ziyareti öncesi katılımcılardan hem Covid-19 testi hem de GBT (Genel Bilgi Taraması) istenerek, katılımcılar için ön filtre uygulandı. Ziyaretle ilgili değerlendirmesini aldığım Hüseyin Gazi Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Ali Yıldırım, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ziyaretinin değil ama ziyaretin cemevi inisiyatifinde olmamasının sorun olduğunu ifade ediyor. Bu nedenle katılan kişilerin önceden belirlendiğini, mekânın da buna göre dizayn edildiğini söylüyor. 

Cemevinin eski hali

Yıldırım, Alevi inancında kutsal olan geyik kafasının duvardan kaldırıldığını, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Hacı Bektaş Veli fotoğrafı önünde görüntü vermesinin önüne geçildiğini savunuyor. Cumhurbaşkanlığı’nın tümüyle kendi protokolünü uyguladığını, mevcut Hüseyin Gazi Kültür ve Sanat Vakfı Başkanı Mehmet Ali Ayyıldız’ın -iyi niyetli de olsa- ev sahibi olarak inisiyatifini kaybettiğini, böylece Alevi toplumunun eşit yurttaşlık talebinin gündeme getirilmesinin engellendiğini öne sürüyor ve ekliyor: "Siz bizim mekânımıza geliyorsunuz. Ev sahipliğini bizim yapmamız lazımdı. Orada birlikte oturmayacağım insanlar olabilirdi. Başkanın inisiyatifi elinden gitmiş anlaşılan." 

Erdoğan'ın ziyareti öncesi yeri değiştirilen fotoğraf ve resimler

“Mekân dizaynı ziyaretle ilgili değildi”

Hüseyin Gazi Kültür ve Sanat Vakfı Başkanı Mehmet Ali Ayyıldız ise, mekânsal dizaynın ziyaretle ilgisi olmadığını savunuyor. Tadilatın İçişleri ve Kültür bakanlıkları ve kendi imkânlarıyla iki ay önceden başladığını belirten Ayyıldız, “Hz. Ali'nin mevcut fotoğrafının da su alan duvarda zarar gördüğünü bu neden değiştirildiğini” ifade ediyor. Hacı Bektaş Veli ve Atatürk'ün resimlerinin de tadilat gerekçesiyle yan duvara alındığını dile getiren Ayyıldız, vakıfla ortak çalışan Hüseyin Gazi Cemevi Derneği yönetimine haber vermemesini de "Tadilat boyunca arayıp sormadılar, kızdım haber vermedim" sözleriyle gerekçelendiriyor. 

Hüseyin Gazi Cemevi’nin mevcut hâlinin görüntüsü

Cumhurbaşkanı Erdoğan cemevine ayakkabılarına çıkararak girdi. Kendisine İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da eşlik etti. Ziyaret öncesindeki süreçte, cemevi ocağının üstündeki duvardan kaldırılan fotoğraf ve resimlerin  yerine de Alevi inancının önemli isimlerinin yer aldığı, hat sanatkârlarınca Arapça yazılmış (Türkçeleri de varmış) tablolar asıldı.

Erdoğan: Ehlibeyt’e selam olsun

Cumhurbaşkanı Erdoğan cemevindeki konuşmasında "Peygamberimizin iki emaneti var. Biri Kuran'ı Kerim diğeri de Ehlibeyt. Ehlibeyt'e selam olsun" dediğini aktarıyor Ayyıldız. 

Alevi toplumunun Erdoğan'dan müjdeli haber (ibadethane statüsü)  beklediğini aktardığını ifade eden Ayyıldız "Süleyman Soylu'yu yanına çağırarak, ziyaret niteliği taşıyan Hüseyin Gazi mağarasının askeri bölgede olduğunu, ziyarete açılması talebi konusunda çalışma yapmasını istediğini" söylüyor.

Muharrem Orucu iftarının menüsünde çorba, pilav, taze fasulye ve karpuz ikram edildiğini öğreniyoruz. İade-i ziyarette kendisinin de Erdoğan'a hediye vereceğini (Erdoğan Cumhurbaşkanlığı forsunun yer aldığı çini bir tabak hediye ediyor) ifade eden Ayyıldız, "Cemevlerine ibadethane statüsünün verilmesi talebini doğrudan dile getireceğim" diyor. . 

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu ziyareti çok sayıda cemevinin yeni tartışma konusu. Kimi cemevlerinde ‘dede’nin makamının başka bir kişiye verilmesinin kabul edilemeyeceği de konuşulanlar arasında.

AKP'nin bu kez Süleyman Soylu üzerinden yürüttüğü anlaşılan "Alevi iletişimi" oya dönüşür mü bilinmez, ama Alevi toplumunu "muktedirle ilişki mesafesi" tartışmasına boğduğu bir gerçek...