Poor Things filmi

Poor Things filmi, uyarlandığı politik alegorinin üstüne çıkarak kurduğu baş döndürücü evrende toplumsal cinsiyet rollerini sorgularken, psikolojinin temel taşlarını izleyiciye fırlatıyor.

Yönetmen Yorgo Lanthimos, ilk okuduğunda etkilendiği hikâyeyi canlandırmak için şüphesiz 12 yıl boşa beklememiş. Her şeyin kendi zamanıyla aktığı, kurgunun içindeki muğlak ve deneyimsel zamanla daha net anlaşılıyor.

Postmodern Frankeştayn Bella’nın doğurmadığı bebeğinin beyniyle hayata dönerken arzuladığı şekilde yaşayan bir kadına dönüşmesinin yarattığı ötekiliğin etrafında, nazik toplum ikiyüzlülüğü ve politik doğruculuğun herkesi nasıl ötekileştirecek bir yön bulduğunu masalsı bir hicivle izliyoruz.

Orijinali Viktorya döneminde geçen hikâyenin Lanthimos uyarlamasında görüyoruz ki kadından beklenen ve kadına yüklenenler kadar, baskıcı ve kısıtlayıcı olmasa da erkekliğe biçilen roller de hiç kolay değil. Filmin, kadın ve cinsiyet çalışmaları başta olmak üzere disiplinlerarası okumalar için katmanlı bir kaynak oluşturduğu çok açık.

Kahramanımız hem kadın bir Frankeştayn, hem gotik bir Alice, hem biraz Siddaharta.  Üstelik onu hayata döndüren doktoru/yaratıcısı Godwin (Willem Dafoe) de babası tarafından hadım edilmiş; duyguları babalık, erkeklik, fiziksel yetersizlik, bilimsellik arasında çarpışan bir diğer Frankeştayn. Öteki olmanın ne olduğunu, hayata getirmeden de getirdikten sonra da en derin haliyle kavramış biri.

Bella ise bir yetişkinin bünyesindeki bebeğinin beyniyle canlandığında, güdüleriyle hareket eden Plutchik’in duygu çarkındaki temel duygulara sahip. İnsanları ve dünyayı tanıdıkça, seyahat edip okudukça, hem duyguları hem dili değişiyor. Başta anlayamadığı karmaşık duyguları hissetmeye ve ifadelerine yansıtmaya başlıyor.  Soyut düşünce, felsefe, anlam ve dil ilişkisinin güzelliği diyaloglara yansıyor.

Kahramanımız, yolculuğu sırasında güdüden deneyime erişirken id, ego ve superego gelişimine şahit oluyor ve hazdan anlam arayışına uzanan yolunda her defasında “Ben kimim?” sorusuyla karşılaşıyoruz. Bella, yolculukları ve yol arkadaşlıkları boyunca gaddar, kaba, canavar, zayıf, korkak, eşsiz, özel, kaltak, güzel gibi daha pek çok sıfata mazhar olurken kim olduğuyla ilgilenmeye başladığı anla birlikte, cevabı sokak, kitaplar, insanlar, cinsellik, eğitim, ideoloji ve geçmişinde arıyor. Onunla beraber biz de sorunun cevabını kendimizden önce hep ötekinde aradığımızın ayırımına varıyoruz.

Yapım sinematografik unsurlarla zarafetle dokunmuş ama kostümler kahraman ve hikâyeyle öyle acayip bir etkileşim yaratıyor ki akılda kalmaması mümkün değil. Mürekkep siyahı upuzun düz saçlarıyla Bella Baxter (Emma Stone) herkesten farklı, ayrıksı.

Paris’te randevu evinde çalıştığı sahneler dışında makyajsız. Bu sahnelerde makyajlı olmasının muhtemel sebebi erkekler tarafından seçildiği bir ortamda olması, bir nevi erkek bakışına (male gaze) gönderme. Öte yandan erkek aşıklarından Duncan Wedderburn’ün (Mark Ruffalo) bile korse taktığı bir dönemde korsesiz ve sutyensiz. 

Tasarımcı Holly Waddington, Bella’nın kostümlerindeki omuz detaylarının abartılı olmasına Lanthimos’la birlikte karar verdiklerini söylerken, beyaz hacimli kuyruklu elbise tasarımında Moncler şişme montundan ilhamla, omuzların cüsseli hafifliği Bella’nın nefes alan ciğerleri gibi şekilleniyor. Bununla birlikte vajina bluz, plastik kondom yağmurluk ve Emma Stone’un güzelliğiyle gözlerini yaşartmış duvağı, Bella’nın hep kaçtığı o “kafes”i temsil eden gelinlik de ilk görüşte hafızaya kazınıyor.

Poor Things her öğesiyle görkemli ve düşündürücü. Bella dünyadaki serüveninde bir şekilde yolunu bulurken; intihar, yaşam hakkı, kürtaj, psikoloji, cinsiyet, biyolojik bağlar ve anlam arayışımıza dair sorularla bizi baş başa bırakıyor.