T24’ün genç editörü İsmail Ahmet Yeniçeri dün gece çok önemli bir atlatma habere imza attı: “Gümrüklerde ‘Kırmızı hat’ kararı: Her türlü ithalat ciddi şekilde yavaşlayacak” 

Özet: Türkiye’nin yurt dışından ithal ettiği bütün ürünlerin ay sonuna kadar tek tek gümrük yetkilileri tarafından muayene edilmesine karar verilmiş ve bu karar gümrüklere iletilmişti. On binlerce parça malın tek tek muayene edilecek olması gümrük işlemlerinin çok uzayacağı anlamına geliyordu. Gümrükçüler bunun ithalatın fiilen durması anlamına geldiğini söylüyordu. CHP Genel Başkan Yardımcısı Özgür Özel bu kararı Twitter’da “Cari açık için mucize taktik, 1 Mayıs'a kadar fiilen ithalat yasağı!” şeklinde yorumladı. 

Biraz cinsiyetçi olmakla birlikte duruma cuk oturan bir atasözü: Bayram değil, seyran değil, eniştem beni niye öptü? Hükûmet neden böyle bir karar aldı? Ekonomi yönetimi ithalatı yavaşlatarak ne elde etmek istiyor?

Malum, ekonominin bir numaralı gündem maddesi önümüzdeki bir yıl içinde ödenecek 172 milyar dolarlık döviz borcu. Normalde, 180 milyar dolara yakın ihracat yapan, onun üzerine turizmden her yıl 35-40 milyar dolara yakın para kazanan Türkiye’nin çevirmekte zorlanmayacağı bir tutar bu. Ama Koronavirüs her şeyi değiştirdi. Geçen yazımda belirttiğim gibi normalde dövizin Türkiye'ye giriş kanalları belli: Turizm, ihracat, yabancı sermaye yatırımları… Koronovirüs bu kanalları kurutmuş durumda. Turizm felç, ihracat ciddi oranda yavaşladı, yabancı sermaye Türkiye’den kaçtı. 

Üstelik Türkiye Koronavirüs salgınına çok yetersiz döviz rezerviyle yakalandı. Bu koşullarda Türkiye için bir cent bile altın değerinde. Bilhassa da içinde bulunduğumuz nisan ve mayıs aylarında. Çünkü bankaların döviz borcu ödemeleri bu aylara sıkışmış durumda:

Görüldüğü gibi bankaların nisan, mayıs ile ekim ve kasım aylarında yüklü döviz borç ödemeleri var. mayısı atlattıktan sonra ekime kadar rahatlar. 

Manzara böyleyken ithalatı yavaşlatacak kırmızı hat kararının alınması, “döviz kazandırıcı” bir operasyon izlenimi veriyor.

İthalat yavaşlatılarak nasıl döviz kazanılacak? Bunun sırrı Türkiye’nin ithalatın büyük kısmını “mal mukabili ödeme” şeklinde yapmasında yatıyor. Mal mukabili ödeme ne demek? İthalat yapan şirketin karşı tarafa ödemeyi malları gümrükten çektikten sonra yapması demek. Gümrükte işler ne kadar uzarsa ödemenin o kadar gecikmesi, dövizin o kadar Türk bankalarında kalması demek. 

Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye, ithalatının yüzde 52’sini, yani 105 milyar dolara karşılık gelen kısmını mal mukabili ödeme şeklinde yapıyor. (Veriye dikkatimi çeken Paramedya yazarı Erol Taşdelen’e teşekkürler) 

Türkiye geçen yılın nisan ayında 17.4, mayıs ayında ise 17.8 milyar dolar ithalat yaptı. Bu tutarların yarısı mal mukabili, mallar gümrükten çekildikten sonra ödendi. Kırmızı hat kararı, bu tutarın önemli bir kısmının en az birkaç hafta daha Türkiye’de kalmasını sağlayacak...

Geçen yazımda dediğim gibi: ABD ile Swap'tan haber yok, IMF ihtimal dışı, öyleyse tek çare para basma ve sermaye kontrolleri…