Bugün pandemiden en fazla etkilenen alanlardan birine, kimini mağdur, kimini zengin eden ikinci el otomobil piyasasına bakalım... İkinci elde son bir yılda yüzde 90'a varan fiyat artışları yaşandı. Bunun sebebi, otomobil fabrikalarının pandemide kapanması, sıfır araç bulmanın zorlaşmasıydı. Tabii insanların toplu taşımadan uzak durmasının da payı büyük.
Otomobil piyasasını izleyen veri kuruluşu Cardata'ya göre Koronavirüs nedeniyle en sert önlemlerin alındığı mart - haziran arasında ikinci el araç fiyatları ortalama yüzde 23 yükseldi. Hatta bir an geldi, ikinci el fiyatları birinci eli geçti. Geçen Haziran'da yazdığım "Dikkat balon var: İkinci el otomobil fiyatı 0 kilometreyi nasıl geçti?" başlıklı yazıda, "spotçular" olarak tanımlanan fırsatçı bir kesimin ortaya çıktığını, bunların sıfır kilometre araçları pazarlık dahi yapmadan alıp üstüne bazı modellerde 150 bin TL'leri bulan kârlar ekleyip sattığına dikkat çekmiştim.
O günler geride kaldı… Son günlerde ikinci elde fiyatların gerilemeye başladığına dair haberler geliyor. Yani furya bitti mi?
Cardata'ya göre Kasım ayında ikinci elde fiyatlar ortalama yüzde 6 ila yüzde 12 arasında düştü. Düşüşün sebebi, talebin azalması ve buna bağlı olarak satışlarda yaşanan daralma.
Talep neden azaldı? Çünkü dolar düştü. "Ne alaka?" dediğinizi duyar gibiyim.
Bildiğiniz gibi Kasım'ın başında ekonomi yönetiminde değişim yaşandı. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak yerini Lütfi Elvan'a, Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal da Naci Ağbal'a bıraktı. Naci Ağbal ayağının tozuyla Merkez Bankası'nın politika faizini kallavi oranda (475 baz puan) artırarak yüzde 15'e çıkardı. Bunun etkisiyle dolar 8.50'den 7.60'a geriledi. Birikimini dolar ve Euro'da tutan vatandaş da ikinci el otomobil alımlarını şimdilik erteledi.
Cardata'ya göre ikinci elde fiyatları aşağıya çeken bir neden daha var: Elinde yüksek maliyetli ikinci el araç stoğu bulunan galeriler ve satıcıların, ekonomik istikrarsızlık ve pandemiyle ilgili belirsizlik ortamında, daha fazla stok maliyetine katlanmamak için fiyatları düşürmeleri.
Bunların etkisiyle ikinci elde fiyatlar son bir yılda ilk defa azaldı.
Bazı modellerdeki düşüşlere bakalım:
- 2017 model Fiat Egea'nın (Dizel, manuel) fiyatı yüzde 11.9 gerileyerek 230 bin TL'den 203 bin TL'ye;
- 2018 model Peugeot 301'in (Dizel, manuel) fiyatı yüzde 9.3 gerileyerek 132 bin TL'den 119 bin 600 TL'ye;
- 2016 model Volkswagen Polo'nun (Dizel, otomatik) fiyatı yüzde 9.1 gerileyerek 181 bin TL'den 164 bin TL'ye;
- 2016 model Volkswagen Golf'ün (Dizel, otomatik) fiyatı yüzde 8.5 gerileyerek 230 bin TL'den 210 bin 600 TL'ye;
- 2015 model Renault Fluence'ın (Dizel, otomatik) fiyatı yüzde 8.6 gerileyerek 169 bin TL'den 154 bin 800 TL'ye indi. (Kaynak: Cardata).
Gelelim en önemli soruya: Fiyatlarda düşüş sürecek mi?
Aralık ayı, sıfır araçlarda kampanya ayı... Kampanyaların ikinci el piyasasını olumsuz etkilemesi kaçınılmaz. Bununla birlikte sıfır kilometre araçların fiyatları, bu yıl dövizde yaşanan yükseliş nedeniyle hâlâ çok yüksek. Fiyatı 155 bin TL'nin altında sadece 15 araç kalmış.
Kaynak: Cardata
Üstelik Bankacılık ve Düzenleme Kurumu'nun (BDDK) son kararıyla 300 bin TL'nin üzerinde olan taşıt kredilerinde vade sınırı 48 aydan 36 aya, 750 bin TL'nin üzerindeki krediler için de 48 aydan 24 aya çekildi. Bu da sıfır kilometre araçlara ilgiyi sınırlandıracak bir faktör.
Özetle Aralık ayındaki sıfır araç kampanyaları ikinci eli evet, etkileyecek ama bu etki sınırlı kalacak. İkinci elde fiyat düşüşü bu ay hafif şekilde devam edecek.
Peki 2021'de ne olur? Bu sorunun yanıtı Koronavirüs'e ve Naci Ağbal'a bağlı.
Dolar eğer 7.50'ye doğru gevşerse (Ki, Merkez Bankası bu haftaki toplantısında sert bir faiz artırımı daha yaparsa pekala mümkün), bunun hem ikinci el, hem sıfır araçlara etkisi olacak. Her iki tarafta da fiyat düşüşünün sürmesi şaşırtıcı olmaz. Cardata'nın öngörüsü, doların daha da gerilemesi senaryosunda ikinci elde yüzde 10 daha düşüş yaşanacağı yönünde. Sıfır kilometrede ise düşüş döviz güncellemesiyle sınırlı kalacak.
Ama tabii bir de pandemi var. İngiltere ve Almanya tekrar kapandı. Eğer diğer Avrupa ülkeleri de ekonomilerini kapatırsa otomotiv üretimi dibe vurur, Türkiye'nin ithalatı azalır. Bu da araç tedariğinde ve otomotiv tedarik zincirinde aksamaya yol açar. Cardata'nın kurucusu Hüsamettin Yalçın uyarıyor: "Hele bir de Türkiye'deki otomotiv fabrikaları da kapanırsa, 2021'in ilk aylarında sıfır araç bulma imkanı çok çok azalır. Bu da ikinci el araç fiyatlarının tekrar yükselişe geçmesi anlamına gelir."
