Amerika Başkanı Donald Trump, Amerikan halkını her geçen gün kutuplaştırıp birbirine düşürürken, İngiliz’i, Fransız’ı, Çinli’si, Hintli’si, yerlisi demeden Kanada halkını birbirine yakınlaştırıyor. Şu ana kadar bunu bir tek buz hokeyi başarabilmişti. Kendisine teşekkür ederiz. Trump, 20 Ekim’de gerçekleşecek ancak büyük ihtimalle erkene alınacak Kanada genel seçimlerinin sonuçlarını da etkileyecek. Trump’dan önce Kanadalılar’ın en büyük dertleri enflasyon ve kontrolsüz göçtü. Trump Kanada’yı yüzde 25 gümrük vergileri ve ABD'nin "51. eyaleti" olarak ilhak etmekle tehdit edince, Kanadalılar’ın önceliği değişti.

Bundan birkaç ay öncesine kadar genel seçimleri, Pierre Poilievre liderliğindeki Muhafazakar Parti’nin kazanacağına kesin gözüyle bakılırken, şimdi halk Trumpvari bir tarza sahip olan, 2022'de aşı karşıtı protestolarla Ottawa'yı felç eden kamyonculara destek veren, Elon Musk’ın da desteklediği Poilievre’nin Trump’la yakın olabilme ihtimalinden korkuyor. Liberal Parti’nin ise tarihi bir seçim yenilgisi yaşaması beklenirken, halk birlik ve beraberlik duygularıyla daha demokratik olan Liberal Parti’yi ve çiçeği burnunda lideri Mark Carney’yi tekrar dikkate almaya başladı. Öyle ki son dört yıldır seçim anketlerini Muhafazakar Parti domine ederken, Liberal Parti son altı haftada oyunu 26 puan artırdı ve iki puanla Muhafazakar Parti’nin önüne geçti. Bu gerçek bir mucize. Kanadalılar Trump’la Carney’nin daha iyi başa çıkacağını düşünüyor ve şimdilik oylarını bu yönde kullanmaya hazır görünüyor.

Marc Carney 14 Mart 2025 günü resmen başbakan olmasıyla birlikte ilk resmi ziyaretlerini önce Fransa’ya sonra da İngiltere’ye yaparak Trump’a gönderme yaptı. Carney, her iki ülkede de son derece sıcak karşılandı, her iki ülkenin de güvenilir ve sağlam müttefik olduğunu belirtti ve Kanada’nın Avrupa’dan sonra en Avrupalı ülke olduğunu söyledi.

Bu hafta 10 Maddede Kanada’nın yeni başbakanı Mark Carney’yi tanıyoruz. Bakalım Carney önümüzdeki seçimlerde ipi göğüsleyip, Kanada başbakanı olarak kalmaya devam edebilecek mi?

1. Üç ülkenin pasaportunu taşıyor

Carney, 1965 yılında Kanada’nın Kuzeybatı bölgesindeki Fort Smith şehrinde, İrlandalı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geliyor. Edmonton’da yetenekli bir hokey oyuncusu ve Edmonton Oilers taraftarı olarak büyüyor. Bu sayede Harvard Üniversitesi’nden burs alıyor ve hokey takımının kalecisi oluyor. Harvard’da İngiliz edebiyatı ve matematik okumayı planlayan Carney, Kanadalı-Amerikalı ekonomist John Kenneth Galbraith'in derslerinden çok etkileniyor ve 1988’de Harvard Üniversitesi’nden ekonomi lisans derecesiyle mezun oluyor.  Üzerine Oxford Üniversitesi'nde ekonomi yüksek lisansı ve doktorası yapıyor.

Doğuştan Kanada ve İrlanda vatandaşı olan Carney, 2018 yılında da İngiltere vatandaşlığını ediniyor. Carney, geçtiğimiz Cuma günkü yemin töreninde bir başbakan olarak üç ülkenin birden vatandaşı olmanın doğru olmadığını, İngiltere ve İrlanda vatandaşlıklarından çıkacağını söylüyor.

2. Parlak Wall Street yılları

Oxford’da okurken, ekonomist karısı Diana Fox ile tanışıyor, 1994 yılında evleniyor ve bu evlilikten üç kızı oluyor. Diana şimdilerde iklim değişikliği politikaları konusunda uzman ve Trudeau’nun eski politika danışmanı Gerald Butts ile birlikte çalışıyor.  Carney, Harvard'dan mezun olduktan sonra Wall Street’in en prestijli yatırım bankası Goldman Sachs tarafından yatırım uzmanı olarak işe alınıyor. 2003 yılında bol kazançlı kariyerini bırakıp Kanada Merkez Bankası Başkanı olana kadar, toplam on üç yıl boyunca Goldman Sachs yatırım bankasının Boston, Londra, Tokyo, New York ve Toronto ofislerinde çalışıyor.

3. Kanada ve İngiltere Merkez Bankası başkanlıkları

Carney, 2003 yılında o zamanlar iktidarda olan Liberal Parti hükümeti tarafından Kanada Merkez Bankası'na başkan yardımcısı olarak atanıyor. Daha sonra Muhafazakar başbakan Stephen Harper tarafından Kanada Merkez Bankası’nın başına getiriliyor. Eylül 2008 küresel mali krizinin ardından, faiz oranlarını hızla düşürmesiyle büyük övgü alıyor. Kanada G7 ülkeleri arasında bu krizden en az etkilenen ülke oluyor. Carney, 2013 yılında Kanada Merkez Bankası'nın başkanlığından istifa ediyor ve İngiltere Merkez Bankası'nın başına geçerek, bu görevi üstlenen ilk yabancı oluyor

4. BM'nin İklim Değişikliği Finansmanı özel elçisi

Carney, Mart 2020'de İngiltere Merkez Bankası'ndan ayrılmadan kısa bir süre önce, BM’nin İklim Değişikliği Finansmanı özel elçisi oluyor. Birçok bilim insanının küresel ısınmanın nedeni olduğuna inandığı karbon emisyonlarını artırmadan, ekonomik büyümeyi gerçekleştirmeyi amaçlayan "Net Sıfır- İklim Çözümleri" haritasını çıkartıyor. BM iklim müzakereleri öncesinde özel finansmanı harekete geçirme stratejileri belirliyor ve bu tür yatırımların zamanımızın en büyük ticari fırsatı haline gelebileceğini söylüyor.

5. Yeşilin 50 tonu

Carney, konuşmalarında iklim değişikliğinin varoluşsal bir tehdit olduğunu, tek çözümün ekonomik politikaların yeniden yapılanması olduğunu söylüyor ve ekliyor: "Net sıfır politikasını benimseyen şirketleri artırmak ve desteklemek için 50 ton yeşile ihtiyacımız var. İklim ülkenize ne yapıyor diye değil, ülkeniz iklim için ne yapabilir, diye sorun.” Ancak Carney’nin göreve gelir gelmez ilk icraatlarından biri, Kanada halkının tepkisini çeken karbon vergisini iptal etmek oluyor. ​​

Carney 2021’de yayınlanan kitabı Values: Building a Better World for All  (Değerler: Herkes İçin Daha İyi Bir Dünya İnşa Etmek) adlı kitabında iklim sorununun yanı sıra, 2008 mali krizini ve COVID-19 pandemisini, "Piyasa çözer, bırakalım piyasa çözsün" şeklindeki piyasa köktenciliğinin eksikliklerini topluca gösteren diğer iki büyük uluslararası olay olarak tanımlıyor.

6. Vatikan Kapsayıcı Kapitalizm Konseyi üyesi

İngiltere Merkez Bankası başkanlığından ayrılmasının ardından, 2020'nin sonlarına doğru Vatikan'ın yeni kurulan Kapsayıcı Kapitalizm Konseyi’ne atanıyor. Hatta Values kitabı göreve gelmeden birkaç yıl önce Vatikan'da katıldığı bir öğle yemeğinden anekdotla başlıyor. Carney toplantıya beklenmedik bir şekilde katılan Papa Francis’in konsey üyelerini ekonomik faaliyetlerin ahlaki temellerini güçlendirme yolunda teşvik eden konuşmasından ilham aldığını söylüyor.

7. Liberal Parti’ye kökten bağlı

Carney Trudeau’nun yerine geçtiği seçim kampanyasında kendisini politikadan uzak biri olarak tanıtsa da, ailecek Liberal Parti ile köklü bağları var. Carney’nin okul müdürü babası 1980'lerde Liberal Parti'den parlamentoya adaylığını koyuyor ancak kazanamıyor. 2003’de Kanada Merkez Bankası’nın başına getirilmesi yine Liberal Parti döneminde oluyor. Carney’nin, 2012’de Liberal Parti liderliği için aday olmayı düşündüğü ancak Trudeau aday olunca bundan vazgeçtiği de konuşuluyor. Trudeau, 2020'de Carney’yi ekonomik danışman olarak atıyor. Geçen yılın sonlarına doğru ise Maliye Bakanı olarak atamayı planlıyordu. Bu, önce Maliye Bakanı Chrystia Freeland'ın protesto amacıyla istifasına ve sonradan da Trudeau'nun başbakanlıktan istifasına yol açan sürecin başlangıcı oluyor.

8. Katolik ama kürtaja karşı değil

Katolik olan ve papalık dönemi boyunca kürtajı defalarca kınayan Papa Francis'e olan hayranlığını açıkça dile getiren Carney kadınların kürtaj haklarını savunuyor. 24 Haziran 2022 günü, X hesabında şöyle yazıyor: "Kadınların seçme hakkının güçlü bir şekilde desteklendiği bir ülkede yaşamaktan gurur duyuyorum. Ancak bugün ABD'de alınan yıkıcı karar, ilerlemenin asla hafife alınmaması gerektiğinin açık bir hatırlatıcısıdır. Temel hakları koruma taahhüdümüz sarsılmaz olmalıdır." (24 Haziran 2022’de ABD Yüksek Mahkemesi, kadınların anayasal kürtaj hakkını sona erdirdi ve eyaletlerin kürtajla ilgili yasaları düzenlemesine veya kürtajı yasaklamasına izin verdi.)

9. Trump’a karşı geri adım atmama sözü

Carney, Trump'ın Kanada’ya uyguladığı yüksek gümrük vergilerine karşı mücadele etme sözü veriyor ve geri adım atmayacağını belirtiyor.

11 Mart'ta X hesabında şöyle yazıyor: "Başkan Trump'ın son tarifeleri Kanadalı işçilere, ailelere ve işletmelere bir saldırıdır. Hükümetim, Kanadalı işçileri desteklerken, ABD'nin bu vergilerden maksimumda, Kanada'nın da minimumda etkilenmesini sağlayacak. Amerikalılar bize saygı gösterene, serbest ve adil ticarete ilişkin güvenilir taahhütlerde bulunana kadar vergilerimiz devam edecek."

Carney, aynı Trudeau gibi Ukrayna’nın yanında olduğunu belirtiyor. Gaza’da su, elektrik yiyecek olmamasının kabul edilemez olduğunu, Kanada’nın müttefikleriyle birlikte Orta Doğu’da barışı sağlayacak bir eylem planı üzerinde çalışması gerektiğini belirtiyor.

10. Fazla elit ve halktan uzak olabilir mi?

Kimilerine göre Carney'nin özgeçmişi, küreselleşen dünyada bir seçkinler geçidi gibi. Birleşmiş Milletler iklim finansmanı özel elçisi, Glasgow Net Sıfır Finans İttifakı'nın (GFANZ) eş başkanı, ilerici düşünce kuruluşu Kanada 2020'nin danışma kurulu başkanı, Dünya Ekonomik Forumu'nun kurucu kurul üyesi, Group of Thirty başkanı, Bloomberg Philanthropies, Harvard University Overseers, The Rideau Hall Foundation yönetim kurullarının üyesi ve daha birçok başarılı ünvanı, Carney’nin halkın ihtiyaçlarını anlamasının önünde bir engel oluşturacak mı göreceğiz.