Başkanlığını Burhan Sönmez'in yaptığı, yönetim kurulunda Margaret Atwood, Coetzee, Orhan Pamuk gibi kalemlerin yer aldığı yazarların meslek birliği PEN'in "Savaş, sansür ve zulüm" başlığıyla yayımladığı 2023 - 24 raporuna göre geçtiğimiz yıl dünya çapında 122 yazar ve şair tehdit edildi, yargılandı, hapsedildi, idam edildi.

İsrail Ordusunun bombardımanları sonucu Gazze'de hayatını kaybeden ve hapsedilen 14 yazar var. Bunların arasında Batı Şeria'da Cenin Mülteci Kampında tutulan Özgürlük Tiyatrosu'nun yapımcısı Mustafa Şeta da var. Bir grup tiyatrocu Aralık ayından bu yana yargılanmaksızın gözaltında tutuluyorlar.

Yine Gazze 'de yazar ve şair Musab Ebu Toha, bombalama sırasında ailesinden 30 kişinin ölümüne tanık olduktan sonra Kasım ayında ailesinden geri kalanları Mısır'a götürmeye çalışırken tutuklandı, bir daha da haber alınamadı.

Musab Ebu Toha

PEN Başkanı Burhan Sönmez, İtalyan Republica Gazetesine "Yazarlara genellikle gazeteciler ve diğer insan hakları savunucularıyla aynı öncelik verilmiyor, çünkü taşıdıkları riskler aynı seviyede görülmüyor. Özellikle Amerikalı değilseler. Birçok yazarın mesleğe yeni başlaması ve şöhretli olmamaları da bir başka etken" diyor.

Derneğin raporu tahmin edeceğiniz gibi çatışmalardan ve iç savaşlardan etkilenen, baskıcı rejimler tarafından kontrol edilen ve çöküşün eşiğindeki demokrasileri kapsayan coğrafi bölgeleri içeriyor ağırlıklı olarak.

Uluslararası PEN'in analizi Yemen, Suriye, Sudan, Kongo, Etiyopya, Nijerya'daki etnik sorunların yaşandığı bölgelerdeki baskıların yanı sıra, Latin Amerika, Doğu Avrupa ve Asya 'daki vakaları ve eşcinsel kimliği olanlara yönelik şiddeti de kapsıyor.

Geçtiğimiz Haziran ayında Victoria Amelina'nın Rus savaş suçlularını araştırırken füzeyle Ukrayna'da öldürülmesi gazetelerde yer alırken, tehlike altındaki birçok yazardan pek bahseden olmadı mesela.

Victoria Amelina

Yazarlar Birliği tabii ki saptama yapmakla yetinmiyor, doğrudan müdahale edemese de çok sayıda yazarın güvenli bir yere götürülmelerine yardımcı olmaya çalışıyor. Burhan Sönmez, bu yıl en fazla fonun Sigrid Rausing Trust'ın desteğiyle ülkeden tahliye edilmeleri için 22 Afgan yazara verildiğini söylüyor.

Türkiye, Belarus, Sırbistan, Küba, Honduras, Nikaragua, Mısır ve Myanmar'daki sorunlar içinse imza toplamanın ötesine geçilememiş, yani bir şey yapılamamış.

Baskı deyince ilk akla gelen ülkelerden biri de Çin tabii ki. Kapatılan Apple Daily gazetesinin yayıncısı Hong Konglu demokrasi yanlısı aktivist Jimmy Lai ömür boyu hapis cezası ile içeride tutuluyor. Filipinler'de 2021 Nobel Barış Ödülü sahibi Maria Ressa yıllardır davadan davaya sürüklenirken Türkiye'den verilen örnek dördüncü kez yargılanan ve Fransa'da sürgünde yaşayan Pınar Selek oluyor.

Şair el-Behairy bir şiir kitabı nedeniyle 2018'den bu yana Mısır'da tutuklu. Cezası bitmiş olmasına rağmen yeni suçlamalar yöneltilip hapiste tutuluyor. Eylül ayında intihara teşebbüs etmiş.

Baskı biçimleri arasında malumunuz olduğu gibi sürgün ve tecrit de yer alıyor. Honduraslı yazar ve aktivist Dina Meza sürekli izlendiğini bildirmiş. Eritre'de gazeteci ve şair Dawit İsaak'tan ise 2002'de tutuklanmasından bu yana haber alınamamış.

PEN rapor hazırlar da Putin olmaz mı? Kasım ayında araştırmacı gazeteci Anna Politikovskaya'yı öldürmekten 20 yıl hapis cezasına çarptırılan Sergei Khadzhikurbanov'un salıverilmesi ürkütücü değil mi?

İtalya ilginç bir vaka ile yer alıyor listede. Faşizm sempatizanı eski gazeteci Başbakan Giorgia Meloni'nin gazeteci - yazar Roberto Saviano'ya açtığı hakaret davası.

Saviano, mafyaya yönelik kaleme aldığı kitapların dizi olması vesilesi ile Türkiye 'de de kısmen tanınıyor. O da Türkiye'yi yakından takip eden bir gazeteci. Hapis olduğu süreçte Ahmet Altan için bir yazı kaleme almış ve "O içerde iken ben nefes alamıyorum" demişti. Davanın sonucu mu? Saviano kaybetti ve 1000 Euro para cezasına çarptırıldı.

PEN merkezinin bulunduğu İngiltere'de ise Julian Assenge'ın tutuklu olma meselesi inmiyor gündeminden. Ekim 2010'da ABD'nin Irak ve Afganistan'da işlediği suçları delillendiren binlerce gizli belgeyi yayımlayan Assange'ın Yüksek Mahkeme'de başlayan ABD'ye iade davası sürüyor. Davaya tepkilerde çığı gibi. PEN de Wikileaks 'ın kurucusunun özgürlüğünün ve gazetecilik dürtüsünün tanınması için mücadele veriyor.

2019'dan bu yana Londra'daki Belmars Hapishanesi'nde olan Assange'ın ABD'ye değil memleketi Avustralya'ya geri dönmesi gerektiğini söyleyen Avustralya Başbakanı Albanese de hükümet olarak devrede olduklarını tüm diplomatik kanalları açık tuttuklarını söylüyor.

Havalar ısındı, bir kap su lütfen

Meraklıları bilir; birlikte yaşadığımız hayvanları "görmek" insanı asla kurtulamadığı bir acı dünyasında yaşatır. Kış olur başlarında bir dam olmadan sapır sapır döküleceklerini bilir adeta göz göze gelmeye korkarsınız, mama bırakırsınız bırakmasına ama siz sıcak evinize doğru yola koyulurken arkanızda onu ayazda bıraktığınızı bilir buz kesersiniz.

Yaz olunca da su meselesi devreye girer. Herkes elinde su şişeleri ile gezerken yanı başında, durakta, sokakta dili dışarda susuz kalmış kedi köpekleri görmez gözler. Israrla koyduğunuz su kapları da birkaç saat içinde kağıt toplayıcılar tarafından götürülür.

Hayvancıkların kemikleri ısındı duygusu yerini susuzluk kaygısına bırakır yine bir gram huzur bulamazsınız.

İBB birçok şeyin yanında kültür dünyamıza çok sayıda kitap ile katkıda bulunuyor. İskelelerin yanı başındaki dükkanlardan satın alabileceğiniz bu kapsamlı kitaplardan biri de hayvanlara yönelik: Hayvan Hakları Tarihi ve Türkiye.

Ekrem İmamoğlu tatlı bir giriş yazısı yazmış: "(…)Bir sokakta, bir caddede ya da mahallede yaşayan masum canlara bir kap su ya da yemek veriliyorsa bilinmelidir ki o bölgede vicdan vardır, merhamet vardır. Bunların hepsinin olduğu yerde her şey güzeldir (…)"

Doğru ama milyonlarca hayvan insan vicdanına bırakılamayacak kadar kıymetli.

İBB uzunca bir süredir gezici araçlar oluşturdu. Sokakta yaşayan insanların yıkanmasını, bakımını sağlıyor, sağlık sorunlarıyla ilgileniyor. Sıra hayvanlar için de somut bir şey yapmakta. Kısırlaştırma en önemli mesele, ikincisi de bakım.

Yaz geldi. Giderek artan sıcaklıkla mücadele edebilmeleri için sokaktaki canlar için kalıcı kapların yerleştirilmesi gerekiyor, kırılıp, çalınamayacak türden.