Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından tek kutuplu bir düzenin hâkim olduğu söylenen dünyamız 2022 yılı sonlarında çok ilginç bir kavşağa doğru ilerliyor. Bu kavşak, dünyanın önde gelen ekonomilerinin oluşturduğu G7 blokuna alternatif olarak beliren BRICS grubu ülkelerin aralarındaki ticari ve ekonomik işbirliğini “ödeme sistemleri” alanına da taşımasıyla şekillenecek gibi görünüyor. Zira Avrasya Ekonomik Birliği’nin (AEB) yürütme organı niteliğindeki Avrasya Ekonomik Komisyonu (AET), son dönemde genişleme sinyalleri veren BRICS grubuyla birlikte bir “ortak ödeme sistemi” geliştirme hazırlığı içinde.

Kasım ayı sonlarında Izvestia gazetesinde yer alan konuya ilişkin habere göre, temel hedef, toplam üretimleri G7 ülkelerinin tamamını aşmış olan BRICS çatısı altındaki Rusya Federasyonu, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, Brezilya ve diğer ülkelerin ulusal ödeme yöntemlerini tek bir ödeme sistemi altında birleştirerek entegre pazar oluşturma gayretlerine ivme kazandırmak. Dolayısıyla, belirli bir tarihte, Çin'in UnionPay, Rusya’nın MIR, Hindistan'ın RuPay, Brezilya'nın Elo ve diğer BRICS ülkelerinin ulusal ödeme yöntemlerini entegre hale getiren tek bir ödeme kartından söz edeceğiz gibi görünüyor. Bu da yeni kartlı ödeme sisteminin, Visa ve MasterCard gibi Batı’nın dev uluslararası kartlı ödeme kuruluşlarına rakip hale gelmesi demek.*

Ödeme sistemleri alanındaki bu gelişmenin kartlı ödeme sistemleriyle sınırlı kalmayacağı, dijital ödeme yöntemlerine doğru genişleyeceği ve alışveriş bedellerinin telekom operatörlerinin abonelere gönderdikleri faturalara yansıtıldığı bir mobil ödeme (DCB – Direct Carrier Billing) seçeneğini de içerecek olması büyük olasılık.

Ortak ödeme sistemi projesinin fikir babası olarak, dünyanın en etkili ekonomistlerinden biri olarak görülen ve AEB’nin 2021’den bu yana Entegrasyon ve Makro Ekonomiden sorumlu Komiseri olarak görev yapan Sergey Glazyev’in öne çıktığı anlaşılıyor. Çinli meslektaşlarıyla yaklaşık bir yıldır bu konuyu müzakere etmekte olan Glazyev, Amerikan doları temelli küresel finans sistemine alternatif bir sistemin yakın bir zamanda kullanıma açılacağına inanan ve çalışmalarını bu doğrultuda sürdüren bir isim. Glazyev aynı zamanda Rusya Bilimler Akademisi üyesi.

Konu hakkında İzvestia’ya konuşan AEB Başkanlık danışmanı Vladimir Kovalyov, örgütün şu sıralar ortak bir “mübadele alanı” geliştirmeye öncelik veren bir ortak finans piyasası kurma çalışmalarına odaklandığını söyledi.

Bu arada, BRICS grubunun Mısır, Arjantin, İran, Endonezya, Kazakistan, Nijerya, BAE, Suudi Arabistan, Senegal ve Tayland ülkelerini de içereceği bir genişleme (BRICS+) sürecinin eşiğinde olduğunu ve Türkiye'nin de gruba olası üyeliğinin zaman zaman gündeme geldiğini belirtelim. Son dönemde G20’ye alternatif bir ticari birlik haline gelme yolunda ciddi bir dönüşüm yaşayan BRICS üyesi ülkeler, daha önce de ikili ticaretlerini -ABD dolarını ıskartaya çıkartırcasına- yerel para birimleriyle gerçekleştirme kararı almışlardı.

Tabii şunu da hatırlamak lazım ki, kalkınmanın yollarını Batı’nın temel kurumlarına ihtiyaç duymadan araştırmayı tercih eden BRICS ille de tamamen Batı karşıtı bir uluslararası blok anlamına gelmiyor. Ancak kalkınma hedeflerine uygun yönetişim mekanizmalarını Batı’nınkilerden bağımsız kılmak gibi bir temel odağı olduğu bir gerçek. 

(*): Bu arada Türkiye’nin de TROY isimli, 2016 yılında Bankalararası Kart Merkezi (BKM) tarafından geliştirilmiş bir ulusal ödeme yöntemi olduğunu da unutmayalım. Hatta ikili ticarette dövizi aradan çıkarmak amacıyla uzun zamandır toplantılar yapan Türkiye ve Rusya Merkez Bankaları yöneticileri, son olarak Ekim ayında Kazan’da bir araya gelmişlerdi. Bu görüşmede Rusya’ya uygulanan yaptırımlar üzerine kullanımı durdurulan MIR ödeme sistemi nedeniyle Rus turistlerin Türkiye’de zorluk çekmemesi için TROY ile bir şekilde entegrasyonun sağlanması konusunu görüştükleri de bildirilmişti.