Zınar Karavil ve Selahattin Demirtaş: Bu kitabı bir gün hep birlikte tamamlayacağız

Edirne F Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın basın danışmanı Zınar Karavil’in kaleme aldığı “Demirtaş’ın Beyaz Sandalyesi” Mayıs ayında Dipnot Yayınları tarafından yayımlandı. Kitap Edirne Cezaevi’nde altıncı yılını dolduran Demirtaş’ın cezaevinde olduğu süre boyunca yaşadıklarını ve siyasi, toplumsal gelişmeleri anlatıyor. Cezaevine giden süreçte yaşananlar, içeride günlerinin nasıl geçtiği ve neler hissettiği, ailesi ve arkadaşlarının ona dair düşünceleri gibi birçok başlık metinde kendine yer buluyor. Demirtaş, kitapla ilgili "Henüz tamamlanmamış bir romandır bu kitap. Halkımızın özgürlüğü tam olarak sağlanmadan da tamamlanmış saymayacağız. Bir gün hep birlikte tamamlayacağız bu kitabı." yorumunda bulundu. 

kovarodilop.net'ten Kübra Yeter'in Zınar Karavil’le söyleşisi şöyle: 

Böyle bir kitap yayımlanmasına dair geç mi oldu erken mi oldu tartışmaları yapıldı. Bu tartışmalar bir yana, beklemenizdeki ana neden neydi, yayımlanma tarihinin önemini öğrenmek isterim…

Yazmak için özellikle beklemedim açıkçası. Yıllar önce çok değerli bir arkadaşımın önerisiyle, bir kitap yazma fikri kafamda yer etmişti. Demirtaş’ın cezaevinde de olsa siyasette son derece aktif olması ve Demirtaş ekseninde yaşanan pek çok şey olması nedeniyle onunla ilgili çok şey birikmişti. Yaşanan ve basına yansımayan da pek çok şey vardı. Bunları bir albümde, bir kitapta toplamak gerekiyordu.

Kitap, bittikten yaklaşık 10 ay kadar sonra yayımlandı. Yayınevinin bazı planlamaları vardı. Geç mi erken mi bilemiyorum açıkçası. Bence tam zamanında. Sanırım okurlar da aynı görüşte olacaklar ki kitaba büyük ilgi gösteriyorlar, sağ olsunlar.

Kitap hukuki süreçleri detaylıca anlatıyor fakat bunu yaparken de hukuk dilinin aksine sadeliğini koruyor. Bi’ nevi roman üslubu da kurulmak istenmiş. Sizi bu tercihe iten sebepler neydi?

Demirtaş bir roman kahramanı gibi, macerası da bir roman gibi. Dolayısıyla o şekilde yazmak gerekiyordu. Kitap için bir Demirtaş romanı diyebiliriz belki de. Bu kez kendisi yazmıyor, başrolünde yer alıyor.

Onun cezaevinde neler yaptığı, günlerinin nasıl geçtiği, neler yaşadığı, nasıl hissettiği, mahkemelerde neler olup bittiği ve benzeri pek çok şey, çok merak ediliyor. Dolayısıyla bu romanda anlatılacak çok şey var. Bunları aktarabilmek için sade bir dil kullanmak gerekiyordu.

Bir de Demirtaş’ın mücadelesi ve halkın ona desteği de çok sade ve net zaten. Demirtaş “Siyasi rehineyim” diyor, “Tahliyemi talep etmiyorum” diyor. Çok sade. Halka da ona sahip çıkıyor. Mahkeme salonunun dışında “Selo Başkan’a özgürlük” diyor, cezaevi inşaatında ona sesleniyor, çocuklarının adını Selahattin koyuyor. Çok sade. Dolayısıyla bu mücadeleyi ağdalı, grift, uzun cümlelerle güçlendirmek gibi bir çabaya hiç gerek yoktu. Mücadelenin kendisini sade bir şekilde anlatmak yeterliydi, ben de öyle yapmaya çalıştım.

Kübra Hanım, bir de bizde “basit” kelimesi biraz itibarsız bir kelimedir. Negatif bir hava verir. Oysa örneğin İngilizcedeki “simple” kelimesinde aynı durum yoktur. Basitlik iyidir.

Bir tek kitabın adı biraz uzun, onu kısaltamadım. (Gülüyor) Neyse ki okurlar kitabı çok sevmiş olmalılar ki kitaptan “Beyaz Sandalye” diye söz ediyorlar. Tanıdık birinden söz eder gibi. “Selo” ya da sadece “Demirtaş” der gibi.

Demirtaş ve mücadele arkadaşlarının yaşadıklarını sizin de belirttiğiniz gibi yakından bir tanıklıkla öğreniyoruz. Bir okur olarak öfkelendiğim, zaman zaman duygulandığım keskin geçişler oldu. Siz yazarken bu duygu kontrolünü nasıl dengelediniz?

Çok zor oldu açıkçası. Ben de bir özne olduğum için, Demirtaş’ı yakından tanıdığım ve pek çok kişi gibi onu sevdiğim için çok zor oldu gerçekten de.

Üstelik kitap geniş bir zaman dilimini ele aldığından, sözünü ettiğiniz türden çok geçiş var. Tıpkı hayatta olduğu gibi. Haksızlığı, adaletsizliği kitapta bir kez daha görüp öfkelendiğini, isyan ettiğini söyleyen çok kişi oldu açıkçası. Bir sayfada gülümseyip kahkaha atarken birkaç sayfa sonra ağladığını hem de hüngür hüngür ağladığını söyleyen de çok kişi oldu. Hayat da öyle değil mi zaten? Bir gün gülüyoruz, bir başka gün ağlıyoruz. Öfkeleniyoruz, sakinleşiyoruz.

Bununla birlikte, benim yazar olarak kendimi kitaptaki duygulardan uzak tutmam gerekiyordu. Bunu da metodolojiyle sağladım. Kitabı yazmaya girişmeden önce neyi nasıl yapacağımı belirledim, bunu bir yönerge olarak yazdım ve kitap yazma yolunda ilerlerken o yönergeyi kullandım. Yönergemin en temel noktalarından biri, kendimi dışarıda tutmaktı. Bu da olaylara çok daha objektif bakmamı ve öyle yazmamı sağladı.

Ama insanım. Etten, kemiktenim. Metodoloji, yönerge, sistem bir yere kadar korudu beni. Yazarken çok zorlandığım bölümler oldu. Yazarken ve çok ilginçtir, tekrar okurken de ağladığım iki yer oldu. Biri, kitabın en sonunda “Demirtaşların yolculuğu” başlıklı bölümün sonundaki pasaj. Diğeri ise teşekkür bölümünün en sonunda, Demirtaş’a ve halka teşekkür edemediğim bölüm.

Halkımızın desteği olmasaydı bu kitap olmazdı. Kitabın yazılmasını sağlayan şey sadece HDP’lilerin cezaevlerindeki, mahkemelerdeki dik duruşu, kararlılığı ve Demirtaş’ın tutumu değil, halkımızın onları, Demirtaş’ı sahiplenmesidir.

Halk Demirtaş’a sahip çıkmasaydı Demirtaş günümüzdeki etkisinde olabilir miydi, HDP parti kültüründen edindiği birikime, özel yeteneklerine ve çalışkanlığına rağmen? Dolayısıyla halkın sahiplenişi beni hep çok duygulandırdı. Bu duygu hali, sözünü ettiğim bölümleri yazarken doruğa çıktı bende. Zaten duygusal biriyim. (Gülüyor)

Demirtaş’ın Beyaz Sandalyesi, içeriğinden anladığımız kadarıyla aynı zamanda kolektif bir çalışmanın sonucu. Hazırlık aşamasında kimlerin katkıları oldu?

Kitabın kolektif bir çalışma olduğu çok doğru. Bu kolektif çalışmanın yapıtaşı halktır, mücadeledir. Kitabı mitinglerde, yürüyüşlerde, Meclis’te, mahkeme salonlarında, cezaevlerinde hep birlikte yazdık. Yazar olarak birinin adının yazılması gerekiyordu, bizler adına benim adım yazıldı. Ben klavye ettiğim için olabilir. (Gülüyor)

Yine de tek tek saymam gerekirse her aşamasında çok kişinin katkısı oldu. Başta Demirtaş’ın tabii. Şöyle anlatayım, kitabı yazmaya karar verdikten sonra giriş bölümünü yazıp kendisine gönderdim. Harika bir yanıt verdi bana, sağ olsun. Hatırladıkça seviniyorum halen. Girişi çok beğendiğini, çok akıcı bulduğunu ve kitabı tamamlamam gerektiğini belitti. Bunları söyleyen kişiyi, sadece siyasi figür Demirtaş olarak düşünmeyin lütfen, birkaç bin kitap okumuş biri söylüyor bunu. Bu yönüyle de çok önemli. Kendisine soracaklarım olursa yanıtlayacağını da belirtmişti sağ olsun. Bunun üzerine yazmaya koyuldum heyecanla.

Röportajın tamamı için TIKLAYIN