Ucuz Noel hediyeleri ve yılbaşı süslemelerinin üretilip dünyaya dağıldığı Çin'deki imalathaneleri ve satış merkezlerini yerinde gördük. Çin’in doğusundaki Yiwu kentindeki Uluslararası Ticaret Merkezi devasa bir alanı kapsıyor. Çin’in resmi haber ajansına göre, dünyada kullanılan Noel süslemelerinin yüzde 60’ı buradan dünyaya dağılıyor. 4000 km karelik bir alana yayılan 62 bin mini dükkânda yapılıyor bu satışlar. Her gün 40 bin kişi geliyor buraya, 5 bini yabancı ülkelerden.
BBC Türkçe'de yer alan habere göre, çarşı koridorlarla beş farklı bölgeye ayrılmış. Bir bölgede sadece kalem satılıyor, bir diğerinde plastik çiçekler, diğerinde gözlük kapları, yılbaşı süslemeleri, vs. vs. Saatlerce dolaşsanız da bitmeyecek gibi görünen devasa bir alan.
Sadece toptan satış
Yiwu’da sadece toptan satış yapılıyor. Alıcılar buraya gelip konteynerler dolusu ucuz malı kendi bölgesine ya da ülkesine götürmek üzere pazarlık yapıyor. Bizlerin Batı’da ve dünya çapında satın aldığımız ucuz Çin mallarını. Satışların önemli bir kısmı artık Alibaba ve Made In China gibi internet üzerinden satış yapan şirketlere kaymış olsa da çarşı hala canlılığını koruyor.
Burada bildik bir markaya rastlamak zor. Göz alabildiğine ucuz ve renkli plastik eşyalarla dolu her yer.
Noel süslemelerinin nasıl yapıldığını görmek için yakındaki bir imalathaneye gidiyoruz. Gördüğüm en şaşırtıcı ve sarsıcı fabrikaya.
Fabrikadan manzaralar
Dışarıda hava sıcaklığı 30 derece. İlk odada 20-30 işçi çalışıyor; çoğu 20 yaş altı kadınlar. Noel süslemesi olarak kullanılan çelenkleri, minik yılbaşı ağaçlarını boyuyorlar. Bir köşede bir adam kazanda kaynayan ve ne olduğu belli olmayan bir renkli sıvıya batırdığı telleri büküp rengeyiği boynuzları yapıyor.
Emeklerinin ürünleri etrafa yığılmış duruyor, kimi kutuların içinde, kimi taşmış vaziyette.
Yan odada kadınlar dikiş makinelerine oturmuş Noel Baba şapkaları, süslemeler ve hediyelik eşyalar dikiyor. Partilerimizde kullanıp sonra attığımız türden eşyalar. Burada hepsinin yapılışını izliyorum, sıcakta ve makinelerin gürültüsü eşliğinde.
Üst katta plastik cisimlerin kalıplara döküldüğü yerde genç delikanlılar çalışıyor. Beline kadar soyunmuşlar sıcak yüzünden. Odayı pis bir duman sarmış, sıcak plastik ve kimyasalların kokusu. Samsung yazılı çuvallardaki plastik eritilmek üzere boşaltılıyor, sonra kalıplara konup Noel Baba heykelleri ve kardan adamlara dönüştürülüyor. Yapılan iş hep tekrarlardan oluşuyor ve muhtemelen de tehlikeli. Sürekli preslere uzanmak gerekiyor. İşçiler çalışırken zaman geçirmek için akıllı telefonlarından dizileri izliyor aynı anda.
Her kutlamanın baş imalatçısı
Beni şaşırtan sadece Ağustos ayında Noel’e hazırlık yapıldığını görmek değil, o eşyaların içerdiği emeğin boyutuna tanık olmak aynı zamanda. Yiwu’ya gelmeden önce sorulsaydı, Noel dekorasyonlarının büyük fabrikalardaki otomatik makinalarda toptan yapıldığını söylerdim herhalde.
Çin’in imalat sektöründeki başarı sırrı da buraya yatıyor işte. Ucuz işgücü sayesinde imalatı makinalarından daha ucuza getirmek. Kesin bir rakam verilmedi ama bu imalathanede çalışan işçilere haftanın altı günü 12 saatten fazla çalışmaları karşılığında aylık 200-300 dolar ödendiği söylendi. Böylece küçük üretici firma az bir sermayeyle işe başlayıp talebe göre esnek davranma olanağı buluyor.
Oradan ayrılırken Noel süslemelerinin kim bilir hangi ülkeye taşınmak üzere konteynerlere yüklendiğini gördüm. Çoğunun ABD ve Avrupa’ya gideceği, Rusya’nın da yeni pazarlardan biri haline geldiği söyleniyor. Noel’in gözlerimiz önünde imal edilişini görmek belki de artık o tatil günlerine aynı gözle bakmamamıza neden olacak. Eylül ayı bitince Noel için üretime son verilip Paskalya ve Sevgililer Günü için üretime geçileceği söylendi. Sonra da kârlı Amerikan pazarına ulaştırmak üzere Cadılar Bayramı malzemeleri. İlkbahar bitiminde ise yeniden Noel dekorasyonları. Yani dünyada ne kutlanırsa kutlansın Çin onlara parti malzemeleri sağlamaya devam edecek.
