Haziran 2008’de kapılarını kapatan ve bu süre içinde yenilenmeyi beklerken çürüyen Atatürk Kültür Merkezi (AKM) sonunda hayata dönmeye hazırlanıyor. Bir süre yıkım tartışmalarının da odağında olan AKM, bu ay yapılacak ihalenin ardından daha önce belirlenen bütçenin yarısıyla, silbaştan yenilenmeye çalışılacak.
Ömer Erbil'in Radikal gazetesinde yer alan haberine göre; AKM’yi en başta depreme karşı güçlendirme bekliyor. Alt katlardaki ısıtma ve soğutma sistemleri değişecek. Oturma grupları, sahne yenilenecek. Fuaye değişecek. Bakanlıktan bir yetkili ayrılan bütçeyle AKM’yi yeniden sanat faaliyetlerine açmanın çok zor olacağını söylüyor. Daha önce 2010 Kültür Başkenti Ajansı AKM’nin yenilenmesi için 115 milyon lira ayırmıştı. Şimdi ise bunun yarı fiyatına geçici bir onarım yapılacak.
Bakan Ertuğrul Günay AKM için titiz davranılmasını istiyor. Bakanlığın yetersiz kalacağı yerde sponsorluk devreye sokulacak. Sponsor bulunduğu takdirde ilk projedeki gibi daha kapsamlı bir restorasyon yapılacak. Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Tamirat, tadilat ve depreme karşı güçlendirme yapılacak. Bu ay sonunda ihaleye çıkılacak. 41 gün askıda kaldıktan sonra iki hafta içinde de değerlendirme süresi beklenecek. Çalışmalar 29 Ekim 2013’e kadar tamamlanacak” denildi.
AKM’yi yenileme projesi aslında yeni değil. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında AKM’nin yenilenmesi için 8 Ekim 2008’de işbirliği protokolü imzalanmıştı. AKM’nin ilk mimarı Hayati Tabanlıoğlu’nun oğlu mimar Murat Tabanlıoğlu’nun hazırladığı proje de 29 Mayıs 2009’da Koruma Kurulu’nca onaylanmıştı. Bu projenin yaklaşık maliyeti 115 milyon liraydı.
29 Haziran 2009 tarihinde ihale yapıldı. Ancak bu sırada Kültür, Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası (Kültür Sanat- Sen), projeyi onaylayan Koruma Kurulu kararının iptali için dava açtı. İstanbul 9. İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı aldı. Bunun üzerine çalışmalar durdu. Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, itirazlara konu olan değişiklik taleplerini görüşmek ve tarafları uzlaştırmak amacıyla Devlet Tiyatroları Genel Müdürü, Devlet Opera Balesi Genel Müdürü, yürütmeyi durdurma kararı aldıran Kültür, Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası, ilgili meslek örgütleri temsilcileri, ve projeyi hazırlayan mimari büro temsilcilerini bir araya getirdi. Ancak sendika davayı geri çekmedi. Mahkeme de Koruma Kurulu kararını iptal edince onarıma ilişkin süreç kesin olarak durdu. Bu arada 2010 Ajansı tarafından ayrılan bütçe de elden gitti.
Aradan geçen süreçte Kültür ve Turizm Bakanlığı, AKM’nin restorasyonu için yeniden harekete geçti ve gerekli hazırlıkları tamamladı. AKM’de tadilat, tamirat ve depreme karşı güçlendirme için bu ay sonunda ihaleye çıkılacak. Tadilat, tamirat ve güçlendirme, mevcut bina korunarak, içinde değişiklik yapılmadan gerçekleştirilecek. İhaleyi alacak firma titizlikle seçilmeye çalışılıyor. Şu ana kadar kesin kabul görmüş bir firma bulunamadı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, yakın bir zamanda, sponsorla da protokol imzalayacak. Tadilat, tamirat ve güçlendirme çalışmalarının ekim ayında başlaması ve en geç 2013 yılında 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’na yetiştirilmesi öngörülüyor.
Sahneye tesisattan su damlıyordu
AKM’de kolonlar korozyona uğramış, ısıtma ve soğutma sistemi, sanatçı odaları, sahne sistemi teknolojinin çok gerisinde kalmıştı. Kalorifer tesisatının asbestli kanserojen bir maddeyle sarılı olduğu öne sürülüyor, pek çok yerde çürüme meydana geldiği için delik borulardan, başta sahne olmak üzere pek çok yere su damlıyordu. Bu nedenle de o hatlarda sıcak su deşarjı yapılamıyordu. Isınma için akaryakıta yılda 500 bin TL harcanıyor, ancak istenen seviyede bir ısınma sağlanamıyordu.
Korkutan asansörler
Binadaki dev jeneratör elektrikler kesildiğinde büyük bir gürültüyle devreye giriyor, ihtiyaca cevap vermediği gibi yakıtı nedeniyle çevre kirliliğine de yol açıyordu. Şimdi modern jeneratörler alınacak. Yangın ihbar sistemini gösteren paneller tamamen arızalıydı. Bu nedenle yangın algılama sistemi gözle kontrol ediliyordu. Yangın ihbar ve alarm sistemleri tamamen yenilenecek.
Sahnelerin ahşapları çürümüş, sahne asansörü de eski teknoloji olduğundan risk taşıyordu. Restorasyon kapsamında salonlar yeniden dizayn edilecek. Sahne asansörü, ısıtma ve klima sistemi değiştirilecek.
Zor açıldı, bir de yangın geçirdi
Mimar Feridun Kip ile mimar Rüknettin Güney tarafından projesi çizilen, 29 Mayıs 1946’da temeli atılan bina, ödenek yokluğuna takılınca 1953 yılında Bayındırlık Bakanlığı’na devredildi ve 1956’da mimar Hayati Tabanlıoğlu projesi ile inşaata devam edildi. 12 Nisan 1969’da ‘İstanbul Kültür Sarayı’ adıyla hizmete girdi. 27 Kasım 1970’te Arthur Miller’in ‘Cadı Kazanı’ adlı oyunu oynanırken yandı. Onarılıp 1978’de ikinci kez açıldı. AKM, 2008 yılı haziran ayında bu kez onarım için kapatıldı.
