Oxford Üniversitesi’nde coğrafyacı olan Nick Middleton, yeni kitabı 'Var Olmayan Ülkeler Atlası’nda' (An Atlas of Countries That Don't Exist) yurtsever vatandaşları olan gerçek yerleri ele alıyor. Middleton, dünyanın birçok yerinde gerçek bir ülke olma özelliklerine sahip olan, yani belli bir nüfusu, hükümeti, bayrağı ve para birimi olup da çeşitli nedenlerle Birleşmiş Milletler’de yer bulamayan ve dünya haritalarında yer verilmeyen bölgeleri bulunmasından dolayı "Var Olmayan Ülkeler Atlası” kitabını yazdı.
BBC Türkçe'den David Robson'nın hazırladığı yazıya göre; Atlantium, Christiania, Elgaland-Vargaland gibi fantastik isimlere sahip olsalar da bunların tümü, yurtsever vatandaşları olan yerler. Belki de farkında olmadan birini ziyaret etmiş bile olabilirsiniz. Bu ülkelerin uluslararası bir futbol ligi bile var.
"İngiltere bir ülke midir? Bu kritere göre, değil”
Middleton bu konuyu araştırmaya başladığında ne çok böyle yer olduğunu görerek şaşırmış. Sorunu, ülkenin tanımı konusunda bir kesinlik olmamasına bağlıyor. “Bir coğrafyacı olarak bunu şoke edici buluyorum” diyor. Bazıları 1933 tarihli Montevideo Sözleşmesi’ne gönderme yapıyor. Buna göre bir ülke için gereken özellikler şunlar: sınırları belli bir toprak parçası, orada sürekli yaşayan bir nüfus, hükümet ve “diğer devletlerle ilişki kurma kapasitesi”.Fakat bu koşulları yerine getiren birçok ülke Birleşmiş Milletler’de yer almıyor. Örneğin Tayvan, 1971’e kadar Genel Kurul’da yer almış olsa da sonra Çin onun yerini alıyor. Birleşik Krallık bile ilginç bir konumda. Buradaki yasalara göre Birleşik Krallığı oluşturan İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda ayrı ayrı devletler ve her birinin ayrı spor takımları var. Ama BM’de bir tek sandalyede ortak temsil ediliyorlar. “O halde İngiltere bir ülke midir? Bu kritere göre, değil” diyor Middleton.İngiltere de İskoçya da Middleton'nın atlasında yer almıyor.
Var olmayan ülklere Kızılderililerden örnek veriyor
Bu ülkelerden bazıları gazete okuyanlar açısından tanıdık isimler. Tayvan, Tibet, Grönland ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti gibi. Diğerleri ise daha az bilinen türden, ama daha az ciddi değil elbette. Middleton egemenliklerini yeniden elde etmeyi ümit eden Kızılderililerden örnek veriyor. Bunlardan en önemlisi ABD’nin tam ortasında Rocky Mountains’ın doğusunda yer alan Lakota Cumhuriyeti. Burası Lakota Sioux halkının kutsal toprakları sayılan Balck Hills bölgesini geri almak için başvurduğu bir girişim.
Lakota Sioux
ABD hükümeti 1868’de imzaladığı anlaşma ile bu kabilenin bu topraklarda yaşama hakkını tanımıştı. Fakat ‘Altına Hücum’ dönemini öngöremezdi bu anlaşma. Zengin olma umuduyla insanlar bu kutsal topraklara doluştuğunda anlaşma unutuldu. Lakota halkı bu konuda kendilerinden özür dilenmesi için yüz yıldan fazla beklemek zorunda kaldı.1998’de yüksek mahkeme Lakota Sioux halkına 600 milyon dolar tazminat ödenmesine karar vermişti. Mahkeme “Tarihimizde bundan daha sahtekarca bir uygulama bulunamaz” demişti. Ancak Siouxlar parayı reddetmişti. “Parayı alırsak işlenen suça onay vermiş olurduk” diyorlardı. 2007’de Washington’a yürüyen bir delegasyon ABD’nin bu topraklardan resmi olarak çekilmesini talep ediyor ve bağımsızlık için yasal mücadeleye devam edeceklerini söylüyordu.
2013’te Avustralya’da Murrawarri Cumhuriyeti kuruldu
Benzer mücadeleler diğer kıtalarda da yürütülüyor. Afrika’da 3,5 milyon nüfusa sahip Barotsaland Zambia’dan, Ogoniland ise Nijerya’dan ayrılmak için uğraşıyor. Her ikisi de 2012’de bağımsızlığını ilan etti. Avustralya’da ise 2013’te Murrawarri Cumhuriyeti kuruldu.
Hutt River
Middleton’un kitabında yer alan ülkelerin hepsinin tarihi eskilere dayanmıyor. Avustralya’da Hutt River, hükümetin katı tahıl kotasından kurtulmak isteyen birkaç çiftçi ailesinden oluşan küçük bir “prenslik” olarak ilan edildi. Bunlar kendi kraliyet unvanlarını alıp, ayrı para birimlerini ve posta hizmetlerini oluşturdular. Ancak başlangıçta mektupları Kanada üzerinden postalanıyordu. Onyıllar süren yasal süreçten bıkan hükümet sonunda pes etti ve bu aileler artık Avustralya’nın vergi düzenlemelerine uymak zorunda değil.
Avrupa'da da bilinmeyen bir çok ülke var
Avrupa’da ise Shetland Adaları’ndan biri olan Forvik şeffaf hükümeti teşvik eden bir İngiliz tarafından kuruldu. Britanya kıyılarına yakın Sealand ile Kopenhag’daki Christiana ise diğer örnekler. Burası 1971’de eski bir ordu karargahını işgal edip kullanan bir grup insan tarafından kuruldu. Sayıları bugün 850’yi bulan bu ülke vatandaşlarına Danimarka hükümeti birçok konuda göz yumuyor.
Middleton bu örneklerin ancak çok az bir kısmının geniş çaplı tanınacağını düşünüyor. Tanınma konusunda en çok desteklediği ülke ise Grönland. Middleton, uluslararası toplumun barışçıl bir şekilde paylaştığı Antarktika örneğini vererek dünyayı büyük bir pizza gibi dilimlere ayırmak gerekmediğini belirtiyor.
Avrupa’da ise Shetland Adaları’ndan biri olan Forvik şeffaf hükümeti teşvik eden bir İngiliz tarafından kurulmuştu. Britanya kıyılarına yakın Sealand ile Kopenhag’daki Christiana ise diğer örnekler. Burası 1971’de eski bir ordu karargahını işgal edip kullanan bir grup insan tarafından kuruldu. Sayıları bugün 850’yi bulan bu ülke vatandaşlarına Danimarka hükümeti birçok konuda göz yumuyor.
Atlantium ülkesi
Avustralya’nın kırsal kesiminde yer alıyor ve insandan çok kanguruların yaşadığı toprakları kapsıyor. Atlantium ülkesi toprağa bağlı değil; yani isteyen herkes vatandaş olabilir. İnternet sitesinde şöyle deniyor: “İnsanların geleneksel ulusal sınırlardan ziyade ortak amaçlar ve ilgi alanları doğrultusunda birleştiği bir çağda Atlantium kişilerin milliyetlerinin tesadüfi olarak doğum yerlerine göre belirlenmesi gibi ayrımcılık içeren bir tarihsel uygulamaya alternatif teşkil ediyor.”
Elgaland-Vargaland
Elgaland-Vargaland örneği ise iki İsveçli ressam tarafından kurgulanmış ve dünyanın bütün “Tarafsız Bölgelerini”, sınırlar üzerinde kalan toprakları ve ulusal sınırlar dışında kalan denizleri kapsayan bir ülke. Yani yurtdışına her çıkışınızda bu ülkeden geçiyorsunuz demektir.
Atlantium ve Elgaland-Vargaland birçok insanın ciddiye almayacağı derecede hayali bulunabilir. Middleton bunlara uluslararası ilişkiler açısından tetikledikleri tartışma bakımından hayranlık duyuyor. Kitabında şöyle diyor: “Bütün bunlar, bildiğimiz anlamıyla ülkelerin gezegendeki düzen açısından tek meşru temel olmadığı ihtimalini gündeme getiriyor.”
Kesin olan bir şey var, dünya sürekli akış hakinde. “Benim yaşımdaki biri Sovyetler Birliği’nin dağılacağını aklından bile geçiremezdi. Beklenmedik değişiklikler olabilir” diyor Middleton. Eskileri ortadan kalkarken yeni ülkeler doğuyor. Gelecekte, bildiğimiz topraklar var olmayan ülkeler haline gelebilir yani.
