Melis Karaca & Gözde Yel
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, yeni tip Koronavirüs'e (Covid-19) karşı iki doz aşı yaptıran 50 yaş üstü ve sağlık çalışanlarının "hangi aşıyı olurlarsa olsun", "tercih ettikleri" üçüncü doz Koronavirüs aşısını yaptırabileceğini duyurdu. Bulaşıcılığı daha yüksek olan Delta varyantına karşı alınan kararı değerlendiren dünyaca ünlü immünoloji profesörü Derya Unutmaz, iki doz Sinovac aşısı olanların mRNa aşısı ile desteklenmesi gerektiğinin altını çizerek "Sağlık Bakanı'nın 'Üçüncü doz aşıyı BioNTech olmalarını tavsiye ederim' demesini beklerdim" dedi. Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol ise, iki doz BioNTech'in ulaşabileceği koruyuculuktan daha üst bir koruyuculuğa şu anda ihtiyaç olmadığını, ancak iki doz Sinovac aşısı yaptıranlar için üçüncü dozun gerekli olduğunu vurguladı.
Bulaşılıcılığı diğer Koronavirüs varyantlarına karşı daha yüksek olan Delta varyantının Türkiye'de de artışa geçmesiyle birlikte, Koronavirüs aşılamasında bir grup için 3. doz kararı alındı. Sağlık Bakanlığı'nın kararına göre; mRNA teknolojisi kullanılarak geliştirlen BioNTech/Pfizer veya inaktif olan Sinovac aşısı fark etmeksizin, 50 yaş ve üzeri ile sağlık çalışanları istedikleri aşıdan 3'üncüsünü yaptırabilecek.
ABD'de Jackson Laboratuvarı Enstitüsü'nde baş araştırmacı olarak çalışmalarını yürüten İmmunoloji Profesörü Prof. Dr. Derya Unutmaz ve Gazi Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, "ek doz" kararını T24'e değerlendirdi.
Hatırlatıcı doz gerekli mi?
Prof. Dr. Derya Unutmaz, hatırlatıcı dozla ilgili değerlendirmesinde "Hatırlatıcı doz şu an için gerekli değil" ifadelerini kullansa da Sinovac aşısının iki dozunda dahi yeterli antikor üretilmediğini söyledi. Unutmaz, virüsün Delta varyantının, antikorlardan kaçış mutasyonu olduğunun altını çizerek sözlerine şöyle devam etti: "Sinovac'ın ağır hastalıkları önleme etkisi var ama enfeksiyon önlemediği için iki doz Sinovac olanlara üçüncü doz BioNTech olmaları kesinlikle tavsiye ediliyor. Dünyada da örneklerini görüyoruz, Sinovac yapılan yerlerde vaka artışları devam ediyor."
Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol da, 2 doz inaktif (Sinovac) aşısı olan sağlık çalışanları ve 65 yaş üstü için hatırlatma dozunun gerekli olduğunu söylerken, "Yeni varyanta karşı, 2 doz inaktif aşının yeterince koruyucu olmayacağını düşünüyoruz" dedi.
Prof. Dr. Uğur Şahin ne demişti?
Koronavirüs'e karşı aşı geliştiren BioNTech kurucusu ve CEO'su Prof. Dr. Uğur Şahin, Pfizer/BioNTech aşısı için hatırlatıcı doz uygulamasının, tam aşılanmadan 6-9 ay arasında bir sürede olabileceğini belirtmişti. Şahin, "Antikor seviyeleri korumayla bağdaştırıldığı için belli bir noktada hatırlatıcı doz uygulamak iyi olur" ifadelerini kullanmıştı.
|
2 doz BioNTech aşısı yaptıranlar, 3. dozu yaptırmalı mı?
Üçüncü doz aşıların açılmasının ardından "İki doz BioNTech olanların da 3. dozu yaptırabileceği yönündeki karar doğru mu” sorusunu yanıtlayan Prof. Şenol, "Yanlış bu, çok yanlış. Hem aşıya yazık, hem de böyle bir veri yok. İki doz BioNTech, aslında bizim şu anda iki doz inaktif aşı (Sinovac) üstüne yaptığımız tek doz BioNTech ile varmaya çalıştığımız yeri sağlıyor zaten. İki doz BioNTech'in ulaşabileceği koruyuculuktan daha üst bir koruyuculuğa şu anda ihtiyaç yok" dedi. Şenol, "Sonbahardan sonra antikorların azaldığı görülürse veya yeni varyantların ortaya çıkma durumu olursa o zaman düşünülebilir. Şu anda hiç gerek yok, fuzuli ve yanlış olur" diye konuştu.
Prof. Unutmaz, iki doz BioNTech aşısının Delta varyantına karşı da yüzde 88-90 oranında koruyucu olduğunun altını çizerek, üçüncü doz aşının gerekli olmadığını belirtti.
Unutmaz, "BioNTech olanlarda şu anda üçüncü doza gerek yok. Onun etkisi çok iyi. Bizim tahminlerimiz yıllarca koruyacağı yönünde ancak belki 6 ay bir yıl sonra bir hatırlatma dozu yapılabilir" dedi.
Dünyada 3. doz çalışmaları ne durumda?
Prof. Şenol, İngiltere'nin üçüncü doz Covid aşısı planına işaret etti. Şenol, risk grubu üzerinden yürütülen çalışmaların bitmek üzere olduğunu ve ek dozun gerekip gerekmediğinin çalışma sonunda kararlaştırılacağını hatırlattı.
Prof. Unutmaz da toplumun bir kesimine Sinovac, Sinopharm gibi inaktif aşılar uygulayan Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn gibi ülkelerde nüfusun yüzde 70'inin aşılanmasına rağmen vaka artışının sürmesi nedeniyle üçüncü doz BioNTech uygulamasına geçildiğini hatırlattı.
Unutmaz, İngiltere, Almanya gibi ülkelerde de farklı aşılarla bağışıklık yanıtının artırılması üzerine bilimsel çalışmalar yürütüldüğünü hatırlatarak "Sinovac üstüne BioNTech aşısı bağışıklığı geliştirir" dedi.
Fahrettin Koca'nın '3. doz' açıklaması yeterli miydi?
İki bilim insanı, Sağlık Bakanı Koca'nın, "2 doz aşı olmuş 50 yaş ve üzeri vatandaşlarımız ile sağlık çalışanlarımız yarından itibaren istedikleri aşı ile 3. doz aşılarını olmak üzere randevu alabileceklerdir. 3. doz aşının hangi aşı türü ile olduğunun herhangi bir kısıtlaması ya da önceliği yoktur" açıklamasını da değerlendirdi.
Prof. Şenol, "Bu biraz kafa karıştırıcı bir açıklama. Nedeni şu; sadece 'inaktif aşı yaptıranlar 3. dozu yaptırsın' demiş olsaydı, o zaman stratejik olarak yapılan hata çok bariz bir biçimde ortaya çıkmış olacaktı. İlk aşının neden bu aşı olduğu konusu sorgulanacaktı. Onun yerine, 'Biz dünyanın yapmadığı bir şeyi yapıyoruz, 3. doz aşıları veriyoruz insanlara' deyince farklı bir algı oluşuyor elbette" düşüncesini dile getirdi.
Sağlık Bakanı Koca'nın açıklamasının "kafa karıştırıcı" olduğu yorumuna katılan Prof. Unutmaz, şöyle devam etti:
"'Hangi aşı olursa olsun' demek yeterince bilgilendirici değil. Sağlık Bakanı'nın 'Üçüncü doz aşının BioNTech olmasını tavsiye ederim' demesini beklerdim çünkü üçüncü dozu BioNTech olmak, Sinovac olmaktan çok daha etkili olacaktır. Bunu insanlara bırakmak kafa karışıklığına sebebiyet veriyor. Bilimsel verilerle de destekli bir durum. Üçüncü doz Sinovac'ın da bir miktar faydası olabilir ama net bilmiyoruz, BioNTech'in faydalı olacağına dair elimizde bilimsel veriler var."
