ABD'nin Texas eyaletindeki Rice Üniversitesi'nde nano teknoloji üzerine çalışmalar yapan Türk bilim adamı Şehmus Özden'in, Afrika'daki Namib Çölü'nde yaşayan Stenocara adlı böceği örnek alarak geliştirdiği teknolojik buluş, çöllerde ve kurak alanlarda içme suyu sorununa potansiyel çözüm olarak görülüyor.
Anadolu Ajansı’nın haberine göre, içme suyu kaynaklarının yetersizliği ve yağmur azlığı özellikle kurak Afrika ve Ortadoğu ülkelerinde hayati sorunlara yol açıyor. Birkaç yıl önce Somali'de yaşanan kuraklık bunun önemli örneklerinden.
Birleşmiş Milletler ve birçok sivil toplum örgütü, bu ülkelerdeki su sorununu gidermek için kuyu açma çalışmaları yürütüyor. Ancak dünyayı giderek daha fazla tehdit eden küresel iklim değişikliğinin sonuçları ve artan dünya nüfusu, sorunun sadece kuyu açarak çözülemeyeceğini gösteriyor.
Texas Rice Üniversitesi'nde Malzeme ve Nano Mühendisliği Bölümü'nde doktora yapan Şehmus Özden ve ekibi, su sorununun çözümü için nano teknolojiyi kullanarak önemli bir buluş gerçekleştirdi.
Saygın bilimsel dergilerde yayımlanan buluşa ilişkin AA'ya konuşan Özden, dünya nüfusunun hızla artması nedeniyle gelecekte içme suyu ve enerji sıkıntısı yaşanacağının öngörüldüğünü hatırlattı.
‘Çöl böceği havadaki nemden su topluyor’
Günümüzde içme suyu üretimi için çeşitli teknolojilerin kullanıldığını ancak bunların da enerjiye gereksinim duyduğunu anlatan Özden, "Doğayı incelediğimiz zaman içme suyunu hiçbir enerjiye ihtiyaç duymadan çözen varlıklarla karşılaşabiliyoruz. Örneğin Afrika'da Namib Çölü'nde yaşayan Stenocara isimli böcek, havadaki su taneciklerini sırt kısmındaki ve kanatlarındaki mükemmel dizayn sayesinde toplayarak su ihtiyacını karşılayabiliyor" dedi.
Böceğin sırt ve kanat yüzeylerinin suyu seven (hydrofilik) mikro tepeciklerden oluştuğunu kaydeden Özden, bu suyu seven mikro tepeciklerin etrafının ise suyu iten (hydrofobik) yapılardan oluştuğunu ifade etti.
Böceğin başı aşağıya doğru, sırt ve kanat kısmı yukarıya gelecek bir şekilde 45 derecelik bir açıyla rüzgara karşı durduğunda havadaki nemde bulunan küçük su moleküllerini suyu seven tepeciklerde topladığını anlatan Özden, "Su damlası yeterli bir büyüklüğe ulaştığında suyu seven tepeciklerden, suyu sevmeyen bölgeye ve buradan böceğin ağız kısmına yuvarlanıyor ve böylece böcek su ihtiyacını karşılamış oluyor" diye konuştu.
Nanotüplerle deney
Şehmus Özden, çalışmalarında bu böceği örnek aldıklarını belirterek saç telinin milyonda biri küçüklüğündeki karbon nanotüp denilen yapıları kullanarak Stenocara böceğinin su toplama mekanizmasına benzer bir mekanizma geliştirdiklerini söyledi.
Binlerce nanotüpten oluşan nanotüp demetinin bir ucuna suyu seven madde (hydrofilik) diğer ucuna ise suyu iten (hydrofobik) madde bağladıklarını belirten Özden, "Nanotüp demetinin suyu seven kısmı üst, suyu sevmeyen kısmı alt tarafa gelecek şekilde dış ortama bıraktık ve toplanan su miktarını ölçtük. Maddenin en önemli özelliklerinden iki tanesi, dışarıdan herhangi bir enerjiye ihtiyaç duyulmaması ve toplanan suyu kendi içerisinde depolamasıdır. İhtiyaç duyulduğunda nanotüp demeti bir sünger gibi sıkılarak içindeki su kullanılabilir. Nanotüp demeti, içerisindeki su alındıktan sonar tekrar tekrar defalarca kullanılabilir. Bu buluş, şu an çöllerde ve kurak alanlarda içme suyu sorununa potansiyel çözüm olarak görülüyor" dedi.
Özden, dünyanın önde gelen bilimsel dergilerinden American Chemical Society'nin "ACS Applied Materials and Interfaces" dergisinde yayımlanan buluşunun başta Science dergisi olmak üzere birçok bilimsel yayında su sorununa potansiyel çözüm olarak gösterildiğini vurguladı.
