Resmi Gazete’de bugün yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda’ değişiklik uyarınca gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin Türk Lirası’yla yapılması kararlaştırıldı.
TIKLAYIN - Dövizle kira dönemi sona erdi
Mevcut sözleşmelerin de 30 gün içerisinde Türk Lirası olarak taraflarca yeniden belirlenmesini öngören kararın ardından hukuk bürolarında hızlı bir mesai başladı. Düzenlemeler için son gün 12 Ekim olacak.
Özel hukuk bürolarında 'panik' hali
Özel hukuk alanında çalışan bir avukat, T24'e yaptığı değerlendirme kararın Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmesinin ardından çalıştığı ofiste ‘panik hali’nin başladığını aktarırken; çoğunluğu dolar üzerinden yapılan sözleşmelerin 30 gün içinde yenilenmesi için günün ilk saatlerinden itibaren hummalı bir çalışma başladığını söyledi.
Bütün müvekkillere konuyla ilgili bilgilendirme notu atıldığını kaydeden avukat, yeni hazırlanacak sözleşmeler için durumun daha kolay olduğunu ancak mevcutların revizesinin yoğunluk yaratacağını ifade etti.
Kararda yer alan, ‘daha önce akdedilmiş yürürlükteki sözleşmelerde döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedellerin Türk parası olarak taraflarca yeniden tespit edilecek’ bölümündeki ‘taraflarca’ ifadesine de değinen avukat, yeni protokolün belirlenmemesi halinde sözleşmelerin dava konusu haline geleceğini belirtti.
Futbolcu sözleşmelerini de etkileyecek mi?
Öte yandan, kararda yer alan ‘Türkiye’de yerleşik kişiler’ ifadesi de farklı yorumlamalara sebep oldu. 85 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ni Twitter hesabından değerlendiren Avukat Ali Güvenç Kiraz, “Türkiye’de yerleşik kişiler tanımına Türkiye’de futbol oynayan yabancılar da girer hem yabancı hem Türk futbolcular ile TL bazında yeniden sözleşme yapılacak” dedi. Benzer bir yorumda bulunarak, düzenlemenin futbolcu sözleşmelerini de etkileyeceğini kaydeden Avukat Şenol Özçakıcı da, durumun Borçlar Kanunu’na aykırı olduğunu savundu.
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar'ın 'Genel Esaslar' bölümüne göre Türkiye'de yerleşik kişiler, 'Yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahipleri dahil Türkiye’de ikametgah sahibi gerçek ve tüzel kişiler ile yerleşmek niyetiyle bir takvim yılı içerisinde Türkiye’de devamlı olarak 6 aydan fazla oturanları' ifade eder.
Dışarıda yerleşik kişilerden Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre bir sermaye tahsisi suretiyle Türkiye’de şube açmış olan veya bir şirkete katılmış veya şirket kurmuş gerçek ve tüzel kişiler yalnızca bu faaliyetleri dolayısıyla Türkiye’de yerleşik sayılır.
Avukat Aslı Kazan: Anayasa'da güvence altına alınan 'sözleşme özgürlüğü' ihlal edilmektedir
T24’e yaptığı açıklamada, Borçlar Kanunu 99. Madde'de 'ülke parası dışında bir para birimiyle ödeme yapılması'nın kararlaştırılabileceği, yine 304. Madde'de 'gayrimenkul kira bedellerinin dövizle belirlenebileceği'nin düzenlendiğini belirten Avukat Aslı Kazan da, kararın kanuna aykırı bölümlerinin geçersiz sayılması gerektiğini söyledi. “Yasaklama, Anayasa’nın 48. Maddesi’nde yer alan ‘sözleşme özgürlüğü’nü de ihlal etmektedir” diyen Kazan, tarafların kur üzerinde anlaşamamaları halinde mahkemelerin belirlemeyi neye göre yapacağı sorusunu da yöneltti.
Türk Borçlar Kanunu Madde 99: Konusu para olan borç ülke parasıyla ödenir. Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borç, ödeme günündeki rayiç üzerinden ülke parasıyla da ödenebilir.
Ülke parası dışında başka bir para birimiyle belirlenmiş ve sözleşmede aynen ödeme ya da bu anlama gelen bir ifade de bulunmadıkça, borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklı, bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden ülke parası ile ödenmesini isteyebilir.
48. Madde, IV. Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti: Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak serbesttir. Devlet, özel teşebbüslerin milli ekonominin gereklerine ve sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak tedbirleri alır.
Araç kiralama sektörü de diken üzerinde
85 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, futbolcu sözleşmeleri konusunun yanı sıra, 'taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmeleri'ni de kapsaması sebebiyle araç kiralama sektöründe de gerginliğe sebep oldu. Dünya gazetesinden Aysel Yücel, Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) temsilcilerinin sabah 07.00’den beri bu konu ile uğraştıklarını, öğleden sonra İstanbul Ticaret Odası'nda (İTO) toplanacaklarını ve bu konuyu görüştüklerin aktardı.
TIKLAYIN - Araç kiralama sektörü, dövizle kiralama ve satış işlemlerine yasaktan endişeli
İşlemlerin yüzde 78'inin döviz üzerinden yapıldığı sektörün temsilcilerinin Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ile görüşme ayarlamaya çalışacağı kaydedilirken; yetkililer, “Müşteri ile kurda anlaşma sağlanamaz ise kontratlar iptal olur ve bu da sektörü felakete sürükler” yorumunda bulundu.
Döviz üzerinden yapılan 'yap-işlet-devret' sözleşmeleri ne olacak?
Kararla ilgili tartışma yaratan bir başka başlık da 'Bakanlıkça belirlenen haller dışında' ifadesi oldu. Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan perşembe günü öğle saatlerine kadar konuya dair bir açıklama yapılmazken; köprü ve otoyol geçişlerine dair döviz üzerinden yapılan 'yap-işlet-devret' sözleşmelerinin durumu merak konusu oldu. Uzmanlar, büyük bir ihtimalle, bu sözleşmelerin kapsam dışında bırakılacağı yorumunda bulundu.
"Devletin yandaş şirketler ile yaptığı sözleşmeleri neden TL üzerinde yapmadınız?"
CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, "İktidardakilere soruyorum: Devletin yandaş şirketler ile yaptığı sözleşmeleri neden TL üzerinde yapmadınız hepsini döviz cinsinde yapıldı" diye sordu. İktisatçı Yalçın Karatepe de konuya dair, “Dövizle sözleşmelerini yasaklamışlar. Ama kendi yaptıklarını değil; yol, köprü, tünel, hastaneye dolar, Euro ödemeye devam edecekler” yorumunda bulundu. Ekonomi yazarı Uğur Gürses de konuya dair Twitter hesabından şunları söyledi:
"Henüz vatandaşa döviz cinsi tahvil ve kira sertifikası ihracı kararının mürekkebi kurumadan, vatandaşa-şirketlere dövizli sözleşme yasağı getirilmiş. TL'yi korumak için yasayla görevli Merkez Bankası'nın eli tutulurkan, ekonomik birimlere yasak getirerek TL'yi korumak çok zor."
