Sokak köpekleri için 'ötanazi' tartışmasına neden olan yasa teklifi TBMM Genel Kurulu'na geliyor: Görüşmelere, Meclis'teki ziyaretçi yasağı sürerken başlanacak

Kanun teklifinin detayları

Sokak hayvanlarına "ötanazi" uygulanmasını öngören 17 maddelik ‘Hayvanları Koruma Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, görüşmelerin üçüncü gününde TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu’nda kabul edildi. Görüşmeler 3 gün boyunca toplamda 42 saat sürdü. Teklifin son maddesi oylanmadan önce komisyonda tartışma çıktı. Görüşmelere on dakika ara verildi. Muhalefet, AKP vekillerine "İnsanlık sınavından kaldınız, kaçıyorsunuz. Komisyonda direndik, genel kurulda da, sokakta da direneceğiz" diyerek tepki gösterdi. Tartışmalı teklif, hayvan hakları savunucularının, STK'ların ve muhalefetin karşı çıkmasına rağmen AKP ve MHP'li komisyon üyesi milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi.

Yasa teklifinin, sağlıklı hayvanlara 'ötanazi' öngören ve kamuoyunda en çok tartışma yaratan 5. maddesi, AKP'nin önergesiyle verilen değişiklikle kabul edilmişti. Teklif metninden “ötanazi” ifadesi çıkarılmış ancak Veteriner Hizmetleri Kanunu’ndaki esaslara göre ötanazi yapılmasının yolu açık tutulmuştu. 5’. madde AKP milletvekillerinin verdiği değişiklik önergesiyle şu şekilde düzenlendi:

“Bakımevine alınan köpeklerden insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlarına 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 9’uncu maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen tedbir uygulanır.”

Komisyonda kabul edilen maddelere göre, hayvanları korumaya yönelik hükümlere aykırı hareket eden veya sahiplendiği hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal eden ya da onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin denetimle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasak olacak ve hayvanlarına el konulacak. Söz konusu hayvanlardan "sahiplendirilme niteliği olanlar" yuvalanıncaya kadar hayvan bakımevinde barındırılacak.

Sahiplendiği hayvanı terk edene 60 bin lira para cezası

Caydırıcılığın sağlanması amacıyla sahipli hayvanların sahibi tarafından terk edilmesi kabahatine ilişkin idari para cezası hayvan başına 2 bin liradan 60 bin liraya çıkarılacak. Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanları bakımevi dışında bir yere terk eden veya bakımevinde barındırılan hayvanı bakımevi dışında bir yere bırakanlara ise hayvan başına 50 bin lira idari para cezası verilecek.

Nüfusu 25 bini aşan belediyeler hayvan bakımevleri kuracak

Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan belediyeler, sahipsiz veya güçten düşmüş ya da "tehlike arz eden" hayvanların korunması ve sahiplendirilinceye kadar bakımının yapılması ile rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla hayvan bakımevleri kuracak. Belirtilen hayvanlar, ilgili belediyeler tarafından hayvan bakımevine götürülecek. Hayvan bakımevi kurma zorunluluğu olmayan belediyeler ile il özel idareleri, sorumluluk alanındaki bu hayvanları en yakın hayvan bakımevine götürecek.

Kaynağı başka amaçlar için kullanan belediyelere ceza

Belirtilen kaynağı ayırmayan belediye başkanı ve meclis üyeleri ile ayrılan kaynağı hayvan bakımevi kurmak, sahipsiz hayvanları toplamak, rehabilite etmek veya sahiplendirilinceye kadar bakmak için harcamayan veya bu kaynağı başka amaçlar için sarf eden belediye başkanı ve belediye yetkililerine 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilecek.

Söz konusu belediyeler 31 Aralık 2028'e kadar belirtilen hayvan bakımevlerini kurmakla ve mevcut bakımevlerinin koşullarını iyileştirmekle yükümlü olacak.

Belediyeler, 31 Aralık 2028'e kadar hayvan bakımevleri kurmak, rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirmek ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmak için kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde 5'i oranında kaynak ayıracak. Bu oran, büyükşehir belediyelerinde binde 3 olarak uygulanacak. Ayrılan ödenekler başka bir amaç için kullanılamayacak.

"Yerel hayvan koruma görevlileri"ne ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılıyor

Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını en geç 31 Aralık 2025'e kadar dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmak zorunda olacak.

Teklifle, sokakta bakıma ve korunmaya ihtiyacı olacak sahipsiz hayvan bulunmaması amaçlandığı için Hayvanları Koruma Kanunu'ndaki "yerel hayvan koruma görevlileri"ne ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılacak.

Komisyon görüşmelerinde değişikliğe uğrayan maddeler ise şöyle:

-Kanun teklifinin 4. maddesinde yer alan "rehabilite edilenler" ifadesi, "rehabilite edilen köpekler" şeklinde değiştirilerek, kedilerin kapsam dışına alınması sağlandı. Kabul edilen maddeye göre, hayvan bakımevlerine alınan hayvanlardan rehabilite edilen köpekler sahiplendirilinceye kadar bu yerlerde barındırılacak, Tarım ve Orman Bakanlığı veri sistemine kaydedilecek.

-AKP milletvekilleri, 22 Temmuz’daki görüşmelerde komisyonda görüşmeleri süren teklifin 5. maddesine ilişkin değişiklik önergesi verdi. Verilen önergeyle saldırgan olan, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olan hayvanlara “yerel yönetimlerce ötanazi yapılacağına” ilişkin hüküm teklif metninden çıkarıldı.

Önergeyle teklife, "Bakımevine alınan köpeklerden insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlarına Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'nun 9. maddesinin 3. fıkrasında belirtilen tedbir uygulanır. Yerel yönetimler, sahipsiz köpeklere ilişkin yürüttüğü iş ve işlemlerde Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi kapsamında gerekli idari tedbirleri almaya yetkilidir" hükmü eklendi.

Önergenin gerekçesinde, bakımevine alınan hayvanların köpeklerle sınırlandırılmasının da amaçlandığı belirtildi. Maddede önergeyle yapılan değişiklik kapsamında atıf yapılan Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'nun 9. maddesinin 3. fıkrasında şu hüküm yer alıyor:

"Hayvanlara ötenazi yapmak yasaktır. Ancak, hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında, akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda, davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda, veteriner hekim tarafından ötenazi yapılmasına karar verilebilecek. Ötenazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılır."

-Teklifin kabul edilen 7. maddesine göre ise yerel yönetimler sahipsiz köpeklere ilişkin yürüttüğü iş ve işlemlerde Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi kapsamında gerekli idari tedbirleri almaya yetkili olacak. Hayvanlara yapılacak müdahalenin sadece tıbbi gerekçelerle değil, Kanunda yer alan diğer istisnai durumlarda da yapılabilmesine neden olacak. 

-Teklifin 9. maddesi AKP’li milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi. 9. madde mevcut yasanın 24’üncü maddesinde değişiklik yapılmasını öngördü.

Mevcut yasanın 24’üncü maddesi şu şekilde düzenlenmişti:

“Koruma altına alma Madde 24- Bu Kanunun hayvanları korumaya yönelik hükümlerine aykırı hareket eden ve bu suretle bulundurduğu hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal eden ya da onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin denetimle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasaklanır ve hayvanlarına el konulur. Söz konusu hayvan yeniden sahiplendirilir ya da koruma altına alınır.”

Maddenin değişiklik yapılan hali ise şöyle düzenlendi:

“6299 sayılı Kanunun 24üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan "ve bu suretle bulundurduğu" ibaresi "veya sahiplendiği" şeklinde ve fıkranın son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Söz konusu hayvanlardan sahiplendirilme niteliği olanlar sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevinde barındırılır.”

Değişiklik teklifinin gerekçesinde "Bu Kanunla sahipsiz hayvanların popülasyon yönetimine dair getirilen yeni yaklaşıma uyum sağlanması amaçlanmaktadır” denildi.

Görüşmelerde teklifin 11. maddesi de kabul edildi. Madde şu şekilde düzenlendi: “6199 sayılı Kanunun28/A maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "birinci" ibaresinden sonra gelmek üzere", ikinci ve üçüncü" ibaresi eklenmiş ve yedinci fıkrasında yer alan "hayvan koruma gönüllüsü," ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.”