Türkiye'nin en eski zeytincilerinden Ömer Madra, hayvansal besin tüketiminin insan sağlığı ve çevreye verdiği zararları açıkladı. Madra hayvansal protein tüketiminin kanser, şeker ve kalp hastalıklarına yol açarak erken ölüme sebep olduğunu söylerken, sera gazı salınımı artışı ve ormanlık arazilerin yok edilmesinin çevresel felaketlere neden olduğunu iddia etti.
Zaman gazetesi yazarı Şahin Alpay’ın köşesine taşıdığı Salih Madra’nın görüşleri için “Bu bulgular, sağlıklı ve uzun yaşamak yanısıra yeryüzünde yaşamı tehdit eden iklim değişikliğiyle mücadele için de vegan olmaktan başka çaremiz olmadığını gösteriyor” dedi.
Şahin Alpay’ın “Et yemenin insanlığa bedeli” başlığı ile yayımlanan (1 Aralık 2014) yazısı şöyle:
Nurhayat Gül - Dünya vegan ayı
Et yemenin insanlığa bedeli
Ömer Madra yakın dostlarımdan en eski olanıdır. Ömer bir süredir ilgisini tüm insanlığı ilgilendiren “büyük” sorunlar, bunların da belki en büyüğü olan iklim değişikliği üzerine odaklamış bulunuyor.
Sohbetlerimizde bazen onun esas ilgilendiği konuların benimkilere nazaran ne kadar daha önemli olduğunu teslim ediyorum. Benim son yıllarda odaklandığım Türkiye’de iktidarın giderek keyfi, otoriter ve kokuşmuş bir hal almasının tüm insanlığı fazla ilgilendirmeyen, geçici ve “küçük” bir sorun olduğunu kabul ediyorum.
Et yemenin, daha doğrusu hayvansal protein tüketmenin insan sağlığı açısından arz ettiği tehlikeler konusunda beni ilk uyaran da Ömer olmuştu. Yaklaşık 5 yıl kadar önce, eşi Meral ile birlikte vegan olmaya (yani et, tavuk, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri tüketimine son vermeye) karar verdiklerini açıklamış ve önüme ABD’nin Cornell Üniversitesi emekli gıda biyokimyası profesörü T. Colin Campbell ile oğlu Dr. Thomas M. Campbell’in “China Study / Çin Araştırması” adlı kitabını koyarak beni de vegan olmaya davet etmişti.
Kitap, Cornell ve Oxford üniversiteleriyle Çin Önleyici Tıp Akademisi’nin ortaklaşa yürüttükleri, 1973 – 75 yılları arasında Çin’in 65 ilçesinde kanser ve öteki kronik hastalıklardan ölüm oranlarıyla, 1984 – 85 arasında aynı ilçelerde beslenme alışkanlıklarını karşılaştıran araştırma projesinin bulgularını açıklıyordu. Sonuçlar netti: Hayvansal protein ağırlıklı beslenen ilçelerde göğüs, prostat ve kalın bağırsak kanseri, şeker ve kalp hastalıklarından ölenlerin oranı sebze – meyve ağırlıklı beslenen ilçelere göre çok daha yüksekti. ABD’de yapılan benzer araştırmalar da sonuçları teyid ediyordu. Baba – oğul Campbell buradan hareketle okurlarını vegan olmaya çağırıyordu. (Bu çağrıya kısa süren bir denemeden sonra uyamadım, maalesef.)
ABD’de 2005’te yayımlanan ve 2013 yılına kadar bir milyondan fazla satan “Çin Araştırması,” hayvansal protein tüketmenin insan sağlığı açısından büyük sakıncalarını ortaya koyuyordu. Ömer Madra’nın geçen gün dikkatime getirdiği, tanınmış gazeteci, aktivist ve rahip Chris Hedges imzalı, “Saving the planet, one meal at a time / Öğün öğün gezegeni kurtarmak” başlıklı makale ise (Truthdig, 9.11.2014) hayvansal protein tüketiminin küresel ısınmaya ve iklim değişikliğine yaptığı devasa katkıyı gösteren araştırmaların sonuçlarını özetliyor. Başlıca bulgular şöyle: Hayvancılık atmosfere, dünyadaki ulaşım araçlarının tümünün saldığı sera gazlarından daha fazlasını yayıyor; toplam karbondioksit salınımının yarısından fazlasını üretiyor. Kesimlik hayvanlar karbondioksitten 296 kat daha yıkıcı bir sera gazı olan azotoksidin yüzde 65’ini üretiyor. ABD’de tüketilen toplam suyun % 56’sı hayvan yemi üretimine gidiyor. Dünyada üretilen soya fasulyesinin % 80’iyle kesimlik hayvanlar besleniyor; soya üretiminin büyük bölümü ise ormanların yok edilmesiyle sağlanan tarlalarda yapılıyor. ABD’de üretilen tahılların % 70’ini kesimlik hayvanlar tüketirken, bir litre süt üretmek için bin litre su harcanıyor. Bütün bunlar, her yıl yaklaşık 6 milyon çocuğun yetersiz beslenme nedeniyle öldüğü, bir milyar insanın açlık çektiği bir dünyada yaşanıyor.
Ömer Madra’nın dikkatime getirdiği araştırmaların verdiği mesaj çok açık. Et yemenin insanlığa ve gezegendeki tüm canlılara bedeli ağır. Hayvansal protein tüketimi sadece kanser, şeker ve kalp hastalıklarından erken ölüme yol açmakla kalmıyor; kesimlik hayvanlar sera gazı salımının en önemli kaynaklarından biri olduğu gibi ormanların yok edilmesinin başlıca sorumlularından. Bu bulgular, sağlıklı ve uzun yaşamak yanısıra yeryüzünde yaşamı tehdit eden iklim değişikliğiyle mücadele için de vegan olmaktan başka çaremiz olmadığını gösteriyor. En azından bilinmesinde büyük yarar var.
