T24 Haber Merkezi
Gelip gelmeyeceği uzun süredir Türkiye ekonomisi üzerinde baskı yaratan ve Ankara-Washington hattında gerginliğe sebep olan S-400’lerin teslimatına sonunda başlandı. Rusya’dan alınan S-400 hava savunma sisteminin birinci grup malzemeleri Ankara’daki Mürted Hava Meydanı’na ulaştı.
TIKLAYIN - Türkiye’ye S-400 teslimatı başladı
TIKLAYIN - Milli Savunma Bakanlığı'nın S-400 açıklamasının ardından dolar yükseldi
Milli Savunma Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada, Savunma Sanayii Başkanlığı ile Rus Rosoboroneksport arasında imzalanan anlaşmanın tarihi 11 Nisan 2017 olarak gösterilirken; bunun 27 Temmuz 2017’de yürürlüğe giren 'ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası’ndan (CAATSA) kaçınma manevrası olabileceği yorumları yapıldı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın haziran ayı sonunda Japonya’da gerçekleşen G20 zirvesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşme sonrasındaki açıklamalarında S-400 krizinde neredeyse Türkiye’ye hak verir yorumlarda bulunması yaptırımların masadan kalkabileceği yorumlarına sebep olmuştu. Ancak ABD Savunma ve Dışişleri bakanlıkları S-400’lerin alımının ‘olumsuz’ sonuçları konusunda ülkelerinin tavrının değişmediğini belirtmişti. Reuters haber ajansı da "Trump'ın bir muafiyet sağlayarak yaptırımları ertelemeyi deneyebileceğini ama bunun, Kongre'deki destekçilerini kızdırabileceğini" yazmıştı. ABD Kongresi de Türkiye’ye yaptırımlar konusunda ABD Başkanı Trump kadar iyimser değil.
TIKLAYIN - Trump: Erdoğan'a 'Bize bir iyilik yap ve sana Patriot'ları satalım' dediler, o da 'Çok geç çünkü S-400'leri satın aldım' dedi
Peki nedir bu S-400’ler, Türkiye'nin hava savunma sistemi arayışı nasıl bu noktaya geldi?
Dünyada kullanılan en iyi hava savunma sistemlerinden biri olan S-400, Rusya'nın Soğuk Savaş döneminde geliştirmeye başladığı füze savunma sisteminin dördüncü neslini temsil ediyor. S-400'ün geliştirilmesine 1993 yılında başlandı. Soğuk Savaş sonrasında yaşanan bütçe kesintileri nedeniyle tamamlanması uzun zaman alan S-400'lerin testlerine 1999 sonunda başlandı, sistem 2007 yılında faaliyete alındı.
İnsanlı ya da insansız her türlü hava aracının yanı sıra hem seyir hem de balistik füzeleri imha edebilen S-400'lerin azami menzili 400 kilometre, ulaşabildiği en yüksek irtifa da 30 kilometre. Ayrıca, her hedefe iki füze kilitleyerek, eşzamanlı olarak 80 hedefi vurabiliyor.
- Üreticisi: Almaz-Antey silah şirketi
- Konuşlandığı Yerler: Moskova, Suriye, Kaliningrad, Kırım
- Kullanılmaya BaşlanmaTarihi: 2007
- Menzil: 400 kilometre
- Hız: Saniyede 4,8 km
- Azami Hedef İrtifası: 30 km
- Eşzamanlı Takip: 80 hedef
- Hedef Türü: Uçak, seyir füzesi, orta menzilli füzeler, İHA ve diğer havadan izleme sistemleri
Kaynak: BBC
Sistem nasıl çalışıyor?
- Uzun menzilli izleme radarı, havadaki nesneleri takip ediyor ve gelen bilgiyi komuta aracına gönderiyor. Potansiyel hedefler, komuta arasında değerlendiriliyor
- Hedef tanımlandıktan sonra komuta aracı füzenin fırlatılmasına karar veriyor
- Fırlatmayla ilgili veriler, hedefe göre en iyi konumda bulunan fırlatma aracına gönderiliyor ve buradan karadan havaya füzeler gönderiliyor
- Angajman radarı, füenin hedefine ulaşmasına yardımcı oluyor
Türkiye'nin hava savunma sistemi arayışı nasıl bu noktaya geldi?
Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı bir savaş uçağının 2012’de Suriye tarafından düşürülmesinin ardından Türkiye’nin talebi üzerine NATO üyeleri ABD, Almanya ve Hollanda ikişer Patriot füze bataryasını 2013’te Gaziantep, Kahramanmaraş ve Adana’ya yerleştirdi.
Ankara, aynı yıl içinde hava savunma sistemlerini güçlendirmek ve geliştirmek için 4 milyar dolarlık bir bütçe de ayırmıştı. İhaleye giren Çinli CPMIEC, Fransız-İtalyan ortaklığı Eurosam ile Rusya’dan Rosoboronexport ve ABD’li Raytheon and Lockheed Martin’i geride bırakmıştı. Rosoboronexport S-300’ler, Raytheon and Lockheed Martin de Patriot’larla ihaleye katılmıştı. Çin’le varılan 3.4 milyar dolarlık anlaşma, başta ABD olmak üzere NATO müttefiklerinin itirazı üzerine 2015’te tamamen rafa kaldırıldı. Türkiye'nin 2011'de Suriye'de çatışmanın artmasıyla başlayan hava savunma sistemi arayışı ise devam etti.
Patriotların Türkiye'ye yerleştirilmesi: "Washington'ın Ankara'ya sembolik jesti"
Hava savunma sistemlerine dair arayış sürerken, geçen sürede sistemin tek bir füzenin engellenmesinde bile kullanılmamasını da gerekçe göstererek ABD, Almanya ve Hollanda, Türkiye’nin IŞİD karşıtı koalisyonla ortak hava saldırılarına katılmaya başladığı 2015 yılında Patriotları geri çekme kararı aldı. ABD’nin Patriotların geri çekilmesine dair resmi açıklaması, İran ve Kuzey Kore’den gelen tehditler karşısında başka yerde gerekli olduklarıydı. O dönemde New York Times’ta yayınlanan bir makaleye göre ABD Savunma Bakanlığı yetkilileri, bu Patriot görevlendirmesinden hiçbir zaman memnun olmamıştı ve bunu Washington’ın Ankara’ya ‘sembolik bir jesti’ olarak görüyorlardı.
2017 yılı temmuz ayında ise Ankara'dan S-400 alımına yönelik resmi görüşmelerin başladığına dair açıklama geldi. Eğer süreç tamamlanırsa Türkiye, Rusya'dan hava savunma sistemi alan ve kullanan ilk NATO üyesi olacaktı. NATO yetkilileri, S-400 alımının sonuçları olabileceği uyarılarında bulunurken; Cumhurbaşkanı Erdoğan ise ittifakla bağların sağlam olduğunu söylüyordu. Türkiye’nin S-400 alımına dair gerekçesi, hava savunma sistemini uzun süredir güçlendirmeye çalışması ve güney sınırındaki terör ile savaş tehdidiydi.
Türkiye 2016'da sayısız terör saldırısı atlatmış, 15 Temmuz darbe girişimi de aynı yıl yaşanmıştı. Cumhurbaşkanı, NATO üyelerinin darbe girişimine verdiği tepkileri yetersiz buluyor; 15 Temmuz sonrasında ilan edilen olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe giren bazı politikalara dair Avrupa Birliği ve ABD'den gelen eleştirileri ise 'iç işlerine müdahale' olarak nitelendiriyordu. Türkiye ile Batı arasında makas açılırken; Rusya ile Kasım 2015'te Rus jetinin düşürülmesinin ardından tırmanan gerginlik Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Rus mevkidaşı Vladimir Putin'den özür dilemesiyle Haziran 2016'da küllenmeye başlamıştı.
Uzmanlar o dönemde yaptıkları yorumlarda S-400 anlaşmasını çoğunlukla 'Türkiye'nin ABD ile yürütülen görüşmelerde elini güçlendirme çabası' olarak görse de; Ankara, Eylül 2017'de Patriot'lara dair Washington'a yaptığı resmi talep başvurusuna da yanıt gelmemesinin ardından Moskova ile el sıkıştı. 2017'de Patriotlar konusunda Washington'a gönderilen mektuba yanıt ise mart ayının başında geldi. Çavuşoğlu, 1 Mart'ta Eskişehir'in yerel televizyonu Kanal 26'da yaptığı açıklamada, "Batılılardan, müttefiklerimizden alamadığımız için S-400 aldık… Şimdi Amerikalılar Patriot satabileceklerini söylediler ve heyetlerimiz müzakere ediyor" dedi.
