MİT Kanun Teklifi'nde neler değişecek?

Hülya Karabağlı / ANKARA

Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay, MİT yasa teklifinin 2. maddesinde yer alan Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu Başkanlığı'na Başbakan'ın getirilmesi düzenlemesinin tekliften çıkarılacağını açıkladı. Atalay, "İstihbarat Koordinasyon Kurulu MİT Yasası'nda var. MİT Müsteşarı'nın başkanlığında toplanıyor. Başbakan'ın başkanlığında toplanması çok tartışıldı bunu önerge ile değiştireceğiz, eski yapısını koruyacağız" dedi. MİT’le ilgili haberlerden 12 yıla kadar ağır cezaların öngörüldüğü basınla ilgili yapılacak değişiklikle cezalar aşağıya çekilecek.

Atalay, MİT’in her yıl yaklaşık 250 bin kişi hakkında arşiv araştırmacı ve güvenlik soruşturması yaptığını ve bugün itibariyle MİT tarafından dinlenen 2 bin 473 kişi bulunduğunu belirtti.

İfadeye çağırılan ancak Başbakan’ın soruşturma izni vermediği MİT Müsteşarı Hakan Fidan’a sahip çıkan Atalay, ‘’bir savcı çıkıyor, istihbarat teşkilatımızın başındaki kişiye 'gidin onu getirin ben ifadesini alacağım' diyor. Böyle bir ülke olmaz’’ dedi.

İstihbarat Teşkilatı’nın parlamentonun denetimine açılacağını söyleyen Beşir Atalay, dünyadaki istihbarat teşkilatlarının yetkilerinin, MİT'e verilmesi planlananın çok üzerinde olduğunu ifade etti.

 

MİT Kanunu’nda 30 yıl sonra değişiklik

 

Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay, 1984 yılında yürürlüğe giren 2937 sayılı MİT Kanunu’nda 30 yıl sonra değişiklik yapıldığını söyledi. Dünyadaki teknolojik değişime dikkat çeken Atalay, yeni düzenlemede MİT'in görev alanlarını daraltıldığını, dış güvenlik, milli savunma, terörle mücadele, istihbarat karşı koyma ve siber suçlarla mücadele konularındaki faaliyetleri olgunlaştırmayı hedeflediklerini söyledi.

 

MİT yılda 250 bin kişiyi soruşturuyor

 

Atalay’ın verdiği bilgiye göre, her yıl yaklaşık 250 bin kişinin arşiv araştırmacı ve güvenlik soruşturması yapılıyor.  MİT, bugün itibariyle dinlediği kişi sayısı 2 bin 473.

İçişleri Komisyonu’nda MİT ve kanun teklifini getireceği düzenlemeler hakkında bilgi veren Atalay,  Başbakan’dan sonra Hakin Fidan’a isim vermeden sahip çıktı. Savcılara yüklendi. Atalay, “ Çözüm sürecinin bir ayağı istihbarat teşkilatımız. Biz hükümet ve siyaset kesimi olarak örgüt kesimiyle görüşmüyoruz.

 

‘MİT başkanını koruyamazsak’

 

Biz siyasi partiyle görüşüyoruz. Örgüt kesimiyle istihbarat teşkilatımız yürütüyor çalışmaları. Ama bir savcı çıkıyor, istihbarat teşkilatımızın başındaki kişiye 'gidin onu getirin ben ifadesini alacağım' diyor. Böyle bir ülke olmaz. İstihbarat teşkilatına ve onun başına bu talimatı siyasi irade veriyor, '’git şu işi, görüşmeyi yap'’ diyor. Biz onu korumazsak ne istihbarat teşkilatı ne başka bir birimimizi ülkemizin çalışmalarıyla ilgili kritik alanlarda cesaretlendiremeyiz. Cesareti kırılır" diye konuştu.

 

İstihbarat parlamentonun denetimine açılmalı

 

MİT'in faaliyetlerinin çoğunda karşı casusluk ve dış istihbarata yönelmekte olduğunu belirten Atalay, "1984 yılında çıkan yasa ile MİT'e her alanda geniş yetkiler verilmiş, uygulamaları gizli yönetmeliklerle devam ettirilmiştir. Şu anda o yönetmeliklerle burada konuşacağımızın ötesinde en geniş yetki var. Gelinen noktada biz bu yasa ile daha şeffaf bir kurum ortaya çıkarmaya çalışıyoruz. ve istiyoruz ki bu TBMM'de görüşülsün, Meclis'imiz de bunu bilsin, basınımız da bilsin, milletimiz de bilsin. Yapı da şeffaf olsun"

Atalay, dünyada istihbarat teşkilatlarının yapısına bakıldığında, yetkilerini MİT'e verilmesi planlananın çok üzerinde olduğunu ifade etti.

Hükümetimizin üzerinde çalıştığı diğer bir konu, istihbarat ve güvenlik servislerinin parlamenter denetime açılmasıdır. Bunu ben içişleri bakanı olduğum zamanda gündemimizde tuttuk ama parlamentoya getiremedik. Bunu kesinlikle getirmeyi düşünüyoruz ve getirmeliyiz.

"Bizim kanaatimiz, benim hep savunduğum, parlamentonun üzerinde kurum olamaz ve parlamento her şeyi denetlemeli. Milli irade burasıdır.

 

Türkiye’de MİT’in bir insanı tutukladığı vaki değil

 

"Bu teklifle ilgili yöneltilen 'muhaberat devleti olunuyor, Baas rejimi, Hitler sözleri' bunları yapmayalım. Bunlar üzücü. Rasyonel ihtiyaçlarımızı görüşelim. Bizleri sizler biliyorsunuz, biz buralarda neleri tartıştık. Bu asılsız bir suçlamadır. muhaberat devletlerinden istihbarat teşkilatları insanları gözaltına alır, işkence eder, sorgusuz sualsiz hapse atar. Ülkemizde MİT'in bir insanı tutukladığı, gözaltına aldığı, mahkemeye gönderdiği vaki değildir. Çünkü buna yetkisi yoktur."

MİT'in şu anda 8 bine yakın personeli olduğunu da belirten Atalay, bunların büyük çoğunluğunun tercümanlar, analistler ve yardımcı hizmetlerde bulunan personel olduğuna dikkati çekti.

 

MİT, Bakanlar Kurulunca verilen ‘her türlü’ görevi yerine getirecek

 

AKP Çankırı Milletvekili İdris Şahin ve Niğde Milletvekili Alpaslan Kavaklıoğlu’nun; “ Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasını İlişkin” kanunu teklifi metninin bazı maddeleri şöyle.

-Dış güvenlik, terörle mücadele ve milli güveliğe ilişkin konularda Bakanlar kurulunca verilen her türlü görevi yerine getirmek

-Dış istihbarat, milli savunma, terörle mücadele ve uluslararası suçlar ile siber güvenlik konularında her tülü teknik istihbarat ve insan istihbaratı usul, araç ve sistemlerini kullanmak suretiyle bilgi, belge haber veri toplamak, kaydetmek ve analiz etmek kullanmak veya uygulamak

 

Başbakanın Başkanlığında Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu

 

Teklif metnin den çıkarılacak ikinci madde de şöyle: Bakanlıklar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının yukarıda belirtilen görev ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesiyle ilgili koordinasyonu sağlamak istihbarat çalışmalarının yöneltilmesinde temel görüşleri oluşturmak ve uygulamayı belirmemek üzere Başbakanın başkanlığında Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu ( MİKK) kurulmuştur.

-MİKK, Başbakan tarafından belirlenen bakanlar ve üst düzey kamu görevlilerinden oluşur. Görüş ve bilgilerine ihtiyaç duyulan kişiler ile özel veya kamu kurum ve kuruluşlarının üst düzey yöneticileri de kurul toplantılarına çağırılabilir. Kurul üç ayda bir olağan, başbakanın talebi üzerine de her zaman olağanüstü toplanır.

Başbakanın katılamadığı toplantılarda  Başbakanın uygun göreceği bir bakan başkanlık yapar. Alınana kararlar başbakanın onayına sunulur. MİT Müşteşarı kurulan doğal üyesidir. Kurulun sekretarya hizmetleri MİT Müsteşarlığı tarağından yürütülür. Kurur kararları bağlayıcıdır.

 

MİT’in yetkileri

 

MİT Teşkilatını görevlerini yerine getirirken aşağıdaki yetkileri kullanır:

-Milli Güvenliğin gerektirdiği n ve ülke menfaatinin gerektirdiği hallerde yerli ve yabancı her türlü kurum ve kuruluş ile tüm örgüt veya oluşumlar ile kişilerle doğrudan ilişki kurabilir, uygun koordinasyon yöntemlerini uygulayabilir.

-Kamu kurum ve kuruluşları kamu kurum niteliğindeki meslek kuruluşları 19/19 2005 tarihli 5411 sayılı bankacılık kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlar ile diğer tüzel kişiler ve tüzel kişiliği bulunmayan kuruluşlardan bilgi, bele veri ve kayıtları alabilir. Bunlara ait arşivlerden elektronik bilgi işlem merkezlerinden ve iletişim alt yapısından yararlanabilirler ve bunlarla irtibat kurabilir. Bu kapsamda talepte bulananlar, kendi mevzuatlarındaki hükümleri gerekçe göstermek suretiyle talebin yerine getirilmesinden kaçınamazlar.

-Telekomünikasyon kanallarından geçen dış istihbarat, milli savunma, terörizm ve uluslararası suçlar ile siber güvenlikle ilgili verileri toplayabilir.

-Önleyici istihbarat elde etmek, analiz yapabilmek amacıyla  yukarıdaki hükümlere ve diğer kanunlardaki düzenlemelere bağlı kalmaksızın; MİK Müsteşarı veya yardımcısının onayıyla yurt dışında veya yabancılar tarafından gerçekleştirilen iletişim ile ankesörlü telefonlarla gerçekleştirilen iletişim ve MİKT mensuplarının  MİT’te görev almış olanların veya görev almak üzere başvuranların iletişimi tespit edilebilir, dinlenebilir, sinyal bilgileri değerlendirilebilir, kayda alınabilir. Bu kanundaki görevlerin ifası ve yetkilerin kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.

-Cumhuriyet savcıları, MİT görev ve faaliyetleri ile mensuplarına ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde MİT ile temasa geçerler.

-Konunun MİT’in görev ve faaliyetlerine ilişkin olduğunun anlaşılması veya belgelendirilmesi üzerine adli yönden başkaca işlem yapılmaz ve herhangi bir koruma tedbiri uygulanmaz.

-İsimsiz, imzasız, adressiz yahut takma adla yapıldığı anlaşılan ya belli bir olayı ve nedeni içermeyen delilleri ve dayanakları gösterilmeyen ihbar ve şikayetler Cumhuriyet savcılarınca işleme konulmaz.

-Bun kanun kapsamına giren suçlar ile MİT mensuplarının görev suçlarına ilişkin yargılamaları yapmaya HSYK’ca belirlenen Ankara Ağır Ceza  mahkemesi yetkilidir. Ancak, MİT Müsteşarı hakkındaki yargılama Yargıtay’ın ilgili dairesince yapılır.

Aynı konuya ilişkin yeniden soruşturma yapılamaz.

 

MİT belgesini yayınlayana 12 yıl hapis cezası

 

Komisyonda önergelerle cezaların yeniden düzenleneceği basınla ilgili madde şöyle.

MİT’in görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleriyle yetkisiz olarak alan, temin eden, çalan, sahte olarak üreten, bunlar üzerinde sahtecilik yapan, bunları yok eden, tahrip eden veya geçici de olsa tahsis olundukları yerden başka yerde kullanan kişiye dört yıldan 10 yıla kadar hapis cezası verilir.

MİT mensuplarına ilişkin bilgi ve belgeleri ele geçiren, sahte olarak üreten bunlar üzerinde sahtecilik yapan bulunduran kaydeden bir başkasına veren veya yayan kişiye üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası verilir.

Birinci ve ikinci fıkradaki bilgi ve belgelerin ; radyo ve televizyon, internet, sosyal medya, gazete, dergi, kitap ve diğer tüm medya araçları ile her türlü yazılı görsel işitsel ve elektranık kitle iletişim araçları vasıtasıyla yayımlanması, yayılması veya açıklanması halinde süreli veya süresiz yayın sahibi, içerik sağlayıcı, eser sahibi, muhabir, yazar, sorumlu müdür, yayımcı ve basımca ile yayanlar hakkında üç yıldan 12 yıla kadar hapis cezası verilir.

 

Dünyada istihbarat örgütleri

 

Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay, MİT Kanun Teklifi görüşmelerinde  milletvekillerine istihbaratta dünya örneklerini anlatan dosya dağıttı. ABD ve bazı Avrupa ülkelerdeki istihbarat örgütlenmesi şöyle:

İngiltere, 2000 tarihli Soruşturma Yetkilerinin Düzenlenmesi Yasası’na göre; “Posta, kargo, internet ve telekomünikasyon hizmet sağlayıcıları, bilgi talep eden istihbarat servisleri ile işbirliği yapmak zorundadır” (RIPA,Madde 11(4)) 2005 yılında yürürlüğe giren Terörün Önlenmesi Yasası ’na göre, ulusal güvenliği korumak ve ulusal güvenliği ilgilendiren suçları tespit etmek adına İçişleri Bakanının yetkilendirmesiyle Güvenlik İstihbarat Servisi (MI5) her türlü iletişim hizmeti sağlayıcısından.

 

Basına 12 yıl cezada rötuş

 

AKP,  Pazar günkü görüşmesinde altı adet önerge vermeye hazırlanıyor.  İnce ayarlar getirecek.   MİT belgelerinin yayınlayan, yayan açıklayan süreli veya süresiz yayın sahibi, içerik sağlayıcı, eser sahibi, muhabir, yazar, sorumlu müdür, yayımcı ve basımca ile yayanlar hakkında üç yıldan 12 yıla kadar hapis cezası verileceği düzenlemesinin üst sınırı yumuşatıldı. 3-12 yıllık ceza önergeyle 3-9 yıla indiriliyor. Cezanın alt sınırı üç yıl olarak kalıp 2 yıla indirilmediği için medya patronlarına ve medyaya hükmün açıklanması yoluyla erteleme yolu da açılmıyor.

Teklif metnin den çıkarılacak en tartışmalı ikinci maddede ise Milli İstihbarat  Koordinasyon  Kurulu'nun ( MİKK) Başbakan başkanlığında kurulacağını öngörüyordu.

 

Mahkemeler MİT’ten ancak

 

Teklifin 12. Maddesinde bir önerge verilecek. Buna göre, mahkemeler ya da savcılar  MİT’den ancak devlet sırrı  ya da casusluk gibi  dosyalarla ilgili  belge talebinde bulunacak.  Bunun dışında  MİT’ten belge  çıkması  söz konusu değil .

 

MİT, teklifle dokunulmaz oluyor

 

MİT Kanun Teklifi  özünde  şu  alanlarda  düzenleme yapıyor:

Kurumun PKK ile müzakerelerini yasal zemine oturtuluyor. MİT, bankalar ve mahkemeler de dahil tüm kuruluşlardan her türlü belge, bilgi, veri ve kayıt alabilecek.

Kurumda görev alan veya alacak kişiler için yalan makinası dahil test teknik ve yöntemler kullanılabilecek.

 MİT, Müsteşar veya yardımcısının onayıyla yurt dışında veya yabancılar tarafından gerçekleştirilen iletişim, ayrıca MİT mensupları, MİT’te görev almış olanlar veya görev almak üzere başvuranlar dinlenebilecek.

Bu konuda özel bir mahkeme kurulacak. Cumhuriyet savcıları, MİT görev ve faaliyetleri ile mensuplarına ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında MİT ile temasa geçecekler, adli yönden bir işlem yapmayacaklar.

 MİT Müsteşarı hakkındaki yargılama Başbakan’ın izniyle Yargıtay’ın ilgili dairesince yapılacak. MİT mensuplarının görevlerini yerine getirirken diğer kişilere vermiş oldukları zararlar idare tarafından tazmin edilecek.

Düzenleme, çeşitli ülkelerle mahkum değişimini de yasal çerçeveye alıyor. Kurumun görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleri sızdıranlara ve yayınlayanlara büyük cezalar geliyor. MİT için kimliği değiştirilerek faaliyet gösterenler, her türlü görev, faaliyet ve yardımları sebebiyle sorumlu tutulamayacak.

Düzenlemede, MİT için Savunma Sanayii Destekleme Fonundan ek kaynak aktarılabilmesi öngörülüyor.