Kömür santralleri çevreye zarar vermekle kalmıyor, yaydıkları gazlarla insanların hastalanmasına yol açıyor. Bu “Avrupa’nın Kara Bulutu” başlıklı rapordan çıkan en çarpıcı sonuçlardan birini oluşturuyor. Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF), Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN), iklim değişikliği ile mücadele eden Sandberg adlı düşünce kuruluşu ile Sağlık ve Çevre Birliği (HEAL) tarafından yaptırılan araştırmaya göre, Avrupa Birliği’nde (AB) kömür santrallerinin yol açtığı hava kirliliği sonucu yılda yaklaşık 23 bin kişi erken ölüyor.
Hastalıkların ve hatta erken ölümlerin başlıca nedeni olarak ise bu santrallerden yayılan ince tozlar gösteriliyor. Solunum yolları aracılığıyla kana karışan bu zehirli partiküller kalp, akciğer ve dolaşım sistemine zarar veriyor.
Rapor Dünya Sağlık Örgütü‘nün (WHO) hava kirliliğinin insan sağlığında yarattığı risklere ilişkin araştırmasına dayanıyor. Avrupa'daki 280 kömür santralinden 257'sine ilişkin verilerin yer aldığı raporda, geliştirilen bir bilgisayar programı sayesinde Avrupa’daki kömür santrallerinin yaydığı zararlı gaz ve tozların dolaşımı inceleniyor. Raporda, bu ince tozların, sadece kömürle çalışan termik santrallerin olduğu yerlerde değil, bu bölgelerin uzağında da tespit edildiği vurgulanıyor. Bu nedenle, kömür santrallerinin bin kilometre uzağında yaşayanların bile bu gaz ve tozlardan olumsuz yönde etkilenebileceği belirtiliyor.
İnsan sağlığına en çok zarar veren kömür santrallerinin başında Polonya’dakiler geliyor. Rapora göre Polonya’daki kömür santralleri Avrupa çapında yılda 5830 erken ölüme yol açıyor. Polonya’yı 4350 erken ölüm ile Almanya izliyor. Ardından 2860 vak’a ile İngiltere geliyor. Romanya ve Bulgaristan da ilk beş ülke arasında yer alıyor.
Kömür santralleri nedeniyle artan sağlık masrafları
Raporda, AB’deki kömür santrallerinin neden olduğu hava kirliliği yüzünden meydana gelen sağlık masrafları da ele alınıyor. Raporu kaleme alanların tahminlerine göre, kömür santralleri yüzünden 2013 yılında Avrupa’da 11 bin 800 yeni kronik bronşit vak’ası kaydedildi, 21 bin kişi hastaneye yatırıldı ve 6,5 milyon iş günü kaybı yaşandı ve erken ölümlerle birlikte sağlık alanında verdiği zarar yaklaşık 33 milyar euroya ulaştı.
Ancak bu rakamların tahminlerden daha yüksek olabileceği belirtiliyor. Raporun yazarlarından Sağlık ve Çevre Birliği’nden Julia Huscher, “kalp ve damar hastalıklarının neden olduğu uzun vadeli sağlık masrafları, elimizde yeterince güvenilir bilgi olmadığı için bu rapora dahil edilmedi” diyor.
Kömür santrallerinin kapatılması sağlığa yararlı
Raporda, kömürle çalışan termik santrallerin kapatılmasının bölge halkı ve diğer Avrupa ülkeleri açısından yararına dikkat çekiliyor. Buna göre, İngiltere’de 2025 yılına kadar kömür santrallerinin kapatılması planlanıyla ülkede yılda bin 500 erken ölümün, Avrupa çapında ise bin 300 ölümün engelleneceği vurgulanıyor. Yine rapora göre, Almanya’nın kömür santrallerinden vazgeçmesi halinde ülkede yılda yaklaşık bin 900, Avrupa’da ise 2 bin 500 erken ölümün önüne geçilebileceği belirtiliyor.
Bu nedenle raporda, siyasetçilere kömür santralleri ile yapılan elektrik üretimine ilişkin hesaplarda sağlık masraflarının da göz önünde bulundurulması çağrısı yapılıyor.
Nitekim geçmişte yapılan uluslararası araştırmalarda da, hava kirliliğinin yol açtığı sağlık masraflarına dikkat çekiliyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) uzmanları tarafından hazırlanan bir raporda, kömür santralleri yüzünden oluşan sağlık masraflarının dünyada yılda 1700 milyar euroya ulaştığı belirtilmişti.
Bu nedenle uzmanlar, kömürle üretilen elektrik enerjisinde, sağlık masraflarının da göz önünde tutulması çağrısında bulunuyor ve kömür santrallerinden vazgeçilmesi halinde para tasarrufu sağlanacağını ifade ediyor. Londra Hijyen ve Tropik Tıp Okulu'ndan Profesör Paul Wilkinson, “hiçbir enerji kaynağında kömürde olduğu kadar çok para sağlık masraflarına ödenmiyor” diyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün eski uzmanlarından Michal Krzyzanowski'ye göre ise bu rapor kömür santrallerinin zararlı sonuçlarıyla birlikte “bu sorunun hepimizi ilgilendirdiğini” gösteriyor.
