Son zamanlarda kinoa, özellikle sağlıklı beslenme çabasındakiler arasında sık sık adı geçen bir tahıl. 6 bin yıl önce bugünkü Peru ve Bolivya'nın yüksek dağlarında yaşayan İnka uygarlığı için kinoa temel besin kaynağıydı.
Bugün Güney Amerika'nın yüzde 80'inde hâlâ kinoa ekiliyor. "İnka tahılı” olarak bilinmesinin yanı sıra "And darısı” ya da "Peru pirinci” olarak da tanınıyor.
Kinoa dünya genelinde en iyi bitkisel protein kaynaklarından biri olarak kabul ediliyor. Taneleri, gerekli dokuz aminoasit ve hastalıklarla mücadelede yardımcı anti-oksidanları içerirken aynı zamanda mineral açısından zengin ve de en önemlisi glutensiz.
Özellikle son özelliği son dönemde 'süper besin' olarak adlandırılmasında etkili oldu. Ancak oldukça pahalıya satılan bir ürün.
Kinoa, tabaklara gelene kadar uzun bir yoldan geçiyor. Bitki büyük bir ihracat patlamasına yol açtı. Ancak bunun iklim ve biyo-çeşitlilik üzerinde bazı olumsuz etkileri olduğu ve küçük çiftçinin de son gelişmelerden olumsuz etkilendiği yönünde eleştiriler dile getiriliyor.
İspanyol işgaliyle önemini kaybetti
Bilim insanları kinoa hakkındaki son bulgularını Nature adlı dergide yayınladı. Araştırmacılar kinoanın genetiğini çözdü.
Araştırmaya katılan Suudi Arabistan'daki Kral Abdullah Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden Profesör Mark Tester, "Kinoa, eski And medeniyetleri için temel bir kültür ürünüydü ancak İspanyolların işgaliyle önemini kaybetti. Bu da kinoanın tam anlamıyla ehlileştirilemediği ve pozitif içeriğiyle ilgili dengeli tutuma rağmen genetik potansiyelinin incelenmediği anlamına geliyor” dedi.
Saponinden arındırılmış kinoa mümkün olabilecek
Kinoa kullananlar bilir: Önce belirli bir süre suda bekletilip ince kabuğunun ayrılması sağlanmalı ve süzülmeli. Bu süreç saponin içeren bu acı kabuğun atılmasına yardımcı oluyor. Zira insanlar için kısmen tehlikeli olduğu belirtiliyor.
Mark Tester, "Bundan sorumlu geni tespit ettik ve artık hedefli olarak saponinden arındırılmış kinoa üretebiliriz” açıklamasını yaptı.
Avrupa'da da yetiştirilmesi düşünülüyor
Araştırmaya Kiel Üniversitesi araştırmacıları da katıldı. Bitki Ekimi ve Bitki Yetiştirilmesi Enstitüsü'nden Nadine Dolly, "Kinoanın Orta Avrupa'da da üretimine düşünüyoruz” şekline konuştu.
Dolly'ye göre, bu, kinoayı sürekli Güney Amerika'dan ithal etmekten daha ekolojik.
© Deutsche Welle Türkçe
AFP/Reuters/DW, BS/HT
